Amerikan Sineması Tarihi, Dönemleri ve Film Çeşitleri, Türleri Nelerdir?

0
Advertisement

Dünyanın en güçlü sinema sektörünün olduğu Amerika Birleşik Devletlerinde sinemanın ortaya çıkması ile başlayan yenilikler, dönemler ve sanatçılar ile ilgili bilgiler

1915’te D.W. Griffith’in The Birth of a Nation (Bir Ulusun Doğuşu) adlı filmiyle Hollywood film endüstrisi dünya film üretiminin merkezi olurken, öteki ülkeler yıllık film yapımı sayıları ABD’yi geçmesine karşın, dünya filmciliğine etkili olamadılar. ABD film endüstrisinin gelişmesi şu gruplarda incelenebilir: Komedi, müzikal, western, gangster, korku, savaş, dedektif, bilim kurgu ve belgesel filmler.

Amerikan Sineması

Kaynak: pixabay.com

Sessiz komedi.

1909’da başlattığı film çalışmalarını Los Angeles’te sürdüren Mack Sennett, ünlü güldürü ustalarına ilk kez sessiz filmlerde oynama olanağı tanıdı. Buster Keaton, Harry Lang-don ve Fatty Arbuckle gibi komedyenler arasında sivrilen Charlie Chaplin, komedi film dünyasının bir numaralı oyuncusu oldu. Yapısına göre çok büyük ayakkabıları, pantolonu, küçücük yeleği, ceketi, özgün şapkası, bıyığı ve kendine özgü yarattığı karakter ve yüz anlatımı onu sanatının doruğuna çıkarttı. 30 kısa metrajlı filmden başka, uzun metrajlı ünlü filmleriyle olağanüstü bir başarı sağladı:

Altına Hücum (The Gold Rush) 1925, Sirk (The Circus) 1928, Kent Işıkları (City Lights) 1931. 1920’den soma gelişen sesli film döneminde pandomim sanatını deneyen Chaplin, Yeni Çağ (Modern Times) 1936 ve Büyük Diktatörde (The Great Dictator) 1940, beklenen ilgiyi görmedi. Güldürü ustası Keaton ise, Konukseverliğimiz (Our Hospitality) 1923, General (The General) 1926, filmleriyle zamanının en az Chaplin düzeyinde sanatçısı olduğunu kanıtladı. Sessiz filmin öteki ustası olan Harold Lloyd, komik çerçeveli gözlükleri ve hasır şapkasıyla yarattığı tiple sanatım vurguluyordu: Safety Last (Son Güvenlik) 1923, The Feshman (Acemi) 1925, For Heavens Sake (Tanrı Aşkına) 1926.

Amerikan Sineması

Kaynak: pixabay.com

Sesli filme Chaplin ve Keaton’dan daha başarıyla kendini uyarlayan Lloyd, Movie Crazy (Sinema Delisi) 1932, Mad Wednesday (Deli Çarşamba) 1933 filmleriyle bunu kanıtladı. Ünlü komedi yönetmenlerinden Frank Cap-ra’nın öne çıkmasıyla sessiz filme 1927’de Stanley Laurel ve Oliver Hardy çiftinin katıldığı görülür. Uzun, ince, bebek yüzlü Stan ile şişman saldırgan ve yönlendiren Hardy, olağanüstü bir uyum içinde güldürü dünyasında İki Gemici (Two Tars) 1928, Müzik Kutusu (The Music Box) 1932, İlişkilerimiz (Our Relations) 1936, adlı filmlerle parladılar.

Sesli komedi.

Laurel ve Hardy’den sonra en seçkin güldürü ustaları arasında, Marks Kardeşler, W. C. Field, Mae West, Bud Abbott-Lou Costello çifti, Jerry Lewis ve Woody Ailen vardı. Tiyatrodan sinemaya dönen Marks Kardeşler, Coconuts (Hindistan Cevizleri) 1929, Animal Crackers (Hayvan Hırsızları) 1930, A Night at the Opera (Operada Bir Gece) 1935, filmleriyle üne kavuştular. Bir vodvil sanatçısı olan W. C. Field, Sally of the Sawdust (1925), You Can’t Cheat an Honest Man (Dürüst Bir Adamı Aldatamazsın) 1939, gibi filmlerle tanındı.

Advertisement

Vodvil türü güldürü ustaları Bud Ab-bott-Lou Castello’nun One Night in the Tropic (Tropikler’de Bir Gece) 1940 ve Jerry Lewis’in günümüze kadar uzanan çağdaş görüntüler sergileyen My Friend Irma (Arkadaşım Ir-ma) 1949, That is My Boy (Benim Oğlum) 1951, Artists and Models (Artistler ve Modeller) 1955, filmleri; Woody Allen’in What’s New, Pussy Cat? (Ne Var Ne Yok, Seksi Kedi?) 1965, What’s up, Tiger Lily? (Ne Oluyor, Kaplan Lily?) 1966, adlı eserleri sayılabilir.

Amerikan Sineması

Kaynak: pixabay.com

Western.

Amerikan yaşamının ve filmlerinin dörtte birini kapsayan bu tür, yapı, duygu, eğilim, kısacası her şeyi ile toplumsal anlayışın yansımasıdır. 1903’te Edwin Porter’ın The Great Train Robbery (Büyük Tren Soygunu’nu), 1914’te D.W. Griffith’in The Battle of Elderbush Gulch (Elderbush Gulch Savaşı) izledi. Bunlardan sonra üretilen yüzlerce film arasında Raoul Walsh’ın In Old Arizona (Eski Arizona’da) 1929 ve The Big Trail (Büyük Av) 1930, John Wayne; The Westernet’de (Batılı) 1940, Gary Cooper ilk kez bu alana girdi.

Amerikan westernlerinin en özgün yöneticilerinden sayılan John Ford’un The Iron Horse (Demir At) 1924, The Three Bad Men (Üç Kötü Adam)1926, Stagecoach (Posta Arabası) 1939, yanında Henry King’in Gungighter (Silahşor) 1950, adlı eserinde Gregory Peck‘in olağanüstü oyun gücü; George Steven’in S hane (1953), adlı filmde Alan Ladd‘in durgun ve soğukkanlı aktörlüğü perdeye aktarıldı. 1960’ların beğenilen Muhteşem Yediler inden (The Magnificent Seven) sonra William Holden’ın oynadığı Büyük Tren Soygunu’nda (The Great Train Robbery) 1969, Batıdan gelen yaşlı soyguncunun çağımızın kötüleriyle karşılaştırması yapılır. 1969’ların Butch Cassidy’si ve 1973’lerin Bill the Kid’i, efsaneleşerek kötü kahramanların simgesine dönüştü.

Gangster filmleri.

ABD çağdaş toplum yaşamının içyüzünü sergileyen bu tür, 1930’da Little Caeser (Küçük Sezar) ile başlayarak Scarface’de (1932) ünlü gangaster Al Capone’un yaşamını anlatan filmle yeraltı mafyasının kökenini çiziyordu. Aktör James Cagney Public Enemy (Halk Düşmanı) 1931, filmiyle o dönemin gangaster simgesi, oluyordu. Baba’da (The God Father) 1971, Marlon Brando bu türün en özgün kişiliğini ustaca ortaya koyuyordu. Son dönemde, bu tür filmlerde büyük başarı kazanan adlar arasında ilk akla gelenler Steve McQueen, Al Pacino, Robert De Niro vb’dir.

Amerikan Sineması

Kaynak: pixabay.com

Savaş filmleri.

Amerikan Kızılderilileri, îç Savaş ve bu türün sonsuz kaynağını oluşturdu: The Birth of a Nati-on (Bir Ulusun Doğuşu) 1915, Gona With the Wind (Rüzgâr Gibi Geçti) 1936, gibi. Birinci Dünya Savaşı ile ilgili The Big Parade (Büyük Geçit Töreni) 1925, Ali Guiet on the Western Front (Batı Cephesinde Yeni Birşey Yok) 1930, Paths of Glory (Zafer Yolları) 1957.

İkinci Dünya Savaşı’nın çok sayıda filmlerinden Bataan, Sahara, Destination Tokyo (Hedef Tokyo) 1943, Alman vahşetini vurgulayan Escape From the Camp (Kamptan Kaçış) 1949, Kore ve Vietnam savaşlarının eleştirisini, acımasızlığını içeren Fixed Bayonet (Süngü Hücumu) 1951, Green Berets (Yeşil Bereliler) 1968, The Deer Hunter (Avcı) 1979, yalnızca birkaçıdır. Hippie kültürü, Zenci-Beyaz sürtüşmesi, işsizliğin sarstığı topluma, Robert Aldrich, Stanley Kubrick, Woody Ailen, Martin Scorses gibi yönetmenler mesaj iletmek istiyordu: Taxi Driver (Taksi Şoförü) 1976, Corning Home (Eve Dönüş) 1978, Hair (1979).

Advertisement

Korku filmleri.

Işık-gölge, müzik-gürültü, dehşet-kan gibi öğeleri kamera zoomlarıyla pekiştirerek oluşturulan bu tür, The Golam (1920), Nosferatu (1922), Wampyr (1932), filmlerinde mitolojik anlatımlardan yararlandı. Dracula (1931),Frankenstein (1935), Wolf Man (Kurt Adam) 1943, The Mummy (Dirilen Mumya) 1944, Hunchback of Nötre Dame (Nötr Dam’ın Kamburu) 1957 birçok kez çevrilen bilimkurguya yönelik zamanlarda bunlara doğaüstü, dinsel ve gizemli öğeler de eklenerek, The Birds (Kuşlar) 1963, The Exorcist (Şeytan) 1973, Dr. Jekyll and Mr. Hyde (1970), gibi filmler yapıldı.

Amerikan Sineması

Kaynak: pixabay.com

Bilimkurgu filmleri.

İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra, ABD bilim ve teknolojisinin gelişiminin doğurduğu bu tür, atom çağının düşsel çocuk filmleri olmaktan çıkıp uzaya yönelince, film endüstrisini sonuna kadar zorladı. Büyük teknik ve harcama isteyen filmlerden bazıları: Destination Moon (Hedef Ay) 1950, The W ar of the Worlds (Dünyalar Savaşı) 1953, Planet of the Apes (Maymunlar Cehennemi) 1968, Stars Wars (Yıldız Savaşları) 1977, E.T. (1981), Terminator I (1984) ve Terminatör II (1990).

Gösteri filmleri.

Büyük harcamalar, olağanüstü görüntüler, kalabalık kadro, aksiyon gibi öğelerle seyirciye göz zevki ve doyumu getirmek amacı güden filmler: Savaş ve Barış (War and Peace), Qua Vadis, Ben-Hur, King-Kong, Titanic (Titanik Faciası),Avatar birçok kez çevrilmiş bu tip filmlerdir.

Belgeseller.

Her çeşit bilim alanında araştırılan ve elde edilen bulguları içeren bu tür, ilk kez 1923’te Robert Flaherty’nin Kanada’nın Hudson Körfezi’ nde çektiği Nanook of the North (Kuzey Adamı Nanook) da bir Eskimo ailesinin yaşam kavgasını anlattı. Bunu Moano (1926), Man of Aran (Aranlı Adam) 1936, Louisiana Story (Louisiana Öyküsü) 1948, izledi. Bu alanda günümüzün ünlü belgecisi Jack Cousteau’ya (öl. 1997) kadar uzanan yüzlercesi sayılabilir. Robert Drew, Richard Leacock, Pennebarekr, Frederick Wiseman bunlardan birkaçıdır.

Günümüz Amerikan sineması tüm dünyaya damga vurmaya devam ediyor. Hollywood yapımı vasat filmler dahi milyonlarca dolarlık bir hasılat elde edebiliyor. Sinema konusunda uzun yıllar boyunca Hollywood’un egemenliğinin devam edeceğine kesin gözüyle bakılmaktadır.


Leave A Reply