Robert Boyle kimdir ve ne yapmıştır? İngiliz bilim insanının hayatı, biyografisi, çalışmaları, buluşları ve eserleri hakkında bilgi.
Kaynak: commons.wikimedia.org
Robert Boyle
Robert Boyle; İngiliz fizikçisi ve kimyacısıdır (İrlanda/Lismore 1627-Londra 1691).
1638’de özel öğretmeniyle birlikte Avrupa’nın bilim merkezlerini kapsayan bir geziye çıktı. 1645’te Oxford’a giderek Robert Hook ile birlikte ilk bilimsel çalışmalarına başladı. 1668’de Londra’ya yerleşti, laboratuvarında bilimsel çalışmalarını sürdürdü. Kimyaya deneysel yöntemi getirmesi nedeniyle çağdaş kimyanın kurucusu sayılır. Sceptical Chymist (Kuşkucu Kimyacı) 1661, kimya çalışmalarını topladığı en önemli eseridir. Yetkin bir deneyci olarak çağında kullanılan birçok aleti geliştirdi.
Boyle-Mariotte Yasası
Otto von Guericke’nin 1654’te yaptığı bir hava boşaltma tulumbasını geliştirdi, düşük basınç altında damıtma işlemini tanımladı ve bu amaçla Hook’un katkısıyla 1658’de bir düzenek geliştirdi. Daha sonra açık hava basıncının özelliklerini inceledi, cıva dolu bir U borusu yardımıyla cıva sütununun belirli bir düzeyde durduğunu ve bunun açık hava basıncından kaynaklandığını ortaya koydu. Havanın en az üç bileşenden oluştuğunu, birinin su buharı, ikincisinin ışık duyumu üreten çok hafif bir madde, üçüncüsünün ise ağırlığı ve ışığı kırma niteliği bulunan sıkıştırılabilen ve genleşebilen bir akışkan olduğunu ileri sürdü. Bu konudaki ilk deneysel bulgularını 1660’ta yayımladı. 1662’de yardımcısı Towneley ile birlikte gazların hacimlerinin basınçla ters orantılı olduğunu açıkladı; belli hacimdeki havanın üzerindeki basınç iki katına çıkarıldığında hacminin yarıya indiğini ya da basınç azaltıldığında hacminin genleştiğini saptadı. Belirli bir sıcaklıkta bir gazın basıncıyla (P) hacminin (V) ters orantılı olduğunu belirten ve PV= sabit biçiminde belirtilen gaz yasası, aynı çalışmayı yapan Fransız fizikçi Mariotte ile birlikte onun adıyla anılır (Boyle-Mariotte Yasası).
Boyle hava pompası – Kaynak: commons.wikimedia.org
Yanma Olayı
Yanma konusundaki buluşlarını 1673’te yayımladı. Yanma olayından havanın ancak bir bölümünün yanma için uygun olduğunu, geri kalan bölümünün bilinmediğini ortaya attı ve havanın bu olayda temel öğe olduğunu yaptığı deneylerle tanımladı. Asit ve alkalilerin genel tanımlarını verdi, ekşi tadı olan asitlerin turnusol vb gibi bitkisel boyaların (indikatör) renklerini değiştirdiğini, alkalileri ise yeniden eski renklerine döndürdüğünü saptadı. Birçok sıvı ve katımın özgül ağırlıklarını saptadı; nitrat asidiyle karıştırarak 1665’te ilk soğutma karışımını hazırladı; kurşun şekerini (kurşun asetat) ısıtarak asetonu elde etti. Fosfor üzerine yaptığı çalışmalar sonucunda fosforun yalnız havada ışıldadığını, çok küçük miktarda fosforun ışıldaması sonucu belirlenebileceğini, fosforun zeytinyağı ve başka yağlardaki çözeltilerinde de pırıldamanın oluştuğunu, fosforun uzun süre hava temasında kalmasında görünür dumanlardan ayrı olarak keskin bir kokunun (ozon) oluştuğunu saptadı ve fosfini elde etti.
Başlıca eserleri
New Experiments Physico-Mechanic al Touching the Spring of the Air (Havanın Sıkıştırılabilirliği ve Etkilerine İlişkin yeni Fiziko-Mekanik Deneyler) 1660; Experiments Touching Colour (Renklere İlişkin Deneyler) 1664; New Experiments Touching the Relation Betwixt Flame and Air (Alev ve Hava Arasındaki İlişki Üzerine Yeni Deneyler) 1673; New Experiments to Make Fire and Flame Stable and Ponderable (Ateş ile Alevi Kararlı ve Tartılabilir Kılmak İçin Yeni Deneyler) 1673; Reflections Upon the Hypothesis of Alcali and Acidum (Alkali ve Asit Hipotezi Üzerinde Düşünceler) 1675.
1 Yorum
Hmm