Sadabat Paktı nedir? Sadabat Paktı ne zaman kimler arasında imzalanmıştır? Sadabat Paktı amacı ve önemi hakkında bilgi.
Sadabat Sarayı, Şu anda müze olarak kullanılmaktadır. (Kaynak: wikipedia.org)
Sadabat Paktı; 1937’de Türkiye, Irak, Afganistan ve İran arasında imzalanan saldırmazlık paktıdır. Atatürk’ün uluslararası ilişkilerde izlemekte olduğu politika, iki savaş arası dönemde kendisini, büyük devletlerin yayılma politikasına karşı, komşu ülkelerle dostluk ve işbirliğine dayalı bir kuvvetler dengesi oluşturmak biçiminde gösterdi. Bu yöndeki politikanın bir sonucu olarak 1934’te Atina’da Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya ve Romanya arasında Balkan Antantı olarak adlandırılan savunma sistemi oluşturuldu. Ancak bu dönemde Mussolini İtalyası’nın izlemekte olduğu yayılmacı politikanın bir sonucu olarak Habeşistan’a yönettiği saldırılar, Faşist İtalya’yı Ortadoğu için önemli bir tehdit öğesi durumuna getirdi.
Böylece bu bölgede ortak bir savunma sisteminin oluşturulması zorunluluğu doğdu. Sadabat Paktı bu koşullar altında 8 Temmuz 1937’de Tahran’daki Sadabat Sarayı’nda bir araya gelen bu dört devletçe imzalandı. Bu paktın içerdiği hükümlere göre, devletler birbirlerinin içişlerine karışmayacaklarına; ortak sınırlarına saygı göstereceklerine; aralarında uyuşmazlık ortaya çıkması durumunda sorunu Milletler Cemiyeti’ne götüreceklerine; birbirlerine karşı zora başvurmayıp, bu konuda Balkan Antantı‘nda yer alan hükümlere uyacaklarına; ortak çıkarların söz konusu olduğu uluslararası anlaşmazlıklarda birbirlerine danışacaklarına, birbirlerine hiçbir biçimde saldırı düzenlemeyeceklerine ve saldırı amacı güden hiçbir siyasal birliğe katılmayacaklarına ilişkin olarak güvence verdiler. İmzalanan bu paktın süresi beş yıl olarak belirlenirken bu sürenin bitiminde kendiliğinden uzayabileceği de öngörüldü. İmzacı ülkelerden hiçbirinin üyelikten resmen çekilmemesine karşın İkinci Dünya Savaşı ve sonraki dönemde bu pakt işlerliğini yitirerek kendiliğinden geçersiz duruma geldi.
Kaynak – 2
Sadabat Antlaşması (veya Sadabad Paktı ), 8 Temmuz 1937’de Türkiye , İran , Irak ve Afganistan arasında imzalanan ve beş yıl süren bir saldırmazlık paktıydı. Anlaşma, Tahran’ın Sadabat Sarayı’nda imzalandı ve Afganistan Kralı Muhammed Zahir Şah’ın öncülük ettiği Orta Doğu-Doğu ilişkilerini güçlendirme girişiminin bir parçasıydı. Onaylar 25 Haziran 1938’de Tahran’da değiş tokuş edildi ve antlaşma aynı gün yürürlüğe girdi. 19 Temmuz 1938’de Milletler Cemiyeti Antlaşmalar Dizisinde tescil edilmiştir.
Irak’ta, 1936-1937’deki sol eğilimli Bekir Sidqi askeri hükümeti, diğer Irak hükümetlerine göre daha az Arap milliyetçisiydi. Sidqi bir Kürt’tü ve başbakanı Hikmet Süleyman bir Türkmendi. Bu nedenle, Irak’ın Arap olmayan doğu komşularıyla diplomasi yapmakla ilgileniyorlardı. Türkiye, komşularıyla dostane ilişkiler arayışındaydı ve Birinci Dünya Savaşı’ndaki yenilgisinin ve Türk Kurtuluş Savaşı’ndaki büyük zaferin ardından Mustafa Kemal Atatürk’ün “Yurtta Sulh Cihanda Sulh” ilkesi doğrultusunda politikalar güdüyordu.
1943’te, imzalayanlardan hiçbiri ondan vazgeçmediği için antlaşma otomatik olarak beş yıl daha uzatıldı.
