Saat nedir? Saat ne amaçla kullanılır? Saatin kullanımı, ne işe yarar, hakkında bilgi. Zaman birimi olarak saat ve ölçme birimi olarak saat.
Saat nedir?
Zamanı göstermek amacıyla kullanılan elektronik ya da mekanik araçların toplamına saat adı verilmektedir. Saatlerin çalışma prensibi, zaman algısına göre muntazam şekilde ve olması gereken aralıklarla gerçekleşmektedir. Bu süreliliği sağlayan şey ise saatlerin içerisinde bulunan bir mekanizma aksamı sağlamaktadır.
Saatin türü elektronik olsa da, mekanik olsa da ya da elektromekanik olsa da; tamamında içlerinde yer alan bu sayı sayma mekanizması sayesinde zamanı doğru gösterebilmektedirler. Günlük yaşantımızda evrensel olarak kabul edilen zaman formu 1 saatin 60 dakikadan oluştuğu, 1 dakikanın ise 60 saniyeden oluştuğudur. Bu tip bilgiler de insanoğlu tarafında saat üzerinde yer alan akrep, yelkovan ve saniye sayacı tarafından günün her anı öğrenilebilmektedir.
Saat kelimesine daha genel anlamda bakıldığında saat hem zamanı doğru gösterebilen soyut bir kavram olarak hem de fiziksel olarak elle tutulur zaman sayacı ve aygıt olarak ele alınabilmektedir.
Saat dizaynlarının tarihi gelişimi
Bir günün 24 saatten oluştuğunun kabulünden sonra ona göre dizayn edilen saatler 15. yüzyıldan beri yani 500 yıldan fazladır dünya genelinde kullanılmaktadır. Bu tip saatler önce analog gösterimli olsa da teknoloji ilerledikçe artık çoğu saatin dizaynında dijital göstergeler kullanılmaktadır.
İlk çağlarda saat olarak kullanılan form bir tahtanın üzerine dikilmiş üçgen şekilli başka tahtalardan oluşan bir form olsa da, bir önceki cümlede bahsettiğimiz gibi biçim değiştirerek gelişmiş dizaynlarla akrep ve yelkovanın estetik bir biçimde sergilenmesi üzerine üretilen saatler piyasada daha da yaygınlaşmıştır. Hatta son yıllarda klasikçilerin haricinde çoğu saat severlerin kullandıkları saatler dijital saatlere dönüşmüştür.
Bu tip saatlerde de analog saatlerde olan akrep yelkovanın saati gösterme görüntüsü gibi görüntü verme özellikleri de bulunmaktadır. Bazı saatlerde ise hem bileğe takılmalık modellerde hem de evde bir yerde duracak modellerde sadece sayıların göstergeleri yer alabilmektedir. Bu yönüyle saat konusu, insanlığın teknolojiyle birlikte nasıl geliştiğini gösterir niteliktedir.
Saatin genel tarihi
Saatin tam olarak keşfedilmesinden önce, insanlar zaman algısını yaratabilmek için birbirinden farklı araçlardan yararlanmışlardır. İlk akıllarına gelen, kuşkusuz ki güneşten yararlanmak olduğundan birinci sırada güneş saati keşfedilmiştir.
Zaman algısını en doğal ve en doğru şekilde ölçmeye yarayan bu keşif çoğunlukla Mezopotamya’da kullanılmıştır. Ancak daha sonraları bireylerin dikkatini çeken şey, güneş saat sisteminin yağmurlu ve kapalı havalarda pek bir işe yaramadığıdır. Bunun üzerine de farklı bir icat yapılıp kum saati keşfedilmiştir.
M.Ö. 3000 yılına denk gelen süreçlerde bu kum saati formunu ilk kez Çinliler kullanmış ve bu saat ticaret yoluyla yavaş yavaş diğer kıtalara yayılmaya başlamıştır. Önce Filistine, sonra Mısır’a oradan da Eski Yunanistan ve Roma’ya ulaşmıştır.
Bu saatten sonra da keşfedilen yeni form su saati olmuştur. Bu saatin mantığında, eski formunda kumun aktığı gibi burada da suyun akması esas alınmıştır. Su saatleri yaklaşık 2000 yıl kadar önce Babil bölgesinde çok sık kullanılan bir saat biçimi olma özelliğini taşımaktadır. Gayet yaygın bir şekilde kullanılması Mısırlıların olaya el atmasına ve aracı çok daha iyi formlara sokup geliştirmelerine sebep olmuştur.
O dönemde İskenderiye bölgesinde yaşayan saatçiler her kıtaya ticaret yardımıyla su saati satmaktaydılar. 13. yüzyıla gelindiğinde, ilk olarak Arapların icat ettiği tokmaklı saat, artık Avrupa’da iyice yaygınlaşmaya başlamıştır. Hatta Salahaddin Eyyubi’, dönemin Alman imparatoruna gayet gösterişli bir tokmaklı saat hediye etmiştir rivayeti de bulunmaktadır.
Tokmaklı saatlerin çalışma mekanizması geliştirilip dişliler ve zemberekler işin içine girdikten sonra 1306’da Londra’daki Westminster Kulesi’nde bulunan iki zemberekli saat inşa edilmiştir. Ancak, günümüzdeki saat formlarına en yakın saatler olan tam zemberekli saatler ancak 1400’lü yıllarda kullanılmaya başlanmış hatta ilk olarak 1472’de Fransa’da üretilmeye başlanmıştır.
Bu tip saatlerin cepte taşınacak boyutta olan formu da 1500’lü yıllarda bir Alman saatçi tarafından üretilmiştir. Bu icattan sonra genel saat dünyasında saat formu geliştirme açısından dişlilerin daha da inceltilmesi yoluna gidilmiştir.
Saatlerde bulunan “rakkas” formu, saati hiç şaşmayacak şekilde doğru zamanı göstermesine yarayan özelliktir. “Sarkaç” olarak da adlandırılan bu hareket kabiliyeti, ilk kez bir saatte 16. yüzyılda Hollanda asıllı Christian Gühens isimli bir saatçinin kullanmasıyla ortaya çıkartılmıştır.
İcat edilen bu saatte rakkas yardımıyla akrep ve yelkovan olması gereken ölçüde çalışabilmekteydi ve zamandan sapma payı çok azdı. Bu icattan sonra ilerleyen dönemlerde saatçilik, ciddi bir iş kolu ve sanat kolu olarak gelişmeye devam etmektedir. Günümüzde ise saat konusunda en gelişkin ülke İsviçre’dir çünkü bu ülkede 15. yüzyıldan itibaren saatçilik mesleği ülkeye ulusal bir endüstri olarak mal edilmiştir.
Ülkeler arasında saat konusuna genel bakış
Ülkeler arasında özellikle Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere, Belçika, Fransa, Almanya ve Rusya’da saat endüstrisi diğer ülkelere göre çokça gelişmiş seviyededir. Yakın tarihlerde saat fabrikalarında el emeğiyle kurgulanan saatler artık günümüzün imkanlarıyla hazırlanmış parçaların saatler üzerine monte edilmesiyle farklı ülkelerdeki anlaşmalı saat fabrikalarıyla da yapılmaktadır.
Greenwich nedir?
Genel saat ayarlamaları, Londra’da bulunan “Greenwich Rasathanesi”nin sunmuş olduğu bilgiler doğrultusunda yapılmaktadır. Bu Greenwich esası, ilk olarak 1880’de kabul edilmiş ve Greenwich bölgesinden geçen meridyene göre tüm dünyada 24 saatlik saat verileri belirlenmiştir.
Bu bölgede bulunan meridyenler 15 derece aralıklarla bulunmakta ve her bir meridyenin arasında bir saat fark olmaktadır. Günümüzde hemen hemen tüm ülkelerde Greenwich ayarı kullanılmaktadır. Bu ayarlamanın başka ayarlarla karıştırılmaması için saat ayarlamaları adı altında tüm teknolojik aletlerde “G.M.T” ayar bulunmaktadır. Açılımı “Greenwich Mean Time” yani “Ortalama Greenwich saati” olan bu ayar sayesinde her farklı saat meridyeninde bulunan ülkelerde saat ayarlamaları Greenwich’e göre tekrar düzenlenir.
Türkiye’ye baktığımızda, Greenwich ayarlarına göre 2 saatlik bir önde oluş payımız gözükmektedir. Ancak bu ileri oluş durumu sadece Türkiye’de İzmit bölgesinden geçen saat meridyeni esas alındığında böyle olmaktadır. Normal değerlere bakıldığında Türkiye’nin en doğu ve en batı noktalarında 1 saatlik bir fark olduğu gözlemlenmektedir. Yine de tüm Türkiye’de aynı saat ayarlamaları kullanılmaktadır.
Kaynak – 2
Saat;Bir günün yirmi dörtte birine «saat» denir. Ayrıca, zamanı ölçmek için kullanılan aletler de «saat» diye anılır.
Zaman Birimi Saat. — Zaman biriminde, 1 saat 60 dakikaya, 1 dakika da 60 saniyeye bölünür. Saat, eskiden, «gündüz», «gece» bölümlerine ayrılır, gündüzler 12, geceler de 12 saat olarak hesaplanırdı. Konuşma dilinde de hâlâ «gündüzün 11’i», «gecenin 11’i» gibi, saatler ikiye ayrılarak söylenir.
Sonradan bu ölçme sistemi, bazı memleketlerde çalışmanın süresiz «vardiya» ile yapılması dolayısıyla, bırakıldı, bunun yerine 24 saat esası kabul edildi. Bu sisteme göre, gün gece yarısından başlar, öğle vakti 12’den sonra 1’e dönülmeyerek 13, 14… diye 24’e kadar sayılır. Böylece, «gündüzün 11’i», «gecenin 11’i» diye açıklamaya lüzum kalmadan, saatleri söylemek kabil olmuştur;: «Gündüzün 11’i» saat 11, gecenin 11 ‘i ise saat 23’tür.
Ölçme Aracı Saat. — Zamanı bilmek için bir ölçme aracı olarak kullanılan saatin türlü çeşitleri yapılmıştır. Bugün kullanılan saatlerin ancak 500 yıllık bir geçmişi vardır. Ondan önce, insanlar, zamanı ölçmek için çeşitli araçlardan faydalanmışlardı.
