Sivas İli Hakkında Bilgi (Yüzey Şekilleri, Bitki Örtüsü, İklim ve Ekonomisi)

0
Advertisement

Sivas ili nerededir? Sivas ilinin ilçeleri, iklimi, bitki örtüsü, yüzey şekilleri, özellikleri ile ilgili bilgilerin yer aldığı sayfamız.

  • Yüzölçümü: 28.488 km2.
  • İlçeleri: Merkez, Akıncılar, Altınyayla, Divriği, Doğanşar, Gemerek, Gölova, Gürün, Hafik, İmranlı, Kangal, Koyulhisar, Suşehri, Şarkışla, Ulaş, Yıldızeli, Zara.

Büyük bölümü İç Anadolu Bölgesi’nin Yukarı Kızılırmak, doğu ve güneydoğusu Doğu Anadolu’nun Yukarı Fırat bölümlerinde, kuzeydeki bir bölümü de Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesi’nde kalan il ve bu ilin merkezi kent. 35°-50′, 38°-14′ doğu boylamlarıyla 38°, 32′-40°, 16′ kuzey enlemleri arasında yer alan il; kuzeyden Tokat, Ordu, Giresun, doğudan Erzincan, güneydoğudan Malatya, güneyden Kahramanmaraş, batı-güneybatıdan Yozgat, Kayseri illeriyle çevrilidir.

Sivas Kırsal Alan

Sivas Kırsal Alan (Kaynak : pixabay.com)

Yüzey Şekilleri

Yüzey şekillerine dağ ve yaylalar egemendir. Ortalama yükselti 1.000 m’dir. Doğuya gidildikçe yükselti artar. İl topraklarının % 47.6’sı yaylalar, % 46.2’si dağlar, küçük bir bölümü (% 6.2) ovalarla kaplıdır. Üçüncü zamanda oluşmuş dağlar, Kuzey Anadolu dağ sistemine bağlıdır. Kelkit ve Kızılırmak vadileri arasında yükselen dağlar, batı-doğu doğrultuludur. Kuzey Anadolu Sıradağları’nın güney bölümünü oluşturan Köse Dağları, Yıldızeli İlçesi’nde Yıldız Dağı (2.537 m), (2.621 m), Köse Dağı (3.050 m), Kızıldağ (3.015 m) ile sürer ve Doğu Anadolu Dağları ile birleşir. Tecer Dağlan, Toroslar’ın kuzeye açılan koludur. Gemerek, Altınyayla ve Şarkışla ilçeleri arasında başlar, kuzeydoğuya geniş bir yay çizerek açılır. Bir bölümü Kulmaç Dağlan adını alır: Karaca Tepe (2.079 m), Keşlik Tepe (2.230 m), Gürlevik Dağı (2.688 m), Bey Dağı (2.802 m), Kızılırmak Vadisi’nin batısında başlayan Akdağlar, kuzeydoğu yönünde uzanır. Sivas-Yozgat, Sivas-Tokat il sınırlan boyunca ilerler: Karababa Dağı (2.235 m), Güldede Tepesi (2.137 m), Dikilitaş Tepesi (1.930 m). Bu dağ sırası, Yıldızeli vadisi’nin doğusunda Çamlıbel Dağlan adını alan bu dağlar, oldukça aşınmış durumdadır. Köse ve Tecer Dağlan kadar yüksek ve geçit vermez değildir. İncebel Dağlan, Gemerek yöresinde Tecer Dağları’ndan ayrılır.

Kızılırmak Vadisi ile Gemerek-Şarkışla çöküntü alanı arasında yükselir, kuzeydoğuya yönelir. Kızılırmak ve kollarıyla parçalanmış bu kütle üzerindeki başlıca doruklar Karayüce Tepe (1.712 m). Yücepınar Tepe’dir (1.789 m). Doğuda volkanik kökenli Yama Dağı Ozangediği Tepe’de 2.371 m’ye ulaşır. Gürün’de Gövdeli Dağı (2.719 m) ile Hezanlı Dağı (2.283 m), önemli yükseltiler arasındadır. Dağların yüksek dorukları zamanla aşınıma uğrayarak yayla yapısı kazanmıştır. Orta Anadolu’nun en geniş yaylasını oluşturan Uzunyayla, Gemerek-Şarkışla sınırından başlar, Altınyayla Kangal ilçelerini kaplar, Malatya sınırına kadar ulaşır. Ortalama yükseltisi 1.500-2.000 m arasındadır. Yaylanın iklimi çok sert, bitki örtüsü son derece zayıf, toprakları aşınmıştır. İl merkezinin kuzeybatısında uzanan yüksek düzlüklere Meraküm Yaylası adı verilir. Yükselti genelde 1.500 m’nin üzerindedir. Köse Dağları, Kızılırmak ve Yeşilırmak havzalarını birbirinden ayırır.

Irmaklar, iki ana havzada toplanmıştır. Kızılırmak (250 km’si il topraklarında akar), İmranlı, Suşehri arasında Kızıldağ’ın güney yamaçlarından üç kol olarak doğar. Bu kollar, İmranlı’ya 6 km uzaklıkta Çukuryurt Köyü yakınlarında birleşerek Kızılırmak adını alır. Zara yakınlarında Köse Dağları eteklerinden kaynaklanan Habeş Çayı’nın, Zara Ovası güneyinde Acısu’yu alır. Hafik yönüne döner. Koruçay ve Acıırmak ile birleşir, ardından Merkez İlçe topraklarına girer. Merkez İlçe’de Tecer, Munda, Mıslıırmak; Yıldızeli çaylarım alır, güneybatıya döner. Yıldızeli’nde Kardırak, Acısu, Gemerek’de Sınır ve Kasımbeyli derelerini alır, bir süre sonra il dışına çıkar. Yeşilırmak Havzası (Suşehri, Akıncılar, Gölova, Koyulhisar ilçelerini içerir). Kelkit ve Tonazlı çayları da Yeşilırmak Havzası’na girer. Gümüşhane’den doğan Kelkit Çayı, il topraklarında akarken, Şapniyar, Akşar ve Gemin derelerini alır. Tozanlı Çayı, Köse Dağları’nın batı yamaçlarından doğar.

Küçük sularla beslenir, bir süre dar ve derin bir vadide akar. Çaltı Çayı, Tohma Çayı, ilden doğan ve Fırat Irmağı Havzası’na giren öteki önemli ırmaklardır. İldeki göller, küçük ve sığdır. İl merkezine 50 km uzaklıkta, Concin Ovası’nın doğusunda Tödürge Gölü (5 km2, ortalama derinliği 20 m), Hafik yöresinde irili ufaklı Hafik gölleri (1 km2, ortalama derinliği 6 m olan, Büyük Hafik, bunların en büyüğüdür); Hafik’in 13 km kadar doğusunda, Sivas-Erzurum Karayolu’nun kuzeyinde başlıca göllerdir. Fazla sularını Kızılırmak’a boşaltan, dipten gelen kaynaklarla beslenen göllerde balık boldur. Ayrıca, yağışlı mevsimde suları bolla-şan, yazın kuruyan küçük göller vardır: Merkez İlçe’de Bostankaya ve Acıgöl, Gölova’da Gölova, Gürün’de Ayfır.

Advertisement

İklim ve Bitki Örtüsü

İklim karasaldır. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve kar yağışlı geçer. Kuzeyde Karadeniz iklimine etkileri bir ölçüde görülür. Koyulhisar, Suşehri, Gölova ve Akıncılar’da iklim daha ılıman; Zara, Merkez, İmranlı, Hafik, Doğanşar, Yıldızeli, Şarkışla, Altınyayla ve Gemerek’te daha serttir. Yıllık ortalama sıcaklık, Merkez İlçe’de 8.6°C’tır. En soğuk ay ocak, en sıcak ay ağustostur. Ortalama yıllık yağış tutarları, merkezde 411.3 mm’dir. Yağışlar, Kelkit Vadisi dışında genelde ilkbahar, sonbahar ve kış aylarında düşer. Yaz aylan kuraktır. Kelkit Vadisi, Karadeniz etkisi altında olması nedeniyle, daha düzenli yağış alır, yağış aylara dengeli dağılır.

Doğal bitki örtüsü oldukça zayıflamıştır. Uzun ve sert geçen kışlar, ormanları önemli oranda azalmıştır. Yayla bitkilerinde, aşın otlatma sonucu, tür sayısı ve verim gücü azalmıştır. Geven, sığırkuyruğu, kekik, yavşan, meşe, ardıç, karaçam ve sarıçam türlerinden oluşan eski orman kalıntıları vardır. Orman örtüsünün yok edilmesi sonucu toprak aşınmaya uğramış, birçok yerde çıplak kayalar kalmıştır. Kuzeyde Karadeniz ikliminden etkilenen yerlerde, Suşehri ve Koyulhisar’da iğne yapraklı türlerden (sarıçam, karaçam) oluşan zengin ormanlar görülür.

Divriği Ulu Cami

Divriği Ulu Cami (Kaynak : pixabay.com)

Ekonomi

Ekonomide en büyük pay, tarım ve hayvancılığındır. Yüzölçümünün büyüklüğüne karşılık gelişmiş olduğu söylenemez. Genelde dağlık yapı, sert karasal iklim vb etkenler, tarımın gelişmesini engellemiştir. Toprakların büyük bölümü verimsiz olmasına karşın, otlaklar geniş alan kaplar. Tarımsal etkinlikler, Kelkit, Kızılırmak, Tohma ırmakları vadilerinde yoğunlaşır. Tarım; tahıllar (buğday, arpa, çavdar, yulaf, mısır), baklagiller (nohut, fasulye, mercimek, fiğ, burçak), endüstri bitkileri (şeker pancarı), yağlı tohumlar (ayçiçeği), yumru bitkiler (soğan, sanmsak, patates) ve yem bitkilerinden (yonca, korunga) oluşur. İklim koşullan ve toprak nedeniyle meyvecilik gelişmemiştir. Sebze üretimi, Karadeniz iklimi etkisine açık Kelkit Vadisi’nde, Gürün, Divriği, Gemerek, Şarkışla çevresindeki ırmak boylarında gerçekleştirilir. Üretim, yerel tüketimi bile karşılamaktan uzaktır. Hayvancılık kırsal nüfusun geleneksel ve temel geçim kaynaklarının başında gelir. Genellikle otlak hayvancılığı ağırlıktadır. Hayvancılığın, tarım gelirleri içindeki payı % 65’tır.

Toplam hayvan varlığı (sığır, inek, manda, koyun, keçi) 2.4 milyon baştır. Bunun yandan fazlasını koyun ve kıl keçisi oluşturur. Akkaraman ırkı koyun egemen olmakla birlikte, morkaraman ve merinos a yetiştirilir. Dağlarda kıl keçisi yaygındır. Yaylalarda az sayıda tiftik keçisine rastlanır. At yetiştiriciliği gelişmiştir. Uzunyayla, Türkiye’nin başta gelen atçılık merkezlerindendir. Uzunyayla’da bulunan At Islah Kurumu, Türkiye genelinde hizmet verir. Kümes hayvancılığı, arıcılık, Et, süt, deri, yapağı, kıl, balmumu öteki başlıca hayvansal ürünlerdir. İl toprakları orman varlığı yönünden yoksuldur (toplam alanın % 8’i). Uzun yıllar süren aşırı ve düzensiz yararlanma sonucu ormanların hektardaki verimliliği düşmüş, ağaçlar seyrek ve bodur bir görünüm almıştır. Kereste, maden direk, yakacak odun başlıca orman ürünleridir.

Yetersiz kalmakla birlikte, her yıl ağaçlandırma yapılır, Orman Fidanlığında üretilen iğne yapraklı ve geniş yapraklı fidanlarla, orman ağaçlama alanları, kamu kurumlarının fidan istemi karşılanmaya çalışılır, kavakçılık çalışmaları desteklenir. Zengin yeraltı kaynaklan arasında linyit, demir, krom yatakları sayılabilir. Ayrıca bakır, simli kurşun, asbest, çimento hammaddesi, mermer, tuz yatakları vardır. Divriği Demir Madenleri Kurumu tarafından işletilen demir yatakları, ülke ekonomisine önemli katkı sağlar.

Advertisement


Leave A Reply