Sayıştay nedir? Sayıştay nereye bağlıdır? Sayıştayın görevleri, tarihçesi, hakkında bilgi.
Sayıştay; kuruluşu anayasayla öngörülmüş mali denetim organıdır. Anayasaya göre, Sayıştay, genel ve katma bütçeli kuruluşların gelir ve giderleriyle mallarını, Türkiye Büyük Millet Meclisi adına denetlemek, sorumluların hesap ve işlemlerini kesin hükme bağlamakla yükümlü, merkezi bir yönetsel karar ve yargı organıdır. Sayıştay’ın yönetsel ve yargısal görevleri aynı kuruluşlar eliyle yürütülür. Sayıştay bünyesinde yer alan bu kuruluşlar, Daireler, Daireler Kurulu, Temyiz Kurulu ve Genel Kurul’dur. Daireler bir başkan ve dört üyeden kuruludur. Bunlar, sorumluların hesaplarını inceleyerek yargılamak, sorumlular hakkında aklamaya ya da tazmine hükmetmek, kesin hesapları inceleyerek karara bağlamak, birinci başkanca incelenmek üzere verilecek işler hakkında görüş bildirmektir. Bir başkan ve iki üyeyle toplanan daire, yargılama yetkisine sahiptir. Temyiz Kurulu, Sayıştay Genel Kurulu’ndan seçilecek dört daire başkanıyla her daireden seçilen ikişer üyeden oluşur. Üyeleri dört yıl içinde seçilen bu kurulun görevi, Sayıştay dairelerinin verdiği yargı kararlarını temyiz yoluyla incelemektir. Kurul üye tam sayısının üçte ikisiyle toplanır ve toplantıya katılanların çoğunluğuyla karar verir. Ancak karar temyiz edilen daire başkan ve üyelerinin oy hakkı yoktur. Daireler Kurulu, Temyiz Kurulu’na seçilen başkan ve üyelerin dışında kalan başkan ve üyelerden kuruludur. Görevleri vize işlemlerine ve daire kararlarına yapılan itirazları karara bağlamak, mali yönetmeliklerle ilgili görüş bildirmektir. Temyiz Kurulu’nda olduğu gibi üye sayısının üçte ikisiyle toplanır ve toplantıda hazır bulunan üye sayısının çoğunluğuyla karar verir. Genel Kurul, Sayıştay birinci başkanının, başkanlığında daire başkan ve üyelerinden kuruludur. Sayıştayın en yüksek karar organı durumda bulunan bu kurul, dairelerin kararları arasındaki aykırılıkları gidermek amacıyla içtihadı birleştirme kararları alır, genel uygunluk bildirimini görüşür. Sayıştaydaki kurullara ilgili seçimleri yapar. Genel Kurul toplantılarında savcılık oylamaya katılmaksızın hazır bulunabilir. Genel Kurul’un toplanma yeter sayısı üyelerin en az üçte ikisinin katılımıyla gerçekleşir. Bundan başka sayıştayın bünyesinde kendi iç düzeniyle ilgili olarak Daireler Kurulu, Yüksek Disiplin Kurulu, Memurlar Seçim ve Disiplin Kurulu’dur. Ayrıca Hazine temsilcisi sıfatıyla savcılıkda bulunur. Sayıştay çalışmalarını belgeler üstünde, kapalı olarak yapar. Ancak gerek gördüğünde dinlemek üzere ilgileri huzuruna da çağırabilir.
Tarih. Sayıştay, İslahat hareketleri döneminde Divan-ı Muhasebet adıyla 1862’de kuruldu. Kurulmasındaki amaç, devlet mallarının gelir ve giderlerinin denetlenmesiydi, 1876 Anayasasında yer alarak anayasal bir kurum niteliğini kazandı. 1878’de Fransız mevzuatından yararlanarak hazırlanan kararnameyle kuruma yeni bir hukuksal yapı kazandırıldı. Bu kararname 1934’e kadar yürürlükte kaldı. Cumhuriyet döneminde 24 Kasım 1923 tarihli yasayla yeniden kurulan kurum. 1924 Anayasası’nda düzenlenerek anayasal kurum olma özelliğini korudu. 1934’te yürürlüğe giren yeni yasayla kurumun kuruluş ve işleyiş koşulları daha kapsamlı duruma getirildi. Sayıştay’ın görev ve yetkilerine 1961 Anayasası’nda da yer verildi. Anayasa’da yargı yetkisinin ve hükümlerinin kesinliği belirtilerek hukuksal yapısına açıklık kazandırıldı. 1982 Anayasası’nda Sayıştay’ın kuruluş, işleyiş ve denetim usullerinin, ödev ve yetkilerinin, haklarının ve yükümlülükleriyle öteki özlük işlerinin, başkan ve üyelerin güvencelerinin yasayla düzenleneceği belirtildi.
