Şehzade Mustafa Mersiyesi Günümüz Türkçesi, Taşlıcalı Yahya

36
Advertisement

Şehzade Mustafa’nın Kanuni Sultan Süleyman tarafından boğdurulması bir çok entrikanın ve tahta çıkma savaşının sonucu gerçekleşen acı bir olaydır. Bu olay üzerine yazılan mersiye ve Türkçe meali

Adaleti ile ünlü padişah Kanuni Sultan Süleyman’ın bu şekilde bir karar alması hem şaşkınlık hem de büyük üzüntü yaşatmıştır. O dönemin Divan şairlerinden Taşlıcalı Yahya Bey’in durum üzerine yazdığı mersiye ve günümüz Türkçesi ile tercimesi aşağıdaki gibidir. Mersiyeden önce Taşlıcalı Yahya Bey’i biraz tanıyalım:

Yahya Bey (Ölümü 1582)

16. yüzyılın büyük şairlerindendir. Türk mesnevi şairlerinin en tanınmışlarındandır. Aslen Arnavuttur. Taşlıca’da doğmuş, İstanbul’a gelip sipahi subayı olmuştur. Tasavvuf yoluna da girmiş, iyi bir tahsil yapmış, Doğu dillerini öğrenmiştir. Sancakbeyliğine kadar yükselmiştir.

1556’da Veliaht Şehzade Mustafa Bey haksız yere idam edildiği zaman orduda, yüksek rütbeli bir subaydı. Şiddetli Beyitlerle Sadrazam Damat Rüstem Paşa‘ya, hatta Kanuni’ye çatan bir mersiye yazıp ordunun duygularını dile getirmiş, Rüstem Paşa’nın azline sebep olmuştur. Kanuni fikir hürriyeti konularında bilinen büyük müsamahasını göstermiş, Rüstem Paşa’nın büyük ısrarlarına rağmen şairi idam ettirmemiştir.

Yahya Bey bu olaydan 26 yıl sonra emekli olarak Bosna’nın İzvornik şehri civarındaki malikanesinde ölmüştür. Hamse’sinde mesneviler şu adları taşır: Şah-ü Geda, Gencine-i Raz, Kitab-ı Usul, Gülşen-i Envar ve Yusuf-u Zeliha. Arapça ve Farsça şiirler de yazmıştır. Dili sadedir. Tasvirleri gerçek ve kuvvetlidir.

Şehzade Mustafa Mersiyesi

I. Bend

1. Meded meded bu cihanım yıkıldı bir yanı

Advertisement

Ecel celâlîleri aldı Mustafa Hânı

1. Meded, meded! Bu dünyanın bir tarafı yıkıldı. Çünkü ecel eşkıyaları Mustafa Han’ı yakaladılar ve boğdular.

2. Tohındı mihr-i cemâli bozuldı erkânı

Vebale koydılar âl ile Al-i Osmânı

2. Onun güneş gibi parlak yüzü battı ve düzen bozuldu. Osmanoğullarını hile ile günaha soktular.

3. Geçerler idi geçende o merd-i meydânı

Advertisement

Felek o canibe döndürdi şâh-ı devrânı

3. Padişahın yanında o yiğidin sözü geçtikçe onu çekiştirirlerdi. Nihayet devir padişahını felek, onların yönlendirmek istedikleri tarafa döndürdü. (Kanuni’nin çevresi tarafından yönlendirilişini kasdediyor)

4. Yalancımın kun bühtanı bugz-ı pinhânı

Akıtdı yaşumımı yakdı nâr-ı lıicrânı

4. Yalancının kuru iftirası ve gizli düşmanlığı gözümüzün yaşını akıttı, gönlümüzde ayrılık ateşi yaktı.

5. Cinayet etmedi cânî gibi anıın câm

Boguldı seyl-i belâya tagıldı erkânı

5. Zavallı şehzade caniler gibi bir cinayet işlememişken, belâ seline düşüp boğuldu. Bütün yanında bulunan yakınları darmadağın oldu.

6. N’olaydı görmeye idi bu macerayı gözüm

Yazuklar ana reva görmedi bu rayı gözüm

6. Keşke şu olayı gözüm görmemiş olsaydı. Doğrusu ya, şehzade hakkındaki hükmü doğru ve uygulanan cezayı adalete uygun görmedim.

Advertisement

II. Bend

1. Tonandı ağlar ile nurdan menâra dönüp

Güşâde hatır idi şevk ile nehâra dönüp

1. Şehzade beyaz bir elbise giymiş, bu haliyle nurdan bir minareye dönmüştü. Babasını göreceği için mutluluktan parlayan yüzü gündüzü andırıyordu.(Şehzade’nin Kanuni’nin huzuruna çıkışı anlatılıyor)

2. Göründi halka dıraht-ı şükûfezâra dönüp

Ütag u haymeleri karlu kûhsâra dönüp

2. Şehzade halka çiçek açmış bir ağaç gibi göründü, otağ ve çadırları da karlı dağlara benziyordu.

3. Tururdı şâh-ı cihan hiddet ile nâra dönüp

Yürürdi kulları  yamnea lâle-zara dönüp

3. Cihan padişahı olan Kanunî Sultan Süleyman hiddetten ateşe dönmüştü, yanında yürüyen adamlar da bir lâle tarlasını andırıyordu.

4. Müzeyyen idi bedenlerle ak hisara dönüp

El öpmeğe yüridi mihr-i bî-karara dönüp

Advertisement

4. Padişahın çadırları bedenlerle süslenmiş, akhisara dönmüştü. Şehzade ise sevincinden güneş gibi yerinde duramaz bir hale gelmiş ve el öpmek. İçin otağa doğru yürümüştü. (Beden: gövde, hile duvarı ve büyük çadırların etrafına çekilen bezden perde manasına gelir. )

5. Tolandı gelmedi çünkim o mâh-pâre dönüp

Görenler ağladılar ebr-i nev-bahâra dönüp

5. Ay parçası gibi şehzade, babasının otağından dönüp gelmedi. Onun cenazesini görenler yağmur yağdıran bahar bulutu gibi ağladılar.

6- Bir ejdehâ-yı dü-serdür bu hayme-i dünyâ

Dehânına düşen olur hemîşe nâ-peydâ

6- Bu dünya çadırı, iki başlı bir ejderhadır. Onun ağzına düşen görünmez olur.

III. Bend

1. O bedr-i kâmil ol âşinâ-yı bahr-i ulum

Fenaya vardı telef etdi ara tâli-i şûm

1. Ayın on dördü gibi bilgili ve ilim denizinin tanışı olan o şehzade yok olup gitti. Uğursuz talih zavallıyı telef etti.

2. Dögündi kaldı hemân dâg-i hasret ile nücûm

Advertisement

Köyündi şâm-ı firakında doldı yâş ile Rûm

2. Gök yüzünde yıldızlar şehzadenin, hasret yarasıyla dövündü kaldı. Osmanlı ülkesi onun ayrılık gecesinde hasretle yandı tutuştu,  ülkenin gözleri yaşlarla doldu.

3. Kara geyürdi Karamana gusse etdi hücum

O mâhı ince hayâl ile etdiler ma’dûm

3. Keder, hücum etti, Konya halkına karalar giydirdi. O ay yüzlü şehzadeyi, ince hesaplar, ustaca entrikalarla yok ettiler.

4. Tolandı gerdenine hâle gibi mâr-ı semûm

Kazâ-yı Hak ne ise razı oldı ol merhum

4. Zehirli bir yılan, yani cellâdın kemendi, şehzadenin boynuna hale gibi kuşandı. Rahmetli kaderi ne ise ona boyun eğdi.

5. Hatâsı gayr-ı muayyen günâhı nâ-ma’lûm

Zihî şehîd ü saîd ü zihî şeh-i mazlum

5. Hatası görülmemiş ve günahı bilinmez işken öldü- öldürülen şehzâde, ne mübarek ve manen ne mutlu bir şehîd ve ne derece zulme uğramış bir sultândır!

Advertisement

6. Yıkıldı yer yüzine aslına rücû etdi

Saadet ile hemân kurb-ı hazrete gitdi

6. Şehzâde yer yüzüne yığılıp kaldı ve aslı olan toprağa döndü. Mutlulukla Hazretin yakınlarına gitti.

Divan şairleri hakkında, saraya yaranmak için ve saray için yazarlardı diyenlere, öyle olmadığını gösteren bir örnektir; Taşlıcalı Yahya. Eğmeden, bükmeden, fermanındaki sıfatları yedi satırı geçen Cihan padişahına yanlış yaptın, diyebilen bir adam Taşlıcalı Yahya. Daha sonra Rüstem Paşanın ölümünü görmüş ona da bir Mersiye yazmış. Mersiyeler bir üzüntü ve keder şiiridir. Bunun en güzel örneği de Kanuni’nin ölümü üzerine Baki’nin yazdığı mersiyedir.Yahya, Rüstem paşa için yazdığı mersiyede üzülmekten çok sanki sevinmiş gibidir.

N’ola ol gitdi ise bâkî kalan sag olsun

Yirde  yatdukça babam oglı fülân sag olsun

Çok yaşasun bunı yazan  okıyan sag olsun

Gülmez idi yüzi mahşerde dahi gülmeyesi

Çog iş itdi bize ol saglık ile olmayası

Rüstem için, öldüyse ne olmuş ki, geride kalanlar sağ olsun, bu dünyada yüzü gülmez idi, mahşerde de gülmesin diyerek, beddua etmektedir.

Böyle şairleri ön plana çıkarmak hem tarihin daha iyi anlaşılmasına hem de Divan Edebiyatının daha iyi anlaşılmasına yardım edecektir.

Advertisement


36 yorum

  1. Cihan padişahı babası gibi adil, atası Sultan Selim gibi yavuz ve korkusuz, büyük atası Sultan Mehmet gibi zeki.

    Devlet-i Aliye’nin gördüğü en parlak şehzade. böyle bir insana yakışmayacak bir ölüm yazık çok yazık. rüstem paşa dileğim edebi ahirette yerin cehenem olsun.

  2. Sehzade mustafa bunların hiçbirini haketmedi taşlı calı da bu şiiriyle bence bütün bu olanlara cevabı çooooook güzel ve cesurca verdi

  3. Helal sana taslicali okurken cok duygulandim yeriniz cennet olsun sehzade mustafayla Allah razi olsun sizden size yapilanlarada ne yapildiysa Alalh a havale ediyorum Allah kat kat bunun hesabini sorar kim olursa olsun

  4. En güzel sözünü yazmamışssınız şöyle diyor kanuni’ye:

    bunun gibi işi kim gördü kim işitti aceb
    ki oğluna kıya bir server-i ömer-meşreb
    ilahi cennet-i firdevs ana durağ olsun
    nizam-ı alem olan padişah sağ olsun

  5. tahta şehsade mustafa geçse belkide Osmanlı dünyaya hükmedecekmiş. bukadar bilgili alim cesur korkuzus bir insan nasıl katledilir. çok yazık

  6. bir mustafa öldürüldü ondan 400 yıl sonra anadoluda doğan bir başka mustafa ruhu şad olsun türkleri yendien ayağa kaldırdı o kişi mustafa kemal atatürk idi

  7. Babası süleyman gibi olsaydı hergün sarayda kadınlarla gününü gün ederdi bakınız babasının oğlu sarı selim nam’ı diyar sarhoş selim aynı süleyman’a çekmiş.Ama mustafa hergün sokağa çıkıp ne kadar yardıma muhtaç insan varsa yardım ediyormuş boşuna halk mustafa’yı bu kadar sevmiyormuş.Sırf bi rus s…k için oğluna kıyan süleyman’ada son söz “Dilerim Cehennemde Yanarsın Baba”olmuş.İnşallah bu dileği gerçekleşmiştir…

  8. Her zaman olduğu gibi Hacıbektaşın ocağı ve torunları bu milletin gerçek sahibi olmuştur. Bir Hüseyin Kerbalada şehit olur,
    bir Mustafa Konya’da ama değişmeyen tek şey gerçekten gönüllerde yer edenin Ehli beyt sevdası olduğudur.

  9. Osman! tarihi, muhteşem yüzyıldan değil, Osmanlı arşivlerindeki vesikalardan, tarih kitaplarından öğren. Sadece Google a bile sorsan kanuni at sırtında kaç sene geçirdi diye o bile sana kapak olur.

  10. hiç bi şekilde oğlunu ve torununu haksız yere öldürün biri benim padişahım ve sultanım olamaz e yuh ulan şehzade mustafanın yerine padişah olan adama bak 2.selim hiç bi sefere katılmamış korkağın teki yazıklar olsun serasker ünvanı verip sokullu savaşa göndermek kolay sıkıyosa 2.selim gitseydi savaşlara korkak herif

  11. babası yavuz sultan selimden büyük bir miras ve güçlü bir ordu alan kanuni, ülkeyi Avrupa kıtasında genişletti 13. zafere 2 gün kalada örü yetmedi, yukarıdaki arkadaşın dedği gibi zevk-i sefa içinde yaşamamış. sadece kış aylarında sarayında beklemiş .yılın diğer tüm zamanları ordunun başında seferlerde idi, tek hatası Hürreme olan aşırı bağlılığı, Şehzade mustafa tahta geçmiş olsaydı kim bilir neler yaşanaır. imparatorluk daha nasıl gelişir ve günümüze etkisi nasıl olurdu. zira tarihin gördüğü en güzel cesur ve güçlü şehzade pisipisine gitmiştir. ruh-u şad olsun

  12. bu kanuni ne kadar devlete bağlı iyi insan varsa hepsini katletmiş.rüstempaşa gibi yalancı ve rüşvet kapılarının fatihinin yerini hep sağlam tutumuş.şehzade mustafanın idamı sonrası halkın ve yeniçerilerin isyanından korkup rüstemi görevden azletmiş kara ahmet paşayı sadrazam yapmış ama 2 yıl sonre kara ahmet paşayı öldürüp rüstemi tekrar sadrazam yapıyor.dikkat edin hep iyi insanlara kıyıyor. idam ettiği 1 tane olsun bizi sevindirecek kötü biri yok.
    ben kanuniye padişah demiyorum artık.

  13. Kara Ahmet paşayı da hürrem ile Mihrimahın doldurmalarıyla öldürttü Çüünkü Hürremle Mihrimah Rüstemi geri sadrazam yaptırmak istiyordu bunu da başardılar

  14. Ne Padişahımız sonradan gelip türk bile olmayan devşirmelerin entrikalarına kanıp hiç araştırtmadan aslan gibi Şehzadesi Mustafaya kıydırmış birde izlemiş Osmanlıyı yükseltmek yerine Sarı selime bırakıp çöküşünü hazırlamış Birde Mustafanın oglunu Hürremin doldurmalarıyla bogdurtmuş Mustafanın göğsünden çıkan mektubu okuyup ağlıyo Taşlıcalının merziyesini okumuştur muhakkak işte vicdan azabı ile acı çekerek gitmiş Yaptığı seferler zaferler hepsi boş bikere gözümden düştü Mustafayı yüceltti böylelikle Nur içinde yat Şehzade Mustafa sana bunu reva görenler nerde olursa olsun azap içinde olsunlar…

  15. sultan suleyman oglun suclu zannedip oldurdun ya kucucuk cocugun ne sucu vardi bogdurdun.mustafanin oglu olmakmiydi suc.rabbim kimsenin hakkini kimseye birakma

  16. Sıradan Vatandaş on

    Şu cihanda kendi evladına kıyan Sultan Süleyman olmaktansa,
    Sıradan bir vatandaş olmayı tercih ederim.

  17. Nergihan Koklukaya on

    Sehzade Mustafa olmemeliydi. Tarihin seyri degisirdi. Hala kabullenemiyorum yapilanlari o tarihlere gidip gormek isterdim. Mekanin cennet olsun Sehzade Mustafa,dualarim seninle..

  18. Kanuni Sultan Suleyman gibi evlatlarina kiyan krallar, imparatorler tarihte bir cok, ama ne yazik ki evlat katillerinin yonettigi o hanedanlara lanet cokmuştir…

  19. Yorumlara bakılırsa siz sadece izlediğiniz kadar biliyorsunuz. Film başlarken bile tarihten esinlenerek yapılmıştır diyor tarihi birebir yansıttığı söylenemez. Bir cihan padişahı olarak kimse oğlunu boş yere öldürmez. Mantıklı düşünün. LÜTFEN!!!

  20. Abdurrahim Kurucu on

    Her devrin vardır devletin idarecileri,
    Ne yazık ki sarar onları şeytanların neferi,
    Ne yaptığını bilmez olurlar,
    İdarelerinde halkına bırakarak giderler gamı kederi.

    DERİM Kİ !
    Kanuni Sultan Süleyman cihan padişahı olmuştur. Ne yazık ki? hükümdarın yanlışlıkları da çok olmuştur.
    Tarih bunu tam kaydedememiştir. Nedeni; halkının haber alma ve görüşlerini söyleme hürriyetine sahip olmamalarındandır.
    Doğruları yanlışları görebilen söyleyebilen ve bu uğurda cesaret gösterebilen toplumlar gerçek idareye kavuşurlar.

  21. kübra uludağ on

    mekanın CENNET olsun şehzade MUSTAFA .rüstem , mihribah ve hürremi ALLAH ‘A haval ediyorum

  22. ŞÜHEDA . on

    ben kanunu sultan suylemanı ihiç sevmem ama mıhrıbah sultan cok güzel bir kız muhteşem yuzılde oynuyor adı pelin karahandır

  23. ŞÜHEDA . on

    muhteşem yuzyıl osmanlı yı oynuyorlar.ama güzel bir filim değil kesinlikle izlemeyin hep savaş var

  24. Agaci saran karinca yuvasini telef etmekten kacinan seyhul islamdan fetva alan bir sultandan bahsederken biraz akilli olmak lazim arkadaslar KANUNI SULTAN SULEYMAN han topu topu sarayinda iki yil kadar kalmis bir sultandir. Ayrica YAHYA besiktasi gibi bir buyuk evliya hz sut kardesidir. Ozaman ki devlet tahamullerinde hata kabul edilemezdi arti entrikalar da vardi kabul edelim ama sehzade mustafa da defalarca uyarilmis.yani kisaca devlet ve millet bekasi once gelirdi ozaman ki suurla simdiki suur arasinda fark olup kavramak biraz daha zordur olaylari herkese saygilar

  25. mirzaliyeva87@mail.ru on

    men cox pis oldum amma bir seyi arzu edirem eger hurrem rustem sehzade mustsfayi haqiqeten tuzak qurublarsa allah onlarin yerin hemise cehenem etsin hic qurtulmadinlar oradan seni cox sevdim sehzade mustafam anenin bir deyisi olub sene onu cox sevdim mustafam gwnahsiz yavrum yerin cennetlik olsun hormetle

  26. Film muthis cikmis…insaalla Turkiyeye barirsam Sehzade MUSTAFANIN mezarini gormek isterim…ALLAH RAHMET EYLESIN

  27. Kanuni çok iyi bir padişah olabilir ama her ne olursa olsun öz çocuğunu öldürmek, işte bu asla kabul edilemez.

Reply To mirzaliyeva87@mail.ru Cancel Reply