Rıfat Ilgaz kimdir? Ülkemizde bilmeyenin duymayanın olmadığı Hababam Sınıfının yazarı büyük Türk yazar Rıfat Ilgaz’ın hayatı ve eserleri.
Rıfat Ilgaz kimdir?
1911 yılında Kastamonu’da dünyaya gelen Rıfat Ilgaz, Kastamonu’nun Cide ilçesinde dünyaya gözlerini açmıştır. Ailesinin yedinci çocuğu olan Rıfat Ilgaz’ın doğum tarihi kesin olarak bilinmemekteydi. Annesinin dediği zamana göre “derin kar yağdığı zamanlar”da dünyaya gelen Ilgaz, nüfus kağıdında yazan 7 Mayıs 1911 tarihinin yerine 1910 yılının Şubat’ında dünyaya gelmektedir. İlk ve orta okul eğitiminden sonra lise eğitimini de tamamlayıp hatta oradan üniversite eğitimine devam etmek isteyen Rıfat Ilgaz’ın başına üzücü bir olay gelmiş, babasını kaybettiği için mecburen Kastamonu Muallim Mektebi’ne devam etmiştir.
Öğretmenlik Yaşantısı
Mezun olduktan sonra öğretmenlik mesleğine devam eden Rıfat Ilgaz, Akçakoca’da ve Gerede bölgesinde öğretmenlik yapmıştır. Bir sure sonra evlenmiş ve 1932 yılındayken Gönül adında bir kızı olmuştur. Kızının doğumundan 1 yıl sonra askere alınan Rıfat Ilgaz, askerden geldikten sonra 1936 yılında Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü Edebiyat Bölümü’ne girerek eğitim görmeye devam ederek 1938 yılında mezun olmuştur. Mezun olduktan sonra Adapazarı’na atanan Rıfat Ilgaz’ın yine talihsizlikler peşini bırakmamış, burada da verem hastalığına yakalanarak İstanbul’da Yakacık’ta bir hastanede verem hastalığı tedavisi görmüştür. Hastalığı bittikten sonra tekrardan öğretmenlik mesleğine geri dönen Rıfat Ilgaz, bir yandan Karagümrük Ortaokulu’nda öğretmenlik yaparken bir yandan da fakültede felsefe dersleri almaktaydı.
Bu dönemlerde 2. Dünya savaşı patlak verdiğinden kendisinin edebiyat hayatında bu dönemlerdeki duyguları eserlerine oldukça yansımıştır. 1943 yılındayken Karagümrük Ortaokulu’nda bir öğretmenle kavga eden Rıfat Ilgaz, bu okuldan sürülerek Nişantaşı’na gönderilmiştir. Bir sonraki yıl Ocak ayında “Sınıf” adında bir kitabı yayınlanmış ve bu yayından sonra Rıfat Ilgaz’ın başı hukuksal süreçlerle belaya girmiştir. Bir çok adliyeye giren Rıfat Ilgaz, çoğu kez de hapis cezasına çarptırılmıştır. Bu olaylardan sonra bir sure saklanmayı tercih eden Rıfat Ilgaz, ceza sürecinden 5 ay sonra 1. Şubeye giderek teslim olmuş ve 6 ay hapis cezasına çarptırılmıştır. 6 aylık cezası bittikten sonra öğretmenlik ve öğrencilik hayatı da doğal olarak biten Rıfat Ilgaz, sağlığı da iyice kötüleşince Heybeliadadaki sanatoryuma tedavi olmak için yatmıştır.
Hababam Sınıfını Yazmaya Başlar!
Görevinden ve eğitiminden olan Rıfat Ilgaz, gazetecilikle, dergicilikle ve şiir yazmakla uğraşmaktaydı. 1953 yılında yazdığı “Devam” kitabı toplatılarak kendisine soruşturma açılmıştır ancak 1960 darbesiyle sürgüne gönderilmekten kurtulmuştur. Bu dönemlerde “Hababam Sınıfı”nı yazmaya başlayan Rıfat Ilgaz, 1966 yılında bu romanı tiyatro oyunu haline dönüştürerek Ulvi Uraz Tiyatro Topluluğu tarafından sergilenmesine vesile olmuştur. Ardından 1969 yılında İstanbul Tiyatrosu’nda ve Ankara Sanat Tiyatrosu’nda da sergilenmiştir. 1971 yılında hem Defne adını verdiği ikinci kızı doğan Rıfat Ilgaz, aynı yıl “Basın Şeref Kartı” almaya da layık görülmüştür. Bunun dışında aynı dönemlerde kendi yayın evi olan “Sınıf Yayınları”nı kurmuş ve kendi kitaplarını kendi yayınevinden yayımlamaya başlamıştır.
Ayrıca ünlenen Hababam Sınıfı romanı, Ertem Eğilmez’in yönetmenliğinde sinema filmi olarak çekilmiştir. Ancak Rıfat Ilgaz durumdan pek memnun olmamıştır çünkü eser tamamen özgünlüğünden çıkarak komedi haline dönüştürülmüştür. Rıfat Ilgaz her ne kadar memnun olmasa da film çok fazla ilgi görmüş ve bu beğeniden kaynaklı devam serisi niteliğinde 6 film daha çekilmiştir. 1974 yılında tamamen bütün mesleklerinden kendini emekli ilan eden Rıfat Ilgaz, İstanbul’dan ayrılarak Cide’ye yerleşmiştir. Cide’deyken 1980 ihtilali gerçekleşmiş ve kendisine çok fazla tehdit unsurları yöneltilmeye başlanmıştır. Buna kendisinin anlattığı en büyük örnek, Cide’de yaşadığı evin karşısındaki eve bir gün Rıfat Ilgaz’ın karşı binadan taşınmadığı taktirde binanın silahlarla taranacağı notunun asıldığı söylemidir. 28 Mayıs 1981 gecesi apar topar gözaltına alınan Rıfat Ilgaz, insanlık dışı bir şekilde hem zincirlenip hem de gözleri bağlanarak eskiden Kastamonu Et Balık Kurumu olan derme çatma bir hapishaneye götürülmüştür.
Buradayken hastalığını doktor muayeneleriyle ispatlayan Rıfat Ilgaz, kendisini Ballıdağ Sanataryomu’na gönderttirmeyi başarmıştır. Burada alınan sorgusunun ardından serbest bırakılan Rıfat Ilgaz, tekrardan İstanbul’a dönmüştür. İstanbul’dayken tekrardan öykü ve şiir yazmaya devam eden yazarın o dönemlerde kendisi adına bir çok festival ve etkinlikler düzenlenmiştir. Yine aynı dönemlerde kendisine itibarının bir gösterimi olarak Kültür Bakanlığı’ndan plaket verilmiştir.
Sivas Madımak Olayları ve Ölümü
2 Temmuz 1993’te Sivas’taki Madımak olayında en yakın arkadaşlarından biri olan Asım Bezirci’yi ve daha pek çok arkadaşını kaybeden Rıfat Ilgaz, bu üzüntüye dayanamayarak olayın üzerinden 5 gün geçtikten sonra vefat etmiştir. Rıfat Ilgaz’ın cenazesi de arkadaşıyla aynı mezarlığa defnedilmiştir. Şuanda Rıfat Ilgaz’ın ve Asım Bezirci’nin mezarları Zincirlikuyu Mezarlığı’nda yan yana olmaktadır.
