Robert Dale Owen kimdir ve ne yapmıştır? Robert Dale Owen hayatı, biyografisi, reformları ve siyasi kariyeri hakkında bilgi.
Robert Dale Owen
Robert Dale Owen; (d. 9 Kasım 1801, Glasgow, İskoçya – ö. 24 Haziran 1877, Lake George, New York, ABD), ABD’li toplumsal reformcu ve siyaset adamıdır. Galli ünlü ütopyacı sosyalist Robert Owen’in oğluydu. Iskoçya’da babasının örnek bir işyeri topluluğu kurduğu New Lanark’ta yetişti. Bu dönemde babasının sosyalist felsefesini benimsedi. 1825’te babasıyla birlikte ABD’ye göç etti, Indiana’da New Harmony (Teni Uyum) adıyla ekonomik bakımdan kendine yeterli yeni bir sosyalist topluluk kurulmasına katkıda bulundu.
Robert Dale Owen, topluluğun yayın organı New Harmony Gazette’i çıkarmaya başladı. 1827’de tanıştığı reform yanlısı Fanny Wright’la birlikte, kölelerin eğitilerek aşamalı biçimde özgür bırakılması amacıyla Wright’in Nashoba’da (Tennessee) kurduğu deneme topluluğuna gitti, oradan Avrupa’ya geçti. Owen ile Wright ABD’ye dönüşlerinde o sırada çözülme dönemine giren Nashoba ve New Harmony topluluklarını yeniden ziyaret ettiler, daha sonra New York’a yerleştiler.
Owen, burada Free Enquirer’ı çıkarmaya başladı. Protestanlığa karşı çıkan gazete, boşanma yasalarının liberalleştirilmesini, servetin eşit paylaşılmasını ve yaygın bir sanayi eğitimini savunuyordu. Owen, Wright ve öbür radikallerle birlikte iki yıl süreyle New York’taki İşçilerin Partisi’ni, Thomas Skidmore’un mülkiyetin insanlar arasında eşit olarak paylaşılabileceği düşüncesinden uzaklaştırmaya çalıştı. Skidmore’u parti yönetiminden uzaklaştırmayı başardılarsa da toplumsal reformu halk eğitimi yoluyla gerçekleştirme yolundaki kendi programlan da partide kabul görmedi. Temsilciler Meclisi’nde iki dönem görev alan Owen, Smithsonian Institutionen kurulmasını sağlayan yasayı hazırladı.
Üçüncü dönem için Kongre’ye seçilemeyince Indiana’ya döndü. Burada, evli kadınların mülk edinebilmelerini ve boşanma yasalarının liberalleştirilmesini savundu. 1853’te Napoli maslahatgüzarlığına atandı, 1855’te elçi oldu. 1858’de ABD’ye dönüşünün ardından köleliğin kaldırılmasından yana tutum aldı. İç Savaş patlak verince Başkan Lincoln’a bir mektup yazarak köleciliğe son verilmesi isteminde bulundu.
1863’te, azat edilen kölelerin koşullarını inceleyen bir komiteye başkanlık etti. Bulgularını The Wrong of Slavery (1864; Köleliğin Haksızlığı) adlı kitapta topladı. Bu yapıtında özgür bırakılan kölelere oy hakkı verilmesinin 10 yıl ertelenmesini savunarak birçok kişiyi şaşırttı. Son yıllarında Beyond the Breakers (1870) adlı bir roman ile Threading My Way (1874; Yolumu Aşarken) adlı otobiyografisini yazdı.
