Sfenks nedir? Sfenksin özellikleri, Mitolojideki hikayesi nedir? Eski Mısır’daki Sfenks heykeli hakkında bilgi.
Kaynak: pixabay.com
Sfenks; Eski mitolojilerde sözü geçen hayali bir yaratıktır. Yunan mitolojisinde, kadın başlı, aslan gövdeli, yılan kuyruklu, kuş gibi kanatlı bir yaratık olarak anlatılır.
Efsaneye göre, çok kötü yürekli olan Sfenks, Tebes (Tep) şehri yakınında bir kayalığın üzerinde yaşar, bu şehre giden yolu gözler, bütün yolcuları birer birer durdurarak onlara şu bilmeceyi sorardı: «Sabahleyin dört ayağı üzerinde; öğleyin iki ayağı üzerinde; akşamleyin üç ayağı üzerinde yürüyen hayvan hangisidir?»
Bu bilmeceyi bilmeyenleri Sfenks derhal yakalayıp yerdi. Bir gün Kral Oidipos’un yolu Tep şehrine düştü. Sfenks ona da aynı bilmeceyi sordu.
Oidipos: «Bu hayvan insandır» dedi. «çünkü insan, çocukken (ömrünün sabahında) elleri, ayakları üzerinde yürür; büyüdüğü zaman (ömrünün ortasında) iki ayağı -üzerinde yürür, yaşlandığı zaman ise (ömrünün akşamında) iki ayağına yardımcı olarak bir de eline sopa alır.»
Bunun üzerine, Oidipos bilmeceyi bildi diye, Sfenks o kadar kızdı ki olanca kuvvetiyle bağırıp çağırarak kendini kayalıklardan aşağı attı, öldü.
Mısırlılar’ın Sfenks’i
Sfenks, Mısır mitolojisinde de yer almıştır. Mısırlılar’ın Sfenks’i, erkek başlı bir yaratıktı, gövdesi, ayakları, kuyruğu aslanı andırırdı, Kanadları da yoktu. Mısırlılar için Sfenks, tapınakların, mezarların koruyucusu olan tanrı Horus’u temsil ediyordu. Eski Mısır’da bir Sfenks heykeli yapılırken yüzü, o çağda hüküm süren Mısır Firavunu’na benzetilirdi. Mısırlılar, Firavunlarının aynı zamanda bir tanrı olduğunu kabul ederler, ona taparlardı. Karnak‘ta olduğu gibi, bu heykeller, genel olarak, bir tapınağa giden yolun iki yanına yapılırlardı.
Eski Mısırlılar’dan kalma Sfenks’lerin en büyüğü Gize’deki Büyük Ehram’ın yakınma yapılmış tas heykeldir. Eski Mısırlılar’dan kalma Sfenkslerin en büyüğü Gize’deki Büyük Ehram’ın yakınına yapılmış taş heykeldir, Sfenks, dünyanın en ünlü anıtlarından biridir. Bu heykel, Mısır mitolojisinde anlatılan insan başlı, aslan gövdeli yaratığı temsil eder. Heykelin başı, gövdesi tek parça taştan oyulmuş, ayakları, pençeleri parça parça taşların birleştirilmesiyle yapılmıştır.
Sfenks’i hangi Firavun’un yaptırdığı, ne zaman yapıldığı kesin olarak bilinmiyor. Bazı kaynaklar, bu Sfenks heykelinin M. Ö 2550 yılı sıralarında, Firavun Kefren tarafından yaptırıldığını, yüzünün bu firavuna benzetildiğini ileri sürüyorlar. Bunun dışında, Sfenks’in M. Ö. 2900 yılı sıralarında yaşamış olan Firavun Keops’un zamanında var olduğunu, Keops’un bu heykeli tamir ettirdiğini de birçok tarih kaynakları kabul ediyorlar.
Sfenks, eski çağlardan günümüze kadar gelmiş olan en büyük anıtlardan biridir. Heykelin uzunluğu 73, yüksekliği 20, yüzünün genişliği 4 metredir. Sfenks’in yüzü, Arap kabilelerinin attıkları kurşunlarla, rüzgarda savrulan çöl kumlarıyla oldukça aşınmıştır. 1926’da, arkeoloji bilginlerinin uzun çalışmaları, kum birikintilerini kaldırmasıyla Sfenks’in heykeli ortaya çıkmıştır.
