Rönesansın başlangıcı ile ilgili bilgiler. Rönesans ilk kez nerede ve nasıl başladı?Edebiyatta, düşüncede ve güzel sanatlarda rönesansın başlaması ve sebepleri
Rönesans’ın Başlangıcı
Edebiyatta ve Düşüncede Rönesans (Hümanizma):
İtalya’da Rönesans ilk kez hümanizma hareketleriyle başladı. Eskiçağın çok parlak olan Yunan ve Roma (Latin) edebiyatı, bütün ortaçağ boyunca unutulmuş gibiydi. XIV. yüzyıldan başlayarak İtalya’da eski Yunan edebiyatını okuyan, anlayan ve onun gibi yazmaya çalışan birçok edip ve şair yetişti. Bunlara hümanist adı verildi ve bu harekete de hümanizma denildi.
İtalya’da XIV. yüzyılda Dante (1285 -1321) ile başlayan hümanizma hareketleri XV. yüzyılda çok gelişti ve pek çok ünlü hümanist yetişti. Bunlardan XV. yüzyılın sonları ile XVI. yüzyılın başlarında yaşayan; Ariosto Ludovico (1474-1533), Niccolò Machiavelli (1469-1527) ve Francesco Guicciardini (1483-1540) pek ünlüdürler.
Bu hümanistler, ortaçağın bilim ve edebiyat dili olan Latinceyi bırakarak onun yerine millî dili getirdiler ve bütün eserlerini milli dille yazarak İtalyan dilinin yaratılmasına çalıştılar.
Michelangelo’nun meşhur eseri “Adem’in Yaratılışı” İtalyan rönesansının en büyük eserlerinden biridir.
Güzel Sanatlarda Rönesans:
Gene ilk kez İtalya’da hümanizma hareketlerine paralel olarak güzel sanatlarda da (resim, mimarlık ve heykeltıraşlık) büyük bir gelişme oldu. Bu gelişme daha ortaçağın sonlarında başlamıştı. Fakat en güzel eserlerini ancak XV. yüzyılın sonlarıyle XVI. yüzyılda verdi. Bu devirde yetişen sanatçılar, güzel sanatların her dalında büyük bir başarı gösterdiler. Hele mimarlıkta büyük bir gelişme oldu. Ortaçağın gotik, ya da ojival denilen yapı tarzı bırakılarak Rönesans mimarlığı denilen yeni bir yapı üslubu doğdu. Bu üslûpta güzel binalar, şatolar ve büyük kiliseler yapıldı.
Rönesans devrinin İtalya’da yetişen mimarları arasında Donato Bramante (1444-1514) ve Michelangelo (1475-1564) büyük ün kazanmışlardır. Bunlardan Bramante Roma’da bulunan Sen Pier kilisesini yapmaya başlamış, fakat ancak bu güzel eseri Michelangelo bitirebilmiştir.
İtalya’da Rönesans devri resim bakımından da çok parlak sonuçlar vermiştir. Bu devrin büyük ressamları içinde gene Michelangelo başta gelmektedir. Bundan başka Leonardo Da Vinci (1452 -1519) ile Rafael (1483 -1520) de bu devrin en büyük ressamlarındandır.
İtalya ressamlarının en büyüklerinden olan Michelangelo aynı zamanda büyük bir heykeltıraş ve mimardı. Şiir ve edebiyat ile de uğraşırdı. En güzel resimlerini – kendi eseri olan – Roma’daki Sen Pier (Sen Petros) kilisesiyle, vatanı olan Floransa’daki Medici ailesinin kilise ve mezarlığında yapmıştır. Heykelleri arasında en ünlüsü, kendisinin de hayran olduğu Musa (Moiz) adlı eseridir.
Gene bu devrin en ünlü ressamlarından olan Leonardo Da Vinci de her alanda ileri gitmiş bir dâhi sanatçıydı. İyi bir ressam olduğu kadar iyi bir mimar, mühendis, edip ve doktordu. Değerli tabloları içinde en ünlüleri Mona Lisa ile Bacchus adlarını taşıyanlardır.
Rönesans Ne Demektir?
XV. yüzyılın sonlarıyle, XVI. yüzyılın ilk yarısında, yani büyük coğrafya keşiflerinin yapıldığı devirde, önce İtalya’da başlayarak sonra Fransa ve Almanya’da ve daha sonra öteki Avrupa memleketlerinde edebiyat, düşünce, bilim ve güzel sanatlar (resim, mimarlık ve heykeltıraşlık) alanlarında büyük bir gelişme ve yenilik görüldü. Bu devirde yaşayan edip ve şairler, sanatçılar, ressam, mimar ve heykeltıraşlar zamanımıza kadar daha güzelleri yapılmayan birçok şaheserlerini o zaman yaptılar.
Sonraları Avrupa’nın her bakımdan parlak olan bu devrine yeniden doğuş anlamına gelmek üzere Rönesans adı verildi. Bu isim ilk kez 1830 yılında Almanya’da kullanıldı. Zamanla bir tarih terimi olarak bütün Avrupalılarca kabul olundu.
Rönesans devrinde yaşayan edip ve şairler, ressam ve mimarlar ve başka sanatçılar kendilerinden önce canlı ve parlak bir uygarlık yaratmış olan eski Yunan ve Romalıların eserlerini örnek tutarak ve onların yazdıkları bütün eserleri inceleyerek, onlardan daha güzellerini, iyilerini yapmış ve yazmışlardır. Bundan başka, Rönesans devrinin büyük adamları yalnız Yunan ve Latin (Roma kültürünün genel adı) kültür ve uygarlığını örnek olarak almakla kalmamışlar, ona yeniçağın düşünce ve özelliklerini de katarak, yeni yeni şaheserler vücuda getirmişlerdir.
Rönesans’ın Nedenleri:
Rönesans’ın başlıca nedenleri şunlardır:
a) Ortaçağdan beri ilerlemekte olan güzel sanatların XV. ve XVI, yüzyıllarda gelişmesi ve bu devirde birçok dâhi sanatçıların yetişmiş olması.
a) Matbaanın bulunuşu ve bu yüzden bilimin her yana kolayca yayılması.
c) Büyük coğrafya keşifleri yüzünden Avrupa’da zengin ve üstün bir sınıfın meydana gelmesi.
ç) Edip, şair ve sanatçıları koruyan ve gözeten birçok Mesenlerin bulunması.
Rönesans hareketleri, Avrupa’nın her yerinde aynı zamanda başlamamış ve her yerde aynı gelişimi gösterememiştir. Rönesans hareketleri önce İtalya’da başlamış, daha sonra öteki Avrupa ülkelerinde görülmüştür.
Rönesans Neden Önce İtalya’da Başlamıştır?
Rönesans’ın önce İtalya’da başlamasının birçok nedenleri vardır:
a) İtalya’nın Coğrafi Durumunun Önemi — İtalya her şeyden önce bir Akdeniz memleketidir. Eskiçağdan beri Akdeniz ülkeleriyle yakın bir ilgisi, ekonomik ve kültürel ilişkileri vardır. Orta çağda ise Akdeniz ticareti hemen tüm İtalyanların eline geçmişti.
b) Ekonomik Durumun İyiliği — İtalya, Haçlı seferlerinden beri Akdeniz ticaretinde önemli bir rol oynamaktaydı. Bu denizin dolaylarında bulunan Müslüman memleketleri ve Bizans İmparatorluğu ile yaptığı geniş ticaret İtalyanları zenginleştirmişti. Ortaçağda Avrupalılar Hint ve Çin’den gelen bütün ticaret mallarını İtalya tacirlerinden alırlardı. İtalyanlardan özellikle Venedikliler, Cenevizliler, Pisalılar ve öteki kıyı şehirleri bu ticaret yüzünden çok zengin olmuşlardı.
ç) İtalya’nın Tarihsel Önemi — İtalya, eskiçağda büyük bir kültür ve uygarlık merkeziydi. Roma, ya da Latin uygarlığı diye söylediğimiz bu zengin ve parlak uygarlığın izleri hâlâ İtalya’nın birçok şehirlerinde ayakta durmaktaydı. İtalyanların ataları olan eski Romalıların yapmış oldukları bu sanat eserleri, İtalyan sanatçıları tarafından her zaman kopya edilir ve örnek alınırdı.
