Sığır Hakkında Bilgi

0
Advertisement

Sığır hayvanı hakkında bilgi. İnsanoğlunun et ihtiyacını karşılayan başlıca hayvanlardanolan sığır ile ilgili bilgiler

SığırSığır, geviş getirenlerden olup, etinden ve sütünden yararlanılan ve hizmet hayvanı olarak da kullanılan boynuzlu, büyükbaş evcil hayvanların genel adı. Günümüzde soyu tükenmiş olan yaban sığırları ya da yaban öküzleri çok sayıda büyükbaş hayvan cinsinin yabanıl ataları sayılırlar. Buzul çağının bitiminde bu türün geniş bir yaşam alanı vardı. Avrasya, Atlas Okyanusu ve Büyük Okyanus’a kadar uzanan bu alanın çoğu yerlerinde, çeşitli zamanlarda, büyükbaş hayvanlar ev-cilleştirildi. Avrupa büyükbaşlarının yanı sıra zebu (hörgüçlü hint sığırı) ya da yaban öküzleri soyuna dayanır. Büyükbaş takımının evcilleştirildiği bölgelerde yaban sığırları da yaşıyordu. Ancak, bu yabanıl soy, avlanılarak tüketildi. Yaban sığırlarına 14. yüzyıla gelindiğinde, ancak Doğu Avrupa ormanlarında rastlanabiliniyordu. Avrupa’da son yaban sığırlarının 1967’de öldürülmesiyle, çoğu sığır cinslerinin atası olan bu türün soyu tümüyle tükendi.

Yapılan kazılarda yaklaşık 8500 yıl önce Yunanistan’da sığırın evcil hayvan olarak beslendiği saptandı. Yunanistan’ın yanı sıra çok daha önceden Hindistan ve İran gibi, Akdeniz’in doğusundaki ülkelerde de bu hayvanların yetiştirilmiş olmaları güçlü bir olasılıktır. Cilalı Taş Çağı’nda Kuzey Almanya ile Orta Avrupa’da da büyükbaş hayvanların evcilleştirilmesi yoluna gidildiği bilinir. Hayvan fosillerinden anlaşıldığı kadarıyla, evcilleştirilmiş ilk sığırın yaban sığırlarıyla günümüzün evcil sığırların farklılaşmış sayısız özelliklerini Mezopotamya ve Mısır uygarlıklarında birbirinden değişik evcil sığır familyalarının varolduğu da belirlendi. Örneğin İÖ 3000’lerde uzun boynuzlu,kısa boynuzlu ve boynuzsuz olmak üzere çeşitli ırklar vardı. Yaban sığırlarının yanı sıra yalnız yöresel önemi olan başka yabanıl büyükbaş hayvanlarda evcilleştirildi. Tibet’te evcilleştirilmiş olan Tibet sığırı buna iyi-bir örnektir. Asya’nm tropikal bölgelerinde iki yabanıl büyükbaş türü daha evcilleştirildi. Bunlar bantengle ve ga-urdur. Gayal adı verilen evcil gaur yalnız Güneydoğu Asya’nm bazı yerlerinde koşum ve yük hayvanı olarak kullanılır. Eti bazı durumlarda tüketilirken, sütü ender olarak içilir. Güneydoğu Asya’da yabanıl olarak bulunan Hint mandası Endonezya, Çin, Japonya, Avustralya, Mısır, Balkanlar,İtalya ve Macaristan’da evcilleştirilmiştir. Yabanıl akrabaları gibi evcil manda ya da kerabo (büyük boynuzlu cinsi) da suya çokdüşkündür. Bundan ötürü, yağışlı tropikal ve yarı tropikal bataklık bölgelerde, özellikle pirinç çiftliği için bir koşum hayvanı olarak kullanılır. Kuzey Amerika bizonunu evcilleştirme girişimleri tam başarılı olamamıştır. Aynı durum Kap bufalosu olarak anılan Afrika bufalosu (kara sığır) için de geçerlidir.

Bunların üç alt familyası Afrika Kıtası’nın hemen her yerinde görülebilir. Türünün en irisi ve en karası olan gerçek kap bufalosunun yanı sıra çok daha küçük orman bufalosu ya da cüce bufaloyla orta irilikte olan Sudan bufalosu vardır. Türkiye’de birkaç yerli, birkaç da yabancı sığır ırkı yetiştirilir. Yerli ırkların başlıcaları Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da kırmızı ırk,Orta Anadolu’da siyah ırk, Trakya’da boz ırktır. Süt verimi yüksek olan montafon ve jersey gibi sığır ırkları da yetiştirilir. 20. yüzyılın başlarında, yalnız Avrupa’da 150’den fazla değişik sığır cinsi vardı. Yapay olarak türetilmiş cinslerin ortaya çıkması oldukça yenidir. En verimli doğal cinsler arasında seçilen damızlıklarla, verimleri giderek artan yeni cinsler geliştirildi. Ayrıca, başka cinslerin üstün özellikleri de, melez-leştirme yöntemleriyle bu yeni türlerde birleştirildi. Eskiden bu işlem deneye dayalı olarak sürdürülüyordu. Ancak, makineleştirme ile kalıtım kurallarının bilgi alanına girmesinden sonra, istenilen özellikteki türü elde edebilmek için, başvurulacak yöntemler çoğaldı. Avrupa sığırları arasından birbirinden çok değişik olan iki seçkin cins türetilip geliştirildi. Bunlar süt cinsleriyle et cinsleridir. Ayrıca, hem süt, hem et sığırları ya da çift amaçlı sığırlar olarak adlandırılan cinsler de vardır. Bunlar süt ve et üreterek yüksek verim sağlarlar. Süt sığırları tüm fazlalık yiyeceği süte dönüştürürken, et sığırları da bunu kas ve yağ üretmek için kullanılır. Bir süt ineği, aşırı beslenme sonucu şişmanlamaz. Jersey ve holştayn-frizayn olarak da bilinen kara damgalı Hollanda frizyelisi ünlü sıt sığırı cinsleridir. Bu cinsler dünya çapında yaygın bir ün kazanmışlardır. İngiltere’de aberdeen angus ile Fransız charolais daha az tanınan cinslerdir. Simentalle ünlü, kırmızı damgalı meuse-ren-jissel de sözü edilmeye değer cinslerdir. Avrupa dışında hiçbir yerde türeme cinsleri yetiştirilmiş değildir. Hindistan ve Uzakdoğu’da yalnız doğal cinslere rastlanır. Afrika’ya özellikle 7. yüzyılda, Arap akınları sırasında zebular getirildi. Avustralya’da yerle yabanıl sığır yoktu. Evcil sığır ancak 17. yüzyılda Avrupalı göçmenlerce getirildi. Genel olarak, evcilleştirilemeyen bufalo dışında ne Kuzey Amerika’da ne de Güney Amerika’da yerli yabanıl sığır vardı. Yeni Dünya’ya evcil sığırlar 16. yüzyılda insanlar aracılığıyla geldi. Güney Amerika’da et üretimi için büyük sürüler biçiminde beslenen nellare sığırlarının önemine de değinmek gerekir.

Sığırlar, çok uzun yıllar boyunca yük ve koşum hayvanları olarak kullanıldılar. Bugün hâlâ dünyanın birçok yerinde sığırlar arabalara ve sabanlara koşulmaktadır. Hindistan’ın kutsal inekleri toplumsal durumu belirleyen hayvanlara oranla çok daha yarar sağlarlar. Yükle koşum hayvanı olarak kullanılan bu hayvanların sütlerinden de yararlanılır. Dışkıları güneşte güneşte kurutulduktan sonra yakıt olarak (tezek) ya da tarlalarda gübre olarak kullanılır. Bu sığırlar Hindular tarafından ne kesilir, ne de etleri yenir.

Sığırlar, (Lat. Bovidae). Omurgalı hayvanlardan Memeliler sınıfının, çiftparmaklılar takımının Boynuzlugiller familyasına giren bir alt familya. Boynuzlu, iri, hantal ve kaba görünümlü hayvanlardır. İyi bilinen türleri: Boğa, Tibet sığırı, Hint mandası, Misk sığın, yaban sığırı

Advertisement

Leave A Reply