Sara ve ya diğer adı ile epilepsi hastalığı nasıl bir hastalıktır? Sara hastalığının nedenleri, belirtileri ve tedavisi hakkında bilgi.
Kaynak: pixabay.com
Sara (Epilepsi)
Düzensiz aralıklarla ortaya çıkan beyinde bölgesel ya da yaygın elektriksel boşalımlarla oluşan bilinç kaybı, bilinç bulanıklığı, kasılmalar, anormal duyum ve istemsiz davranışlarla kendini belli eden hastalık sara ve ya epilepsi olarak adlandırılır. Beyinde normal işlevler büyük ölçüde hücreler arası elektrik akımlarıyla gerçekleştirilir. Sara olan hastalarda bir ya da bir bölüm beyin hücresinden anormal elektriksel boşalımlar olur. Bu akım çevre hücrelere geçerek yayılır. Etkilenen alanın yeri ve genişliğine göre çeşitli belirtiler ortaya çıkar. Sara bu belirtilere göre sınıflandırılır.
Sara Hastalığının Nedenleri:
Kesin nedenleri bilinmemekle birlikte yüksek taşe, beyin zarı enfeksiyonları (menenjit, ensefalit, tetanos, frengi, kuduz, sıtma, beyin apresi, vb), kan şekerinin aşırı düşmesi, beynin oksijensiz kalması, karbonmonoksit zehirlenmesi, çeşitli maddeler (strikinin, kurşun, alkol, vb), kafa içinde yer kaplayan oluşumlar (urlar, kanamalar), beynin hücreleri arasına su toplanarak şişmesi (beyin ödemi), kullanılmakta olan birtakım madde ve ilaçların birden kesilmesidir (alkol, yatıştırıcılar, uyku ve sara ilaçları).
Sara Hastalığının Belirtileri:
Nöbetlerinin ne zaman başlayacağı bilinmezse de kimi hastalarda ses, ışık, dokunma nöbeti başlatabilir. Hastaların çoğunluğunda birkaç saatten birkaç saniyeye kadar değişen bir süre önce nöbeti haber veren değişik belirtiler görülür. Aura denen uyuşma, tat, koku, sıkıntı gibi çeşitlilik gösterebilen bu ön belirti yardımıyla kimi hastalar ortaya çıkabilecek kazalar için önlem almaya zaman bulurlar. En sık rastlanan tipi başta petit mal ve grand mal‘ın yer aldığı tüm vücutta yaygın belirtiler verenlerdir. Grand mal tüm sara hastalarının % 90’ında görülür. Bunlardan % 30’unda ise saranın öteki belirtileriyle (tipleri) birliktedir. Bilinç kaybı olur, hasta düşer, istemli hareket kasları kasılır, hasta bu arada soluyamaz. 10 ila 20 saniye kadar kasılı kalır. Sonra birkaç saniye aralıklarla gevşemeler geçirmeye başlar. Bu sırada düştüğü yerde zarar görebilir, dilini ısırabilir.
Aralıklı kasılmalar da 30 saniye kadar sürdükten sonra hasta bir gevşeme ve uyku dönemine girer (post iktal dönem), bu dönem de 20-30 dakika sürer. İzleyen gün hastalarda baş ağrısı, yorgunluk görülür. Kimi hastalarda kasılmalar süreklilik gösterir. “Grand mal” nöbetler birbirini izler. “Petit mal” sara daha çok çocuklarda görülür. 20 yaşının üstünde görülmez. Hastada 20-30 saniye süren bilinç kaybı biçiminde ortaya çıkar ve çoğunlukla durumunu değiştirmez, düşmez. Kısa süren bir “dalgınlık” biçiminde tanımlanır. Bu sırada çevresinde olanları kavramaz. Çoğunlukla öteki tür belirtiler veren sara türleriyle birlikte görülür. İkinci büyük sara grubunda belirtiler tüm vücuda yayılmaz. Bir bölgede (örneğin elde), kasılmalarla başlayıp kola, omuza, yüzün yarısına yayılır ya da bir bölgede uyuşma, karıncalanma farkedilir, ışık, ses, koku hissedilir. Kimi hastalarda sonradan anımsanmayan davranışlar, birden konuşmama, ilgisiz ve anlamsız sesler ya da konuşma gibi çok çeşitli belirtiler ortaya çıkan saralar vardır.
Tedavisi:
Günümüzdeki tedavi yöntemleriyle grand mal saraların % 50’sinde nöbetler tamamen, % 35’inde büyük ölçüde ortadan kaldırabilmektedir. Petit mal tipindeki toplam % 75 oranında başarı sağlanır. Psikomotor saralarda tedavi % 50 oranında olabilmektedir. Hastaların çoğu iyi bir tedavi uyumuyla normal yaşantılarını sürdürürler. Sara nöbetleri tam denetim altına alınmamışsa araba kullanmak, yüzmek gibi nöbet geldiğinde kendilerinin ve başkalarının yaşammı tehlikeye sokacak davranışlarda (tedavi altında bir yıldan kısa bir süre önce nöbet geçirilmişse) bulunmamalıdırlar. Hastaları, nöbet sırasında görenler solunum yollarında görünür bir tıkaç varsa (sıkı bir gömlek vakası vb) açıp, dil ısırılmışsa tahta, katlanmış mendil ve bir araçla dişlerin arasından kurtarılmaya çalışmalıdır.
NOT : Bu yazıda belirtilen bilgiler kesinlikle tedavi için uygulanmamalıdır. Hastalık ile ilgili her türlü karar ve tedaviyi mutlaka bir uzman hekim gözetiminde almalısınız. NKFU sitesi bu yazıda verilen bilgiler sebebi ile oluşabilecek durumlar hakkında sorumluluk kabul etmez.
