Sis nedir? Sis nasıl oluşur? Sis çeşitleri, özellikleri nelerdir? Sis hakkında bilgi.
SİS
Çevremizi görmemize engel olacak kadar kalın, yığın halinde su buğusudur.
Sis, gerçekte, tabanı ya toprakta, ya da deniz yüzeyinde bulunan bir stratüs bulutudur. Havanın yükselmesi, yayılamsı, soğuması bulutları ortaya çıkarır. Sis ise yalnız toprak yüzeyindeki hava katlarının soğumasiyle oluşur. Toprak yüzeyindeki havanın soğumasının çeşitli sebepleri vardır. En çok görülenleri şunlardır:
Sıcak havanın soğuk su, ya da toprak yüzeyi üzerinden geçmesi. — Soğuk su( ya da kara yüzeyi, üstündeki hava katını soğutur, içindeki su buharı da havadaki toz gibi yabancı parçacıklar üzerinde yoğuşur. Sis yoğuşan su buharı oranına göre hafif, orta, ya da yoğun (kesif) olur. Sisli hava, ağırlaştığı için, yükselemez. Genel olarak, toprak üzerindeki engebelerin doğurduğu terş hava akımları karalarda sisi önler. Deniz üzerinde engebeler az olduğundan ters hava akımları da ya hiç yok, ya da pek azdır. Bu yüzden, deniz üzerinde rüzgârın hızı fazla olduğu zamanlarda bile sis ortaya çıkabilir.
Işınım Sisi. — Buna «yer sisi» adı da verilir. Geceleri ortaya çıkan bir olaydır. Gündüz yeryüzü güneşten hem ısı alır, hem de bu ısıyı yayar. Gece yeryüzü güneşten ısı alamazsa da, ısı ışınımlarını yaymaya devam eder. Toprak yüzeyi soğur, güneşin doğmasına yakın sıcaklık en alçak noktaya gelir, toprak yüzeyinde sis ortaya çıkar. Denizlerde gece sıcaklığı ile gündüz sıcaklığı çok değişik olmadığından ışınım sisi pek görülmez. Bu sığ (yüksekliği az) bir sistir. Genel olarak içinden gökyüzü görünürse de uçakların inişini, kalkışını güçleştirir. Güneş battıktan sonra ortaya çıkar, güneşin doğuşundan bir saat sonra kalkar.
Hava değişikliğinin ortaya çıkardığı sis. — Sıcak bölgelerden soğuk bölgelere doğru akan sıcak, rutubetli hava geniş bölgeler üzerinde sis katları yaparak soğuyabilir. Bu biçim sis daha çok denizler üzerinde görülür. Denizde her hangi bir mevsimde olabilir. Karalarda daha çok sonbahar, kış aylarında görülür.
Daha başka sebepler de sise yol açar:
Pek soğuk, kararlı hava, sıcak bir su yüzeyi, ya da sıcak ve rutubetli kara yüzeyi üstünde sis yapar. Buna «buhar sisi» (kutup deniz sisi) adı verilir. Buhar sisi çok soğuk hava katlarıyla örtülü deniz yüzeyinde ya da rutubetli kara yüzeyinde çok hızlı buharlaşmadan doğar. Kutup bölgelerinde her zaman görülür. Buharlaşan hava soğuk hava yüzünden hemen yoğuşur, sis olur. Soğuk hava tabakası kararlı olduğundan kolay kolay da kalkmaz.
Sis zaman zaman bastırarak deniz ve hava trafiği için büyük tehlikeler doğurur. Bu arada kara trafiği de geniş ölçüde aksar
Deniz taşıt araçları siste önlerini göremediklerinden yollarına devam edemezler. Görüş mesafesinin azaldığını gören gemiciler ya yol keser, ya da tamamen dururlar. Sis, genel olarak, durgun havalarda meydana geldiği için geminin denizde akıntı yoksa, rüzgârla sürüklenmesi bahis konusu olmaz. Akıntının bulunduğu sularda ise demir atarak tekneyi sabitleştirmek gerekir.
Günümüzde gemiler radarlarını işleterek siste de yollarına devam edebilirler. Kıyılara yerleştirilen sis düdükleri, çanlar da gemicilere karanın yakın olduğunu haber verir. Trafiği sık olan boğazlarda, limanlarda gemiler de düdük öttürüp çan çalarak bulundukları yerleri bildirmeye çalışırlar.
Sis uçaklar için de büyük trafik güçlükleri- -ne yol açar. Radarla, ya da kontrol kulelerinden verilen komutlarla uçakların inip kalkması kontrol altına alınır. Bu gibi hallerde çok kere seferler kaldırılır, uçak alanlarında uçakların inip kalkmalarına izin verilmez.
