Sir Ronald Ross kimdir ve neyi bulmuştur? Ronald Ross’un çalışmaları, sıtma hastalığının bulunması, malarya parazitinin hayat devreleri hakkında bilgi
Sıtma (malaria) genellikle sıcak memleketlerde ve özellikle tropik ülkelerde hüküm süren ve bazen de öldürücü olabilen bir hastalıktır Yüzyıllarca, bu hastalığın bir insandan diğerine nasıl bulaştığı hakkında en küçük bir bilgi bulunmadığından ötürü, hastalığı önleyebilmek ümidi görülememekteydi. Geçen yüzyılın sonlarına doğru, tropik hastalıklarla uğraşan hekimler arasında, tropiklerde çok bol bulunan bir böceğin, sivrisineğin, bu hastalıkla bir ilgisi olabileceği fikri ileri sürülmeye başlanmıştır.
Bu fikirler, önemli delillere dayanmakla beraber, ispat edilmiş bulunmuyorlardı. Bu buluşun şerefi, Hindistan‘da çalışmakta olan bir İngiliz doktoruna, Sir Ronald Ross‘a (1857-1932) aittir. Tropik hastalıklar üzerinde büyük bir otorite olan Sir Patrick Manson tarafından fikirlerine destek bulan Ronald Ross, enerjisinin ve zamanının büyük bir kısmını sivrisineklerle hastalık arasındaki ilişkiyi bulmaya hasretmiştir. Her çeşit sivrisineği mikroskop altında incelemekle geçen çok yorucu ve uzun seneler süren bir çalışmadan sonra, nihayet bir dişi anopheles’te değişik çeşitte bir hücreye rastlamıştır. Devam ettirdiği incelemelerinde bu hücrenin içinde, insanlarda bulunan malaria parazitini andıran, siyah renkte birkaç tanecik görmüştür. Bu buluş, Ross’un uzun zaman aradığı, sıtma ve sivrisinek arasındaki ilişkinin ispatı olmuştur. Sivrisinek tanınmış ve hastalığın insandan insana taşınması yolu anlaşılmıştı.
Parazitin hayat devrelerinin teferruatı çok karmaşıktır. Özetlenirse; bir sivrisinek sıtma hastasını sokmakla paraziti alır. Parazitler sivrisineğin midesinde ürer ve buradan tükürük bezlerine geçerler. Bu sivrisinek tekrar bir başka insanı soktuğu zaman tükürük bezlerindeki parazitleri bu şahsın kan dolaşımına verir ve bu suretle hastalığı bulaştırmış olur.
Malarya parazitinin hayat devrelerinin basit diyagramı
Buna göre sıtmanın önüne geçmek için en iyi çare, sivrisineklerin yok edilmesidir. Sivrisinekler yumurtalarını göllere ve bataklıklara bırakırlar. Kısa bir müddet sonra küçücük larvalar yumurtadan çıkar. Larvalar “kuyruk” larını yukarı, suyun üzerine doğru kıvırarak, solunurlar. Suyun üzerine ince bir yağ tabakası dökmekle larvaların solunum yapmasını engellemek ve bu suretle onları öldürmek mümkündür. Larvaları yok edebilmek için başka usuller de kullanılır. Bataklıklar kurutulur, fakat bu iş daha masraflıdır. Diğer bir usul de sularda sivrisineklerin doğal düşmanları olan balıklar beslemek suretiyle üremelerini önlemektir. Böyle usuller çok faydalı sonuçlar vermiş olup, bu sayede bugün malaria yaygın değildir.
Bu hizmetlerine karşı kendisine Nobel ödülü (1902) şövalyelik payesi (1911) verilmiştir. Hayatının sonuna doğru tropik hastalıklar için Ross Enstitüsü ve Hastanesi kurulmuş ve kendisi ilk müdürü olmuştur.
Kaynak – 2
RONALD ROSS (1857 – 1932)
Ronald Ross’un babası Hindistan’da generalliğe kadar yükselen bir İngiliz subayıydı. Nepal’de doğmuş olan Ronald Ross tıp fakültesini bitirdikten sonra 1881’de İngiliz-Hint ordusuna katıldı. 1890’larda her yıl milyonlarca kişiyi öldüren sıtma hastalığını incelemeye başladı. 1890’lı yılların ortalarında sıtmanın sivrisinekler tarafından taşındığını buldu. Ronald Ross’un çalışmaları sonunda sıtma ilaçları bulununca 1902’de Nobel Tıp Ödülünü aldı. O sırada İngiltere’ye dönmüştü ve 1912’ye kadar Liverpool Tropik Hastalıklar Okulu’nda ders veriyordu.
Önemli başarısı: Sıtmanın nedenini buldu, 1895-1897
