Ülkeler Rehberi Şili – Şili ile ilgili bilgi, başkenti, ekonomisi, bayrağı, komşuları, coğrafi konumu hakkında bilgi
Kaynak: pixabay.com
ŞİLİ;
- Yüzölçümü: 756.656 km2.
- Başkenti: Santiago.
- Dil: İspanyolca.
- Din: Hristiyan (%76.7 Katolik, %13 Protestan), az sayıda değişik dinler.
- Para birimi: 1 Şili pezosu = 100 centavo.
- Başlıca kentleri: Consepciön, Vina del Mar, Valparaiso, Talcahuano, Temuco, Antofagasta, San Bernardo, Rancagua.
Güney Amerika’da devlettir. Güney Amerika’nın güneybatısında, Büyük Okyanus kıyılarının güney yarısı boyunca şerit biçiminde uzanan Şili toprakları, dar bir kara parçasından oluşur (17°30′ güney enleminden Horn Burnu’ndan 55°59′ güney enlemine kadar 4.624 km uzunluğunda, 356 km genişliğinde). Ülke; kuzeyden Peru, kuzeydoğudan Bolivya, doğudan Arjantin ve And Dağlan, batıdan Büyük Okyanus ile çevrelenir. Andlar, tüm doğu sınırları boyunca uzanır. Şili’ye bağlı adalar arasında, Paskalya Adası ile Wuan Fernandez Adaları en önemlileridir. Ateş Topraklan (Tierra del Fuego), Şili ile Arjantin arasında bölünmüştür.
Yüzey Şekilleri;
Batıda Kıyı Sıradağları ve doğuda Andlar’dan uzanan dik yamaçlarla, Şili dünyanın en dağlık ülkelerinden biridir. Bunların arasında, kayalık çıkıntılarla özelliği yer yer bozulmuş geniş bir çöküntü alanı uzanır. Andlar üzerinde 5.800 m’yi aşan çok sayıda doruk (Copiapo, Palpana, Llullaillaco) vardır. Özellikle, Arjantin ve Bolivya sınırlarında yükselti 6.000 m’yi aşar. Ülke, Büyük Okyanus sırtı üzerindeki kırık (fay) çizgisinden kaynaklanan depremlerle yanardağ patlamalarının etkisi altındadır. Kuzey Çölü, Merkez Vadi ya da Akdeniz Bölgesi ve küçücük adacıkları içeren bir takımadalar grubu olan güneyin girintili çıkıntılı kıyı şeridi. Hidroelektrik enerji elde edilen hızlı akışlı ırmakların tümü kısadır. En büyükleri olan Lo’nın (439 km) yanı sıra Bio Bio, Maipo, İtata, Maule, Coplapo, öteki başlıca ırmaklardır. Ortagüney kesiminde, doğal güzellikleriyle ünlü, aynı zamanda rekreasyon alanı olarak yararlanılan Llanguinhue, Ranco vb göller vardır.
Kaynak: pixabay.com
İKLİM.
Atamaca Çölü’nü de içeren Şili’nin kuzeyi, dünyanın en kurak bölgelerinden biridir. Burada yağış alan sınırlı birkaç bölgede bile yıllık yağış tutarı 20 mm’yi bulmaz. Akdeniz ikliminin gözlendiği Merkez Vadi’de ortalama yağış 760 mm iken, bazı güney bölgelerinde 5.000 mm’e ulaşır. Hava sıcaklığı aşırılıkları, özellikle Peru Akantısı’nın serinletici etkisi nedeniyle, kuzeyde bile görülür.
Bitki Örtüsü ve Hayvanlar;
Kaktüs ve öteki bitki örtüsü, iç bölgede yerini seyrek otlu düzlüklere bırakır. Bio-Bio Irmağı’ndan Patagonya’ya kadar bazıları çok sık yağmur ormanları olmak üzere, pek çok orman alanına rastlanır. Şili çamı ya da maymun-bulmacası, özgün ağaçlardan biridir. Daha soğuk olan güneydoğu bölgesi, top çalılık otlaklarla kaplıdır. Puma, alpaka, lama, vikunya gibi bazı dağlık bölge memelileri Şili’de oldukça yaygındır. Güney Amerika’ya özgü küçük deve kişi ya da üç parmaklı devekuşu, güneydeki otlaklarda yaşar. Bir zamanların önemli kürk hayvanı olan çinçilya, aşın avlanma nedeniyle, soyu tükenme tehlikesiyle karşı karşıyadır.
Kaynak: pixabay.com
Ekonomisi;
Tarım. Ülke topraklarının % 29’u verimsiz, % 15’i ekime elverişli % 38’i otlak, % 15’i ormandır. Andlar’dan kaynaklanan ırmaklar, gereksinime yeterli olmadığı için, kuzeyde hemen hemen hiç tarım yapılmaz. İç bölgelerinin hiçbir su sorunu bulunmamasına karşın, ilkel çiftçilik yöntemleri ve makineleşme sınırlı olduğundan, tarım etkinlikleri genelde düşük düzeydedir. Gerek toprak, gerese Akdeniz iklim koşullarının uygun olduğu kuşakta öteden beri tarım üretiminin merkezidir. Buğday, arpa, yulaf, mısır, pirinç, şekerpancarı, fasulye, mercimek, bezelye, meyve (elma, armut, şeftali, tu-runçgil), başlıca ürünlerdir.
Hayvancılık. Hayvancılık, özellikle güneyde yoğundur. Büyükbaş, küçükbaş (sığır, inek, at, koyun, keçi, domuz), kümes hayvanları (tavuk, horoz, hindi) varlığı toplamı 32 milyondur. Şili, dünyanın önde gelen balık üreticisi (deniz kabukluları üretimiyle dünya beşincisi), dışsatımcısı ülkelerindendir.
Endüstri. Endüstri sektörünün üretimi sürekli yükselmektedir. Selüloz ve kâğıt hamuru, en hızlı büyüyen iki endüstri dalıdır. Çelik de önemli bir endüstri koludur. Çimento, cam, yapı gereçleri, dokuma, otomotiv, elektronik parçlar, öteki önemli endüstri dallarıdır. Endüstri etkinlikleri, Santiago-Valparaiso-Concepcion üçgeninde toplanmıştır.
Doğal Kaynaklar. Şili mineral, kereste ve enerji kaynakları açılarından son derece zengindir. Ülkenin en önemli dışsatım ürünü ve başlıca gelir kaynağı bakırdır (dünya bakır üretiminin yaklaşık % 40’ını karşılar; dünya bakır yataklarının % 20’sinden fazlası Şili’dedir). Başlıca madenler, kuzeyde Atacama ve Tarapaca yönetim birimlerindedir. Demir, sodyum, nitrat (Şili güherçilesi), kömür, molibden, çinko, manganez, kurşun, civa önem taşıyan öteki minerallerdir. Yüzölçümün % 15’ini (11 milyon hektar) kaplayan ormanlardan (meşe, güngen, karaağaç, şiliçamı) elde edilen ürünler, ekonomiye önemli katkj sağlar. Endüstri ve enerji için büyük ölçüde dışa bağımlı bulunan petrolün, ülke içindeki üretimi ancak 1.5 milyon tondur.
