Saltanatın Kaldırılmasının Nedenleri, Saltanat Neden Kaldırıldı?

Saltanat neden kaldırılmıştır? Saltanatın kaldırılması nedenleri, sonuçları ve önemi hakkında bilgi. Saltanat sözlük anlamı nedir?

Saltanatın Kaldırılması; (1 Kasım 1922)

Nedenleri:

1. İstanbul’daki Tevfik Paşa hükümetinin 17 Ekim’de Başkomutana gönderdiği yazıda; “Kazanılan zaferle artık İstanbul-Ankara ikiliği kalkmış, ulusal birlik sağlanmıştır. Anlaşma Devletleri ile yapılacak barış görüşmelerine her iki hükümette çağrılacaktır. Bu durumda ulusumuzun esenliği ile ilgili sorunlarımızı önceden aramızda görüşüp, davaları konferansta birlikte savunmamız gerekecektir. Bu konuda anlaşmak üzere çalışmalara başlayalım” denilmektedir.

Mustafa Kemal’in tepkisi çok sert olmuş ve şu cevabı vermiştir. “Anayasa ile biçimi ve niteliği belli olan Türkiye devleti kuruluşundan beri yalnız TBMM hükümeti tarafından yönetilmektedir. Yasal olmadığı, hukuk dışı bulunduğu TBMM tarafından pek çok kez belirtilen İstanbul’daki kurulun barış konferansına katılmaya hakkı yoktur.“

NOT: TBMM’nin, kazandığı bu başarıdan pay isteyen İstanbul hükümetinin haksızlığı vurgulanmıştır. Bir ülkede iki ayrı hükümetin yaşayamayacağı gerçeğinin anlaşılması.

2. 23 Nisan 1920‘de kurulan TBMM’nin ulusal egemenlik ilkesine dayanması, saltanatın ulusal egemenlik ilkesine ders düşmesi.

3. Padişah ve İstanbul hükümetinin Kurtuluş Savaşı boyunca ulusal hareketi bölmeye çalışması.

4. İtilaf devletlerine karşı kesin zaferin kazanılması.

5. 27 Ekim 1922’de Anlaşma Devletleri, isviçre’nin Lozan (Lausanne) kentinde bir barış konferansı düzenlediklerini bildirerek, TBMM hükümetiyle birlikte İstanbul hükümetimde konferansa çağırmışlardır.

İtilaf devletlerinin amacı Türk tarafını bölmek ve güçsüzleştirmektir. Osmanlı hükümeti anlaşma devletlerince araç olarak kullanılabilirdi. Sorunun kökten çözülmesi için TBMM’nin 308 Numaralı kararı ile 1 Kasım 1922 tarihinde saltanat ile halifeliği birbirinden ayıran ve saltanatı kaldıran kanunu kabul etti.

Vahdettin sadece halifelik yetkilerine 17 Kasım 1922’de İngilizlere sığınıp İstanbul’dan ayrıldı. 18 Kasım 1922’de TBMM Osmanlı veliahdı Abdülmecit Efendi’yi Halife seçti. Böylece İngiltere’nin padişahın kişiliğine halifelik durumundan faydalanması engellenmiştir.

ÖNEMİ:

1. Saltanatlığın kaldırılması ile millet egemenliğinin önündeki engel kaldırıldı. Osmanlı Saltanatı sona erdi. Cumhuriyet yönetimine geçiş süreci hızlandı.
2. Halifeliğin devlet başkanı özelliği ve siyasi gücü elinden alınmış, halife sembol duruma düşürülmüştür.
3. Refet Paşa Anlaşma Devletleri temsilcilerine TBMM adına İstanbul ‘daki idareye el koyduğunu bildirmiş, 4 Kasım’da Tevfik Paşa hükümeti istifa etmiştir.
4. Anadolu’daki hükümet İstanbul’a tamamen hakim olmuştur.

Kaynak – 2

SALTANATIN KALDIRILMASI (1 Kasım 1922)

Padişahlığın Sona Ermesi:

23 Nisan 1920 tarihinden beri Türk milletini ve vatanını yöneten Türkiye Büyük Millet Meclisi, bin bir zorlukla savaşarak vatanı düşmandan kurtardı. Türk milletini istiklâl ve hürriyetine kavuşturdu. Milletin gerçek temsilcisi olduğunu bütün dünyaya tanıttı. Bu böyle olmakla birlikte, İngilizler, Mudanya ateşkesinden sonra Lozan’da toplanacak olan barış konferansına TBMM hükümeti ile birlikte İstanbul’daki padişah hükümetini de çağırdılar.

Türk milleti adına hiç bir surette söz söylemeye hakkı olmayan bir hükümetin konferansa çağrılması üzerine, Mustafa Kemal Paşa, TBMM’ne bir kanun önergesi sunarak, Osmanlı saltanatının kaldırılmasını ve padişahlığa son verilmesini istedi. Türkiye Büyük Millet Meclisi, Gazi Mustafa Kemal’in bu isteğini derhal kabul etti. Osmanlı saltanatı kaldırıldı. Yalnız Halifelik bazı koşullarla Osmanlı soyuna bırakıldı. Bu suretle 623 yıl süren Osmanlı saltanatı sona ermiş, Türk milleti egemenliğine kavuşmuş oldu.

Vahideddin’in Kaçması, Abdülmecid’in Halife Seçilmesi:

Büyük Millet Meclisinin bu büyük ve tarihsel kararı üzerine son Osmanlı padişahı ve halifesi Vahideddin (VI. Mehmet), Türk milletinin haklı tepkisinden korktuğundan dolayı 17 Kasım 1922’de bir İngiliz savaş gemisine binerek İstanbul’dan kaçtı. Bu olay üzerine Türkiye Büyük Millet Meclisi, kaçak Halifeyi makamından indirerek yerine Abdülmecit Efendiyi halife seçti (18 Kasım 1922).

Saltanat Nedir? – Sözlük Anlamı

Saltanat :

1. Bir ülkede hükümdarın, padişahın, sultanın egemen olması
   “Bir medeniyetten öbürüne geçerken kaybolan şeylerin yanı başında gerçek saltanatlar da vardır.” – H. A. Yücel
2. Bolluk ve zenginlik, gösterişli yaşayış
3. Birinin bir işte, bir yerde bulunan kimseler üzerindeki egemenliği

saltanat sürmek :

1. hükümdarlık etmek
2. bolluk içinde yaşamak