Ses türemesi nasıl olur? Ünlü türemesi ve ünsüz türemesi ile ilgili cümle örnekleri. Ses türemesi örnekleri, örnek cümleler.
ÜNLÜ TÜREMESİ
Tek heceli bazı sözcükleri cıg, cig eki getirildiğinde ortaya fazladan bir ünlü çıkar. Ayrıca “p, r, s, m” ünsüzleriyle pekiştirme yapılırken bazı sözcüklerde ünlü türemesi olur.
- * Sapasağlam adam bir anda kalp krizi geçirip öldü.
- * Hırsız güpegündüz evi soymuş ve elini kolunu sallaya sallaya uzaklaşmış.
- * Sen düpedüz beni aptal yerine koymaya çalışıyorsun.
- * Denizi, güneşi, dondurmayı, kısacası yaz mevsimini çok seviyorum.
- * Allah yüzünden gülücükleri hiç eksik etmesin.
- * Gencecik çocuk bütün evin sorumluluğunu üzerine almıştı.
- * Kocası ölünce kadıncağız yapayalnız kaldı.
- * Akşam eve gelince babasının yanağına bir öpücük kondurdu.
- * Şu daracık elbiseyi baban görmeden üzerinden çıkar.
- * İş arkadaşlarını azıcık idare etsen ölür müsün?.
- * Komşumuzun evine güpegündüz hırsız girmiş.
- * Biricik oğlunun onu bırakıp gelinini tercih etmesi kadına çok koymuştu.
- * Evinin etrafına çepeçevre ağaç dikmişti.
- * Küçük kızından bir öpücük istedi.
- * Azıcık para ile dünya turuna çıkmayı hayal ediyordu.
- * Tadilattan sonra evimizin duvarları sapasağlam oldu.
- *Taşınmadan önce daracık bir odam vardı ama şimdiki odam çok geniş.
- *Bu yumuşacık tüylü ördeği o kadar sevmiş ki, almış evine götürmüş.
- *Azıcık aşım kaygısız başım.
- *Gencecik çocuklarımız sokaklarda işsiz geziyor.
- *Deprem olduğu gece evde yapayalnızdım o yüzden korktum..
ÜNSÜZ TÜREMESİ
Dilimize Arapçadan giren bazı sözcüklerle birleşik sözcük oluştururken ünsüz türemesi olur. Dilimizdeki bazı sözcükleri ünlüyle başlayan ek getirildiğinde ünsüz türemesi olur.
Sayıları çok olmamakla birlikte, bazı Türkçe ve yabancı sözcüklerde ünsüz türemesi olayıyla da karşılaşılır. Ünsüz türemesi üç biçimde ele alınır:
• Öntüreme: Türkçe sözcüklerde ünsüz türemesi sözcük başında görülür:
- Orgüç → hörgüç,
- öveng → hevenk,
- öyük → höyük,
- urmak → vurmak,
- ilan → yılan
• İçtüreme:
- Europe → Avrupa,
- equateur > ekvator,
- laboratoire → laboratuar
- conservatoire → konservatuvar,
- acaib → acayip,
- zaif → zayıf vb.
• Sontüreme:
Bazı yabancı sözcükler, aslında çift ünsüzle yazıldıkları halde, Türkçede bu ünsüzlerden birini kaybederler. Bu tür sözcükler, ancak ünlüyle başlayan bir ek aldıkları zaman, yitirdikleri ikinci ünlüleri ortaya çıkar. Türkçe açısından, bu bir sontüreme sayılır:
- af → affı,
- hal → halli,
- had → haddi
- red → reddi,
- sır → sırrı vb.
Örnek Cümleler
- * Annemden özür dilesem acaba beni affeder mi?
- * Bunca sorunu nasıl halledeceksin bakalım.
- * Onun ayağına taş gelse ben buradan hissederim.
- * Bu kadar güzel bir teklifi reddettiğine inanamıyorum.
- * Hiç kimseye sırrımızı açıklamadım, bilmesi mümkün değil.
- *Hakkında konuşulanlardan ona hiç bir şey söylemedik ama o yine de hissetmiş.
- *Tüm sorunların hallolması biraz zaman alır, sabretmelisin.
- *Kadın kocasının ihanetini hiç affetmedi.
- *Karşıdan gülerek geldiğini görünce güzel bir haber verecek zannettim.
- * Düşüncelerini söylemek herkesin hakkıdır.
- *Bu yaptıklarını hiç bir zaman affetmeyeceğim.
- *Senin acılarını ben de hissediyorum, inan bana.
