Rubai nedir, özellikleri nelerdir? Mısra birimine göre yazılan nazım tür ve şekillerinden rubai nedir? Rubai şairleri hakkında bilgi.
Kaynak : pixabay.com
RUBAİ :
Rubai dört mısralık ve özel ölçüsü olan küçük bir nazımdır. Rubainin birinci, ikinci ve dördüncü mısraları birbirleriyle kafiyeli, üçüncü mısrası boştadır. Rubai, Acemlere ait bir nazım türü sayılır. Araplara ve bize onlardan geçmiştir, denir.
XII. Yüz yıl Türkologlarımızdan Fahreddin Mübarekşah’ın, «Türkçe’de manzum şiirler ve rubailer vardır.» şeklinde bir sözü olduğunu İsmail Habib haber veriyor. Öz Türk edebiyatının nazım birimi dörtlük olduğuna göre, Mübarekşah’ın bu sözü önemlidir. Acemlerin daha önce bu dörtlüğü bizden almış olmaları akla gelmektedir. Çünkü Acemlerin nazım birimleri mısra ve beyittir.
Rubai, şairinin duygu ve düşüncesini bir incelik içinde ve sağlam şekilde ifade etmesi bakımından önemli bir türdür. Rubai’nin ölmez üstadı Ömer Hayyam’dır. Yahya Kemal Beyatlı’dan bir rubai örneği veriyoruz :
Bilmem kime, bilmem neye uyduk gittik,
Gâhi meye, gâhi ney’e uyduk gittik;
Erbâb-ı zekâ riyayı mezhep bildi
Bizler dil-i divâneye uyduk gittik.
Yahya Kemal Beyatlı
Kaynak 2
Divan edebiyatı nazım biçimlerinden biridir. İran edebiyatından geçen ve bir başka adıyla dübeyt (iki beyit) diye anılan Rubai, Anadolu şiirinde 16. yüzyıla kadar yaşayan tuyuğu’un yerini tutar.
Ahrem ve ahreb diye adlandırılan on ikişerden 24 özel vezin kalıbı koşulsa da Türkçeye uyan aruz kalıpları yalnızca birkaç tanedir. AA-XA biçiminde düzenlenen uyaklar (kafiyeler) mani ve tuyuğ biçiminin yinelenmesi gibidir.
Rubai, kısa şiirlerin taşıması gereken özlü ve söz ve nükte yoğunluğunu belirten yaygın örnektir. Kısa şiirlere gösterilen ince dikkat yüzünden, eski edebiyatın en seçkin örnekleri arasında yer alır. Bu yüzden çağdaş şiir beğenisiyle de değerlendirilmiş (söz gelimi bütün batı dillerine çevrilen Ömer Hayyam rubaileri) birçok yeni şair ve rubailer yazmak gereğini duymuşlardır.
EN büyük Rubai şairi Ömer Hayyam’dır.
Son dönemde rubai yazmış olan şairlerimiz : Yahya Kemal Beyatlı, Nazım Hikmet, Cemal Yeşil, Arif Nihat Asya, Atilla İlhan, Fuat Bayramoğlu, Ümit Yaşar Oğuzcan
Rubainin Özellikleri
- Rubailerde kafiye düzeni aaaa ya da aaxa biçiminde düzenlenen uyak şeklindedir.
- Rubailerde konular genellikle şarap, aşk, dünya nimetleri, hayata dair bakış açıları ve felsefeler bulunmaktadır.
- Rubailerin diğer nazım şekillerinden farklı özel bir ölçüyle yazılır. 24 özel kalıbı bulunmaktadır.
- Rubailerde genellikle ilk iki dizede verilmek istenen mesaja hazırlık havasında geçer. Asıl verilmesi gereken mesaj fikir ise üçüncü ve ya dördüncü dizede ortaya çıkar.
- Mahlas bulunmayan şiirlerdir.
