Sesin yayılması teknolojide ve doğada hayvanlar tarafından nasıl kullanılmaktadır? Sesin yayılmasına ve kullanılmasına örnekler nelerdir?
Sesin Yayılmasının Teknolojide Kullanımı
1. Sonar adı verilen cihaz, ses dalgalarını kullanarak suyun altındaki cisimlerin yerini ve derinliğini ölçmede kullanılır.
Ayrıca balıkçılar sonar yarıyla balık sürülerinin yerini saptar. Sonar cihazı enin altındaki suya ses dalgası gönderir. Bu ses dalgası bir balık sürüsüne çarparsa geri yansır, yanan ses dalgalarının tekneye ulaşma süresine göre balıkların ne kadar uzakta olduğu hesaplanır.
vampir yarasa – Kaynak: commons.wikimedia.org
2. Doğadaki yarasalar radarın ilham kaynağıdır.
- Yarasalar gece avlanır ve görme duyuları çok zayıftır.
- Yarasalar uçarken insanların duyamayacakları sesler çıkarır. Bu ses dalgaları etrafındaki maddeler tarafından yansıtılır. Böylece yarasalar avını tespit eder.
- Havaalanlarındaki radarlar çevredeki tüm uçakların yerini saptar ve hava trafiğinin düzenlenmesine yardımcı olur.
- Eğer bir kaynaktan çıkan ses dalgalarının titreşim sayısı saniyede 20.000’den fazla ise insan kulağı ile o sesi duyamayız. Bu tür seslere ultrasonik (ses üstü) sesler denir.
- Ultrasonik sesleri kedi, köpek gibi hayvanlar duyabilir. Bu yüzden bazı köpek eğitmenleri ultrasonik ses çıkaran düdükler kullanırlar.
- Ultrasonik seslerin titreşim sayısı fazla olduğu için duyulabilen seslere oranla yüz bin kat daha fazla enerjiye sahiptir. Bu yüzden bu sesler teknolojide farklı alanlarda kullanılır.
Kaynak: pixabay.com
3. Doktorlar ultrason adı verilen cihazla iç organlarımızın görüntüsünü ekrana aktarır. İlgili organa bizim duyamayacağımız ses dalgaları gönderilir. Ses dalgaları iç organlar tarafından yansıtılır ve yansıtılan ses dalgaları bilgisayarda görüntüye dönüştürülür.
- Anne karnındaki bebeğin gelişimi takip edilir.
- Kullanılan ses dalgaları zararsız olduklarından hamileliğin her aşamasında ultrasonla görüntüden yararlanılır.
- Ultrasonik seslerden kalp problemlerinin, tümörlerin, böbrek ve safra kesesi taşlarının tespit edilmesinde de faydalanılır. Vücuda gönderilen şiddetli ses dalgaları sayesinde böbrekteki taşlar kırılarak kum hâline getirilir. Bu küçük taş parçaları idrar ile vücuttan atılır.
- Ultrasonik sesler nesnelerin dezenfekte edilmesinde de kullanılır. Temizlenecek madde sıvı dolu bir kap içerisine konulur bu kaba ses dalgaları gönderilerek kaptaki sıvının titreşmesi sağlanır. (Gümüş takıların temizliği bu yöntemle yapılmaktadır.)
- Ayrıca ultrason, sanayide metallerin ince toz hâline getirilmesinde kullanılır.
- Katı ve sıvı içinde çözünmüş olarak bulunan gazların arıtılmasında kullanılır.
- Bir borunun kalınlığını ölçmekte ya da metal bir maddede çatlak olup olmadığını tespit etmekte kullanılır.
- Su ve yağ gibi birbirine karışmayan maddelerin birbirine karıştırılması da ultrasonik sesler yardımıyla sağlanır.
- Ultrasonik seslerle katı maddelere şekil verilebilir. Beton blokların delinmesinde yararlanılır.
