Rezonans nedir? Rezonans, ses ilişkisi nasıldır? Rezonans özellikleri nelerdir? Rezonans hakkında bilgi.
Rezonans
Ses veren her şey titreşmektedir. Bir zilin çalması, tokmak çanağa vurduğu vakit metalin titreşmesidir. Titreşen metal, etrafındaki havayı ileri geri iter, ve bu hava da daha ötedeki havayı ileri geri iter. Bu yoldan çanağın titreşimleri hava arasından kulağımıza iletilirler ve orada ses halinde duyulurlar. Herhangi bir sesin perdesini, havanın ne kadar çabuk titreştiği belirtir. Titreşim frekansı alçak olduğu nispette nota da alçaktır, ve frekans yüksek olduğu nispette nota da yüksektir. Ne salınan bir sarkacı, ne de bir tazı ıslığını işitemezsiniz, zira bazı notalar (frekanslar) insan kulağının sezemeyeceği kadar fazla alçak ve başkaları fazla yüksektirler.
Her cismin bir doğal titreşim frekansı vardır. Başka sözlerle, eğer bir cismin serbestçe titreşmesine müsaade edilirse, her saniyede belirli sayıda titreşim yapacaktır. Bir cisme, düzgün aralıklarla kuvvetler uygulayarak, herhangi bir cismi hemen hemen her tarzda titreştirebiliriz (buna zorlu titreşim adı verilir), fakat titreşimlerin genliği (şiddeti) küçük olacaktır. Rezonans, uygulanan kuvvetin frekansı cismin doğal frekansına eşit olduğu vakit titreşimin büyüklüğünün müthiş artmasıdır.
Meselâ bir asma köprü, büyüklüğü, inşa metodu ve inşa edilmiş bulunduğu malzemeler gibi birçok faktörlere bağlı olan, bir doğal frekansa aittir. Bu sebeple askerler böyle bir köprüden geçerlerken, serbest adım komutu verilir; yürüyüş adımlarının, köprünün doğal frekansına (rezonans) eşit olması ve tehlikeli derecede bir titreşim kurulmasına sebep olması ihtimali vardır. Şiddetli rüzgârların, görünüşte sağlam bir köprüye, köprünün doğal frekansına eşit nispette çarptıkları ve köprüyü parçaladıkları bilinmektedir. Benzer bir tarzda, şarap bardakları yüksek notalarda şarkılar söyleyerek parçalanabilmektedirler. Bunun izahı, gene, camın, kendi doğal frekansıyla aynı frekansta seslerle sempati halinde, şiddetle titreşmesidir.
Musiki aletleri, her gerilmiş telin, her ses borusunun, diyafram ya da kamışın, kişisel bir doğal titreşim frekansına malik olmasına dayanırlar. Bunlardan her biri, bir harekete koyulduğu vakit, etrafındaki havaya kendi frekansında titreşimler salacaktır. Eğer bir gitar teli sabit bir gerilimde tutulursa, her vuruluşta aynı nispette titreşecektir. Başka sözlerle, hasıl olan nota daima aynı olacaktır, zira sesin perdesi titreşim frekansına bağlıdır. Bir ses borusu da daima aynı notayı hasıl edecektir. Bir hava püskürmesi borunun keskin kenarına çarptığı vakit, birçok farklı frekanslarda titreşir, fakat bunlardan sadece bir tanesi, borunun doğal frekansına eşit olanı, boru içindeki havanın büyük ölçüde titreşmesine ve duyulabilir bir ses vermesine, yani rezonansa sebep olur.
Bir borunun doğal (ya da; rezonans veren) frekansı, boru içinde titreşen hava sütununun uzunluğu değiştirilerek tadil edilebilir. Başka sözlerle, verdiği sesin ya da notanın perdesi bu yoldan değiştirilebilir. Titreşmesine müsaade edilen havanın uzunluğu daha kısa olduğu nispette, titreşim frekansı daha yüksek ve dolayısıyla nota daha yüksek olur. Titreşmesine müsaade edilen uzunluk daha büyük olduğu nispette frekans daha alçak ve nota daha alçak olur. Meselâ, bir trombonun kayan kısmı, borunun rezonans veren uzunluğunu, yani titreşmesine (çalgıcının dudaklarının uyarttığı zorlu titreşimlerden biriyle sempati halinde) müsaade edilen hava sütununun uzunluğunu değiştirir, ve böylece işitilen notayı değiştirir.
