Sıcakkanlı ve soğukkanlı hayvanlar hangileridir, özellikleri nelerdir? Sıcakkanlı ve soğukkanlı hayvanların farklılıkları nelerdir, hakkında bilgi.
Sıcakkanlı ve Soğukkanlı Hayvanlar;
“Sıcak kanlı hayvanlar” ile “soğuk kanlı hayvanlar” arasındaki klasik ayrım gerçekte, homeoterm, yani sabit sıcaklıklı hayvanlarla poykiloterm, yani değişken sıcaklıklı hayvanlar arasındaki karşıtlığı yansıtır. Sıcak kanlı hayvanlar kuşlar ve memelilerden oluşur; bunların ortalama sıcaklığı sabit ve dolayısıyla belli sınırlar içinde dış ortamdan bağımsızdır. Bu hayvanların soğuğa karşı dayanıklı olmalarının nedeni metabolizma etkinlikleridir. Kuşların iç sıcaklığı memelilerinkinden yüksektir: Memelilerde 36°C-38°C kadarken, kuşlarda, genellikle 40°C – 42°C arasındadır. Bu sıcaklık, ayrıca gün boyunca değişim gösterir.
Kaynak: commons.wikimedia.org
Öbür omurgalı (balıklar, ikiyaşayışlılar ve sürüngenler) ve omurgasız hayvanların tümü poykilotermdir; bunların iç sıcaklıkları çevre ortamına bağımlıdır. Bununla birlikte, bu iki topluluk arasındaki ayrım kesin değildir: Sözgelimi, bir tonbalığının sıcaklığı, geliştiği suların sıcaklığını 10°C aşar. Son zamanlarda kertenkelelerde, belli bir sıcaklık ayarlamasıyla ilgili incelemeler yapılmıştır. Kuşların ve memelilerin sürüngen atalarının nasıl yavaş yavaş homeoterm olduklarını göstermesi açısından bu olay özellikle eğiticidir.
Birçok memelide (dağ sıçanı, yarasa) ve birkaç kuşta (çobanaldatan, vb.) kış uykusu olayı gözlenir; bu durumda homeoterm olmalarına karşın bu hayvanların sıcaklığı büyük ölçüde azalır. Bu sürece hayvanın fizyolojisinde gelişen birçok önemli değişim eşlik eder.
Bellibaşlı evcil hayvanların rektum sıcaklıkları şöyledir:
Sığırda 38,4°C-38,6°C: erişkin kedi ve köpekte 38,3°C – 39°C: atta 37,5°C – 38°C; erişkin keçi ve koyunda 39°C – 40°C; tavşanda 39,5°C; güvercinde 42°C-43°C; tavukta 40,5°C-42°C; domuzda 39°C – 39,7°C.
Hava Sıcaklığının Hayvanlar Üzerindeki Etkileri;
Çevre ölçütlerine oranla ve belli ölçüde bize sıcaklık kavramım anlatan sinirsel işlevler sayesinde sıcak (bu ölçütlere oranla sıcaklık artışı) ya da soğuktan (aynı ölçütlere oranla sıcaklık düşüşü) söz ederiz. Bir yılanın ya da bir başka sürüngenin gövdesi, yaşadığımız iklimde bize soğuk gelir, çünkü sürüngenin sıcaklığı, çevresindeki ortama göre değişir. İnsan organizmasının sıcaklığıysa çevredeki ortama bağlı değildir (ya da çok az bağlıdır) ve 37°C olan sıcaklık, çoğunlukla çevredeki havanınkinden, dolayısıyla da sürüngeninkinden yüksektir.
Kaynak: pixabay.com
Sıcaklık, en önemli çevre etkenlerinden biridir. Her hayvan türü az ya da çok, bir sıcaklık sınırına uyum sağlamıştır; kutuplarda yaşayan hayvanlar olduğu gibi çöllerde ya da tropikal ormanlarda yaşayan canlılar bunun kanıtıdır. Tatlı su yumuşakçaları, su sıcaklığının 60°C’ı bulduğu gayzerlerde, buna karşılık başka tatlı su hayvanları soğuk sularda yaşarlar. Sıcak denizlerde organizmaların çoğalması çok hızlı olur; soğuk denizler deyse, mineral elementlerin zenginliği, plankton kabuklularının hızla üreyip çoğalmasını kolaylaştırır. Sıcaklığa karşı dayanma etkenlerinden biri de pigmentlenmedir. Kınkanatlıların metalsi renginin ısınmaya karşı koruyucu bir etkisi bulunur.
Uzun süreli bir soğuk dalgasının hayvan topluluğu üstünde olumsuz etkileri olabilir: Bu durumda pek çok kuşun ölüm nedeni doğrudan soğuğun etkisi değil, ama, hem besinlerin kolay bulunamaması, hem de don yüzünden içecek bulunamamasıdır. Daha kesin bir biçimde, çok dar sıcaklık sınırlarına dayanıklı olan hayvanlarla (stenoterm), bunun tersine, oldukça geniş bir sıcaklık aralığında yaşayabilen hayvanlar (öriterm) ayırt edilebilir. Bu ayrım, özellikle iç sıcaklığı bulundukları çevrenin sıcaklığına göre değişen hayvanları (poykiloterm) ilgilendirir. Soğuk ortam böcekleri arasında, sözgelimi Grylloblatta ve Collembola (sıçrarkuyruklular) stenotermdir; Mecoptera ve Tipulidae (bostansineğigiller) ise öritermdir.
