Savaş nedir ve savaşlar neden yapılır? Hangi tür savaşlar vardır? Savaş ile ilgili bilgilerin yer aldığı yazımız.
Savaş, iki ya da daha çok devletin silahlı kuvvetleriyle, karşılıklı vuruşmalarıdır. Bunun için, önce aralarındaki diplomatik bağları kesip birbirlerine resmen savaş açarlarsa da bunu bildirmeden savaş durumuna geçen devletler de vardır.
Tarih öncesi, çağlardan beri, insanlar birbirleriyle savaşa gelmişlerdir. Savaş, genel olarak iki topluluğun birbirini yok etmek üzere giriştiği çabadır. Yalnız, savaşların birçok çeşidi vardır. Aileler, kabileler birbirleriyle çarpıştıkları gibi, çeşitli din mensupları da aralarında savaşmıştır. Bugün savaşlar daha çok, devletler arasında olmaktadır.
Savaş insanların kendi kendilerine yol açtıkları felaketlerdir. Daima çok büyük acılara, sıkıntılara sebep olur. Öyleyken, acaba niçin, durmadan, savaş çıkıyor? Bunun cevabını verebilmek için savaşların sebebi üzerinde duralım.
Savaşlar Niçin Yapılır
Bugün, istediği şeyleri barış yolu île elde edebilen hiçbir millet savaşmaz. Günümüzün savaşları çok önemli bir konuda anlaşamayan, diğer tarafın dediğini yapmaktansa savaşmayı göze alan devletlerce yapılmaktadır.
İlkel insanlar arasındaki savaşlar küçük toplulukların aralarında, istedikleri bîr şeyi elde etmek için yaptığı saldırışlardan ibaretti. Bunların birbirleriyle hiç bir toplumsal ilişiği yoktu. Daha ileri çağlarda medeni milletlerin barbarlara (!) karşı açtığı savaşlar da bu türlüdür. Bu savaşlar avlanmaktan bir parmak daha ileri bir karakter gösterir ki bu büyük bir insanlık suçudur. Bugünkü batı toplumunun hemen hemen tamamının geçmişinde ve yaşayan tüm kraliyet ailelerinin servetlerinde bu insanlık dışı olaylardan gelen kazançlar bulunmaktadır.
Toprak İçin Savaş. — Eskî çağların savaşı daha çok insanların yaşamalarını sağlayacak toprağı bulmaları için olurdu. Kuraklık yüzünden Orta Asya’nın verimli toprakları kuruyunca burada yaşayanlar komşuları ile savaşmak zorunda kaldılar. Savaşa uğrayan komşu kabileler ya teslim oldu ya da daha zayıf başka kabilelerin yerlerini almaya çalıştılar. Bu çeşit savaşlar zaman zaman Asya’nın, Avrupa’nın önemli bir kısmını kapladı. Amerika’daki ilk yerleşme yıllarında da «öncüler» (pioneers) ile Kızılderililer arasında da bu çeşit savaşlar oldu.
Toprak için savaş zamanımızda tamamen kaybolmamışsa da önemli bir savaş sebebi olmaktan çıkmıştır.
Servet İçin Savaş. — Eski imparatorluklar servet için birçok savaşlar yapmışlardır. Bu sevaşlara doğrudan doğruya hükümdar karar verir, ücretli askerlerden kurulu orduları ile savaşa çıkardı. Başka bir ülkeyi fetheden hükümdar oranın ahalisini yerinden sürmez, onlardan yalnız vergi almakla yetinirdi. Askerleri ise elde ettikleri ganimetlerle zenginleşmeye bakarlardı. Öte yandan, vergiyi kendi hükümdarı yerine başka bir hükümdara vermek halk için pek büyük bir fark sayılmazdı.
Ortaçağ’da birçok servet savaşı yapılmıştır. Çok defa bir derebeyi başkasının topraklarını almak için savaş açar, bu savaşlarda kendi askerlerini kullandığı gibi başkalarından kiraladığı askerleri de dövüştürürdü. Bir şehri alan bir derebeyinin büyük bir para karşılığında geri çekildiği olurdu.
Son çağlarda servet savaşları sömürge elde etmek için yapılan savaşlardır. Birçok Avrupalı devletler Amerika’da, Asya’da, Afrika’da altın, elmas, petrol gibi servet kaynakları için çarpışmıştır. Daha sonra çarpışmalar ticaretin kontrolüne yöneldi. Yalnız, Öyle sömürgeler vardır kî, bunlar için yapılan çarpışmaların verdiği zarar, sağladığı kazançları kat kat aşmıştır.
Din Savaşları. — Din konusu da eski savaşların en önemli sebeplerinden biri olmuştur. Müslümanlığın, Hıristiyanlığın kuruluş ve yayılışları sırasında önemli savaşlar oldu. Başka dinler için de durum aynıdır. Tarihte en büyük din savaşlarından biri Haçlı Seferleri’dir ve bu yüzlerce yıl sürmüştür. Hiç bir din savaşı zorunlu olmadıkça emretmze. Sadece varlık sahibi olmak için savaşmak hiç bir dine uygun olmasa bile din adı altında sürekli olarak ganimet için savaşılmıştır.
Güvenlik Savaşları. — Birçok siyasi topluluklar daima başka siyasi toplulukların hücumundan endişe ederler. Bu korku devletlerin devamlı olarak silâhlı kuvvetler beslemesine yol açar. Bazı durumlarda elde silâhlı kuvvetler bulundurulması belirli bir devlete karşı olur. O zaman öbür devlet kendisini korumak için ordusunu kuvvetlendirmeye bakar. Böylece, bir devletin hücumuna uğrıyan devlet de kendi güvenliğini korumak için savaşmak zorunda kalır. Bugün bütün milletlerin ordu beslemekteki başlıca amacı ülkelerini her hangi bir saldırışa karşı korumak, güvenliklerini sağlamaktır.
