Ses Nasıl Oluşur? Sesin Özellikleri Nelerdir? Ses Hakkında Bilgi

0
Advertisement

Ses nedir? Ses nasıl meydana gelir? Sesin özellikleri nelerdir? Sesin oluşması ve yayılması nasıl olur, ses hakkında bilgi.

ses

Ses Nasıl Oluşur? Sesin Özellikleri Nelerdir?

SES; Bir işitme duyumuna yol açabilen her titreşim dalgası ve bu duyumun kendisidir.

Birinci durumda, ses verici kaynağa ve yayılım ortamına bağlı olan fiziksel bir büyüklük (sesin nesnel yönü); ikinci durumdaysa, fiziksel bir olayın duyum sistemi aracılığıyla yorumlanmasının sonucu (sesin öznel yönü) söz konusudur.

SES ÜRETİMİ VE SESİN YAYILMASI

Bir sesin kökeni mekanik bir titreşimdir: Bir çanın, bir diyapazonun, bir müzik aleti telinin titreşimi, vb. Titreşen bu sistemle temas ettirilen ortamın tanecikleri de titreşir; her biri durma konumu çevresinde salınmaya başlar ve yakınında bulunanları da salınmaya zorlar. Dolayısıyla bu salınım yavaş yavaş yayılarak kulağımıza kadar ulaşır. Bu yorum, birçok deneyle ve sesin havasız ortamda aktarılmama olayıyla kanıtlanmıştır. Sesin yayılımı bütün esnek ortamlarda gerçekleşir; bu ortamlar katı, sıvı ya da gaz halde olabilirler. Sesin yayılma hızı (c) ortama bağlıdır.

Örnekler:
– havada: c= 340 m/sn (15°C’ta)
– suda: c = 1 460 m/sn
– çelikte: c = 5 000 m/sn

Advertisement

ARI SES VE KARMAŞIK SES

ses

Arı bir ses sinüzoidal bir mekanik titreşim tarafından üretilir ve yaklaşık 20 ve 20 000 hertz arasında değişen (işitilen frekanslar) f frekansıyla nitelendirilebilir. Bunun dışındaki bütün seslere karmaşık (kompleks) ses adı verilir. Karmaşık bir ses, belirli frekanslara ve genliklere sahip olan bir arı sesler toplamıdır. Karmaşık ses devirli olduğunda ve bir f frekansı bulunduğunda, f, 2f, 3f, …, nf frekanslarındaki an seslerin toplamıyla eşdeğerdir; bunlardan ilkine temel, öbürlerine armonik adı verilir.

BİR SESİN ÖZELLİKLERİ

Ses, fizyolojik biı olay olarak şiddetiyle, yüksekliğiyle ve tınısıyla nitelendirilir:

ŞİDDET, esnek ortamın taneciklerinin titreşimlerinin genliğine bağlıdır. Bu genlik büyük oranlarda değişebilir. Bu nedenle çok şiddetli bir sese denk gelen titreşimlerin genliği (tepkili motor), kulağın duyma duyusunun sınırına denk gelen genliğin 1 000 000 katı büyüklüktedir. Kulak, logaritmik duyarlılığı (Weber-Fechner yasası) ve şiddetli gürültülere hem uyum gösterme, hem de kendini savunma yetileri sayesinde bu değişmeleri rahatlıkla izler.

YÜKSEKLİK, ses titreşiminin frekansına bağlıdır. Bu frekans ne kadar yüksek olursa, ses o kadar tizleşir. Duyulur seslere denk düşen frekanslar dizisi çok geniştir: Orta şiddetteki sesler için frekans 20 ve 20 000 hertz
arasında yer alır; düşük şiddetli sesler için, bu değer daha düşüktür (özellikle düşük frekanslar alanında). Çok yüksek frekansların duyulması yaşla birlikte azalır ve giderek yok olur.

TINI, genel olarak titreşim biçiminin karmaşıklığına bağlıdır. Sinüzoidal bir ses (diyapazon) tınıdan yoksun gibi görülür. Buna karşılık, birçok armonik içeren devirli bir titreşimin ürettiği bir ses tim bakımından zengindir. Değişik iki müzik aletinin yaydığı aynı nota (sözgelimi, bir la) aynı ses izlenimini vermez. Bunun nedeni, aletlerin çıkardığı seslerin karmaşık sesler olmasıdır: Bunlar aynı temel ses denk gelirler, ama armonikleri (ve dolayısıyla tınıları) değişiktir.

Advertisement


Yorum yapılmamış

Reply To ali Cancel Reply