Serum nedir, özellikleri nelerdir? Serumla aşının farkı, serum hastalığı, serum çeşitleri hakkında bilgi.
SERUM
Kanın alyuvarları ile akyuvarları dışında kalan sıvı kısmıdır, Bir cam tübe bir miktar kan koyarsak bunun az sonra pıhtılaşmaya başladığını görürüz. Pıhtılaşıp dibe çöken kanın üstünde kalan sarı renkli sıvı serumdur.
Kanın serumundan bazı hastalıkların mikroplarını kapmış kimselerin tedavisinde faydalanılır. Bu maksatla kullanılacak serumların hazırlanışı şöyledir: Önce hastalık mikropları kuvveti azaltılarak beygir, inek gibi hayvanlara aşılanır. Hayvanlar bu mikropların etkisiyle hasta olurlar, vücutlarında bu mikroplara karşı koruyucu maddeler (antikorlar) meydana gelir. Bu koruyucu cisimler yeter dereceyi bulunca, hayvanın kanı alınır, serumu ayrılır. İşte bazı hastalıklarda kullanılan serumlar, içinde koruyucu cisimleri çoğalmış bu serumlardır.
Serum bir çeşit ilâçtır, İğne (enjeksiyon) ile vücuda verilen serum sayesinde birçok hastalıklar iyi edilir.
Serumla Aşının Farkı
Aşılar, vücuda verilen kuvveti azaltılmış mikroplar, ya da toksinlerdir. Bu zayıf mikroplar vücuda girince kanda «antikor»lar meydana gelir. Antikor vücuda giren mikropları zararsız bırakmak için üretilen bir maddedir. Bu sayede o hastalığa karşı bağışıklık kazanılır.
Serum ise başka bir uzviyetin meydana getirdiği antikorların insan vücuduna aktarılmasıdır. Bu bakımdan, aşı, hastalığa yakalanmadan, serum ise, hastalık mikroplarını aldıktan sonra yapılır. Aşı hastalığı iyileştirmez, önler; serum ise hastalığı iyileştirir, yani bir çeşit ilâçtır.
Serum Hastalığı
Her cins canlının kendine has proteini vardır. Canlılar vücuda dışarıdan girecek yabancı proteinlere karşı büyük bir tepki gösterirler. Meselâ kaynatılmış et suyunu iğne ile deri altına verirsek hemen bir «şok» etkisi yapar, belki de insanı ölüme götürür. Yabancı proteinler ağızdan alındığı zaman ise, insan vücudu bunları insan proteini haline çevirir.
Serumda da, hangi hayvandan yapılmışsa bol miktarda o hayvanın proteini vardır. Bazı bünyeler bu proteini sindirebilir, bazıları da tepki gösterir. İşte serum yapıldıktan sonra kaşıntılar, kırmızı kurdeşenler şeklinde kendini gösteren «serum hastalığı» bu tepkinin eseridir.
Hastalık serumun yapılmasından 2-12 gün sonra başlar. Büyük bir tehlikesi yoktur. Ancak ikinci serumlarda tehlikeli, şiddetli olabilir. Bir defa serum yapılan bir kimseye, diyelim, at serumu yapılmış olsun; ikinci bir defa serum yapmak gerekir de bu defa gene at serumu yapılırsa tepki çok şiddetli olur. Çünkü, vücutta at proteinine karşı zaten bir hassaslık vardır. Proteinin yeniden girmesi bir «şok» (sarsıntı) yaratır. İkinci serum başka cins hayvandan alınmış olursa bu tehlike kalmaz.
Serum Çeşitleri
Başlıca iki çeşit serum vardır: 1 ) Hayvan kanından; 2) İnsan kanından yapılmış serumlar. Hayvan kanından serum yapmada en çok, at, inek, tavşan gibi hayvanların kanından faydalanılır. İnsan serumu ancak şoklarda, protein noksanlıklarında kullanılır. Çok ağır bulaşıcı hastalıklardan kurtulan insanların kanından da serum yapılır. Bu cins serum hayvan serumundan çok daha iyidir; yalnız, istenen miktarda elde edilebilmesine imkân yoktur.
Serum kızıl, difteri (kuşpalazı), basilli dizanteri, yılancık,, menenjit, veba, çocuk felci, şarbon (karakabarcık), tetanos (kazıklıhumma), akrep sokması, yılan sokması gibi hallerde kullanılır.
