Sfenks Nedir? Sfenksin Tarihçesi, Yapılışı Nedeni ve Mimari Özellikleri Nelerdir?

0
Advertisement

Sfenks ne demek? Sfenksin tarihçesi nedir? Mısır’da yer alan sfenks heykeli neden yapıldı? Sfenkslerin mimari özellikleri nelerdir?

Sfenks

Kaynak: pixabay.com

Sfenks Antik Çağ’da çeşitli uluslarca yapılan insan başlı, aslan vücutlu, bazen kanatlı heykeldir. Önceleri Eski Mısır uygarlığında görülen bir sanat anlayışı, daha sonraki dönemlerde Hitit ve Yunan dünyasında da benimsendi. Eski Mısır’da sfenks, firavunu doğaüstü bir güç olarak göstermek için insan başlı, aslan gövdeli yapılırdı. Eski Mısır’da birçok sfenks yapılmışsa da. bunların en eski ve ünlüsü, Gize’deki piramitlerin yanında bulunan Büyük Sfenks’tir. İÖ 26. yüzyıla ait olan bu heykel, kayaların yontulmasıyla yapılmıştır. Uzunluğu 57 m., yüksekliği ise 20 m’dir. Yüzyıllar boyu kum fırtınaları nedeniyle kısmen kapanan Büyük Sfenks, 1817’de temizlenerek açığa çıkarıldı. Günümüzde ise doğal aşınmalar sonucunda bazı yerlerinin kopmaya başlaması üzerine onarıma alındı. Orta Krallık döneminde sfenksler daha sık yapılmaya başlandı, ancak boyutları daha küçüldü.

Bu arada insan başlı, aslan gövdeli sfenkslerin yanı sıra koç ya da şahin başlı, aslan gövdeli sfenksler de yapılmaya başlandı. Mısır’dan sonra, aynı zaman dilimi içinde sfenks örneklerine Hititlerde de rastlanır. Hititlerin başkenti Boğazköy surlarında kente açılan kapılarından birinin adı Sfenksli Kapı’dır ve iki yanında birer sfenks yer alır. Günümüzde bu sfenkslerden biri İstanbul Arkeoloji Müzesi’ndedir. Bir başka önemli Hitit kenti olan Alacahöyük’te de kentin ana giriş kapısının her iki yanında anıtsal birer sfenks yer alır. Yunan mitolojisinde ise sfenks (sphenks, sphinks), Hesiodos’un Theogonia adlı eserine göre Pontos ile Gaia soyundan, Ekhidna ile Ortos’tan doğma, kadın yüzlü ve göğüslü, aslan ayaklı ve kuyruklu bir söylence varlığıdır. Eski Yunanistan’ın çeşitli kentlerinde yukarıda tanımlanan biçimlerde birçok sfenks yapılmış, bir bölümü de günümüze ulaşmıştır.

Sfenks neden yapıldı?

Mısır’daki sfenks, Mısır mitolojisi ve dinine dayanarak, fiziksel güzelliği ve güç simgesi olarak yapılmıştır. Sfenks, faraonların veya diğer önemli figürlerin sembolik temsilidir ve aynı zamanda tanrılarla ilişkilerini ve güçlerini simgeler. Sfenks, aynı zamanda koruma amaçlı olarak da kullanılabilir ve günümüze kadar Mısır kültürü ve sanatının önemli bir parçası olarak kalmıştır.

sfenks

Sfenkslerin Mimari Özellikleri Nelerdir?

Mısır sfenksi, genellikle aslan bedenli ve insan yüzlü bir figürdür. Bununla birlikte, diğer hayvan bedenli sfenksler de vardır, ancak aslan bedenli olanlar en yaygındır. Sfenkslerin boyutları büyük ölçüde değişebilir ve yapımı yaklaşık 2500 yıl önceye kadar uzanabilir.

Advertisement

Sfenkslerin mimari özellikleri şunlardır:

  • Büyük boyutlu ve gösterişli yapıları
  • Basit ya da detaylı işlemelerle süslü yüz ifadeleri
  • Uzanan tüyler veya tüylü kuyruklar
  • Kutsal alanları koruyan veya ağırbaşlılık simgelayan pozisyonlar
  • Mısır mimarisi tarzında yapımı ve süslemeleri.

Sfenks, Mısır’ın en önemli turistik ve kültürel merkezlerinden biri olan Giza Piramitleri’nin yakınında bulunur ve turistler tarafından ziyaret edilir.


Leave A Reply