Sınırlı kaynaklarımız nelerdir? Doğal kaynakların kullanımın çevreye verdiği etkilere örnekler, etkili kullanımı nasıl olmalıdır hakkında bilgi.
Sınırlı Kaynakların Etkili Kullanımı
Dünya’da sınırlı kaynaklar denince ilk akla gelen ve kısıtlı olan su kaynaklarıdır. Dünya’daki tatlı su miktarı sınırlıdır. Nüfus artışına bağlı olarak artan su talebiyle birlikte su kaynakları miktar, kalite ve kullanım açısından ciddi sorunlarla karşı karşıyadır. Dünya nüfusunun yaklaşık % 20’sine karşılık gelen 1,2 milyar insan yeterli içme suyundan yoksundur. Ayrıca 2,3 milyar insan da sağlıklı suya erişememektedir.
Dünya’daki su kıtlığının ana nedenleri
- ***Uzun süren kuraklık,
- ***Yanlış ve aşırı su kullanımı,
- ***Nüfus artış hızına bağlı olarak kişi başına düşen su miktarının azalması olarak özetlenebilir.
Ülkemizde de tatlı su kaynakları oldukça sınırlıdır. Son yıllarda artan kuraklık ve birçok göl, baraj ve kaynak sularının kuruması suyun önemini artırmıştır. Türkiye’nin kullanılabilir su potansiyeli yaklaşık 113 milyar m3 olup iıunun % 16’sı içme ve kullanmada, % 72’si tarımsal sulamada, % 12’si ise sanayide tüketilmektedir.
Su gibi, canlıların yaşaması için vazgeçilmez unsurlardan biride topraktır. Toprağın üst tabakası, insanların ve canlıların beslenmesinde temel kaynaktır. Ayrıca sanayi için hammadde sağlayarak ekonomiye katkı sağlar. Toprağın tarım dışı kullanılması, ağır metallerle kirlenmesi ve erozyon sonucu oluşan etkilerle kayıplara uğraması verimini düşürmekte ve bu değerli kaynağın yok olmasını hızlandırmaktadır.
Kaynak: pixabay.com
Doğal Kaynak Kullanımına Ve Etkilerine Örnekler
-Mississippi Nehri: Nehrin sıklıkla taşan sularını kontrol altına almak için baraj, set ve pompa istasyonları kurulmuştur. Fakat mississippi nehri çevresine zarar vermeye devam etmektedir.
-Arkansas Nehri: 1984’te çok büyük sel felaketine ^ yol açan nehrin taşkın ovası boyunca bir dizi göller ££ oluşturulmuştur. Bu göller sel ya da taşkın olduğun- S da suların birikmesi için kuru durumda bırakılmıştır.
– Hollanda: Topraktan maksimum verim almak için topraklarını kimyasal gübrelerle takviye etmekte, zararlı ot ve haşereler için ilaçlama yapmaktadır. Bu uygulamalar tarımdaki üretimi ve verimi artırmış fakat toprağın, yer altı sularının ve çevredeki akarsuların kirlenmesine neden olmuştur. Bu kirlilik akarsularla denizlere ve göllere de taşınmıştır.
– Dubai: Dubai’de kıyı çizgisinin kısa olması, kıyı turizmi potansiyelini kısıtladığı için deniz doldurularak palmiye şeklinde adalar oluşturulmuş bu şekilde kıyı uzunluğu artmış bu da turist kapasitesini ve turizm gelirlerini artırmıştır.
Doğal Kaynak Kullanımının Farklı Olmasının Çevresel Sonuçları
1. Taş Ocaklarının Çevreye Etkileri
Taş ocağı; taş çıkartmak için yer kabuğunun yüzeyinde açılan ocaklardır. Taş ocakları; genellikle inşaatlarda ve sanayide gerekli olan; taş, kum, mıcır, karayolu ve demiryolu dolgu malzemesi, çimento ve beton üretimi amacıyla kurulmaktadır.
Taş ocaklarının faaliyeti sonucu oluşan tozlar ve atık maddeler; çevredeki bitki örtüsüne, toprak yapısına, havaya, suya, tarım alanlarına ve canlı habitatlarına zarar verir. Gelişmiş ülkelerde kesme yöntemlerinin kullanılması çevreye verilen zararı azaltmaktadır.
2. Ormanların Çevreye Etkileri
İnsan yaşamında çok önemli bir rol oynayan ormanların her şeye rağmen halen yeryüzü karalarının % 25’ini kapladığı görülmektedir. Ormanlar çok büyük hızla tahrip edilmektedir. Örneğin; Dünyadaki oksijenin % 40’ını sağlayan tropikal yağmur ormanları 1950’lerde yeryüzünün % 15’ini kaplarken günümüzde bu oran % 6’ya düşmüştür. Günümüzde Dünya ormanlarının % 55’i gelişmekte olan ülkelerde (Brezilya, Endonezya vb.) geri kalanı ise gelişmiş ülkelerde (İskandinav ülkeleri, Kanada, Rusya vb.) dir.
Kaynak: pixabay.com
3. Yağmur Ormanları Tahribi
Yağmur Ormanları Tahribatı Üzerinde Etkili Olan Faktörler
- – Karayolu inşaatları
- -Kereste üretimi
- – Turizm alanları oluşturmak
- – Yer altı kaynakları çıkarma faaliyetleri
- – Tarım alanları açmak
- – Hidroelektrik santral inşaatları
Yağmur Ormanlarının Tahrip Olması Sonucu Ortaya Çıkan Problemler
- – Biyoçeşitliliğin azalması
- – Küresel ısınma ve iklim değişiklikleri
- – Kuraklığın artması
- – Erozyonun artması
- – Tarımsal verimin azalması
- – Sel ve taşkınların artması
- – Yerel halkın sosyal, kültürel ve ekonomik zararının artması
4. Yeraltı Suyunun Kullanılmasının Çevresel Sonuçları
– Yerin çökmesi
– Toprağın tuzlanması
– Su tablası seviyesinin azalması
– Kıyılarda tatlı ve tuzlu suyun karışması
– Yeraltında boşlukların artması
Arazi Planlamasının Çevresel Etkileri
Herhangi bir faaliyete başlamadan önce bir ön hazırlık yapılması gerekmektedir. Planlama adı verilen bu çalışma geleceğe yönelik bir tahmin yürütme ve karar verme sürecidir.
Arazi kullanımında doğru sonuca ulaşmak için;
- – Araziden en yüksek verimi almak için alternatif projeler geliştirilmelidir.
- – Arazinin mevcut durumunu gösteren haritalar hazırlanmalıdır.
- – Arazinin gelecekteki durumunun ne olacağına dönük tahminler yapılmalıdır.
- – Doğal ve beşeri yapılarda ortaya çıkabilecek riskler göz önüne alınmalıdır.
- – Uygulanan projelerin yöre halkına ve çevreye zarar vermemesine dikkat edilmelidir.
Arazi Kullanımının Çevresel Etkileri
İnsanlar geçmişten günümüze, doğaya sürekli müdahale etmişlerdir. Bu müdahale bazen bilerek bazen de bilmeyerek olmuştur. Arazi planlaması yapılırken doğal dengesinin gözetilmesi gerekir. Tarım arazilerinde sanayileşmenin bilinçsizce yapılması toprağa ve diğer yaşam alanlarına zarar vermektedir.
