Seramik nedir? Seramiğin özellikleri ve çeşitleri nelerdir? Seramik nasıl yapılır? Seramikçi ne iş yapar, görevi hakkında bilgi.
Kaynak: pixabay.com
Seramik Nedir?
Kilden yapılan, çini, tabak, çanak, kase, fincan, testi, vazo… gibi şeylere, genel olarak, «seramik» denir. Bu ev eşyasında güzel biçimler arandığı için, seramik, ayrıca, güzel sanatların da bir kolu olmuştur.
Seramik eşya kullanılan toprağın cinsine, yapılışına göre başlıca üçe ayrılır:
- Pişmiş toprak eşya: Bunlar, daha çok, çanak, çömlek, testi, vazo gibi şeylerdir.
- Çini işleri: Duvarları süslemek için özel bir teknikle tabakalar halinde yapıldığı gibi, aynı teknikle vazolar da yapılır.
- Porselen işleri: Beyaz, yarı saydam kaseler, fincanlar vs.’dir.
Seramiğin ham maddesi kildir. Killer volkanik kütlelerin çeşitli tabiat olayları sonucu ayrışıp, suların etkisiyle sürüklenerek belirli yerlerde birikmesinden meydana gelir Bunlar kimyasal yönden «sulu alüminyum» silikatlardır. Sâf olanları beyazdır, bu rengi daima içinde bulunabilen demir oksitlerden alırlar. Kaolin oldukça saf bir kil çeşididir. İçinde çok az oranda demir oksit bulunabilir.
Killer plastik (biçim verilebilir) özelliktedir. En iyi cinsleri de açık kurşuni, mavimtırak, sarımtırak olanlarıdır. Piştikleri zaman da bu renklerini kaybetmezler, ateşe dayanıklıdırlar. İyi cins killerle ateşe dayanıklı eşya, çini, kâse, fincan; orta cinsleriyle de testi, çömlek, tuğla yapılır.
Kaynak: pixabay.com
Seramik Nasıl Yapılır
Kurutulmuş bir kil %20-40 oranında su ile karıştırılınca özel bir koku çıkararak koyu bir hamur meydana getirir. Bu hamur yoğurularak istenilen biçime sokulur. Biçim verilmiş killer havada kurutulurken hacimleri biraz küçülür; buna «kuruma eksilmesi» denir. Fırında pişerken de hacimlerinde biraz küçülme olur ki buna da «pişme eksilmesi» denir. Her iki eksilme %25 oranına kadar çıkabilir. Bundan dolayı killere biçim verilirken hacimleri biraz büyük tutulur.
Plastik killerde bu küçülmeler, eksilmeler eşya üzerinde çatlaklar meydana getirir, pişirme sırasında kırılma olabilir. Bunu önlemek için hamura çok az «zayıflatıcı maddeler» denilen bazı katıklar katılır. Bunlar şamot tozu, feldspat, kum, tebeşir, grafit, kok tozudur.
Seramik eşya, killerin işlenmesi bakımından, genel olarak, ikiye ayrılır: 1) Gözenekli; 2) Gözeneksiz.
- Gözenekli Seramik: Tuğla, kiremit, ateş tuğlası (şamot taşı), çanak, çömlek başlıca gözenekli seramik işleridir.
- Gözeneksiz Seramik: Çiniler, porselen eşya bunların başlıcalarıdır. Çini aslında gözenekli ise de dış yüzeyleri ikinci bir pişirmeyle sırlanır. Porselen eşyada ise 1.400°’de pişirildiği için, yüzeyde bir erime olur, gözenekler kapanır, sonra tuz katılarak sırlanır. Böylece, aside dayanıklı kaplar elde edilir.
Seramikçi
Seramikçilik ve çömlekçilik, kil hamurundan, şekil verme, pişirme ve sırlama işlemleriyle, türlü biçimlerde süslü kaplar elde etme sanatıdır.
Seramik tekniğinin milâttan binlerce yıl öncesine uzanan, çok eski bir geçmişi vardır. Seramik yapımında hammadde olarak kullanılacak killi toprak, önce temizlenip arıtılır. Sonra su ile yoğurularak, homojen bir hamur elde edilir. Seramikçi bu hamuru alır, eliyle veya çarka tutmak suretiyle istediği biçimlere sokar. Böylece elde edilmiş parçalar, güneşte kurutulur, cilâlanır, sonra fırında pişirilir. Pişirilen parçalar sertleşir ve kolayca kırılabilecek hale gelir, buna karşılık suyu emmez ve geçirmezler. Seramik eşyanın çoğu. çeşitli boyalarla sırlanır ve fırında, ikinci defa pişirilir. Seramik, özellikle Osmanlılarda üstün bir teknik kazanmış; İznik, Kütahya ve Çanakkale’de seramik imalâthaneleri kurulmuş ve camilerimiz, türbelerimiz, seramiğin özel bir çeşidi olan, birbirinden güzel çinilerle bezenmiştir.
