Balkan Yarımadası hakkında detaylı bilgi. Balkan yarımadası yer şekilleri, dağları, gölleri, iklimi , yaşayan halklar hakkında bilgi.
Kaynak: commons.wikimedia.org
Balkan Yarımadası
Balkan Yarımadası Avrupa’nın güneydoğusunda XIX. yüzyılın başlarından beri bu adla anılmaya başlanan bir yarımadadır.
Balkan Yarımadası’nın kesin bir kuzey sınırı yoktur. Çünkü burası İtalya ve İber yarımadaları gibi belli başlı dağ sınırları ile kıtadan ayrılmış değildir. En uygun doğal sınır olarak Tuna Nehri ile bunun bir kolu olan Sava, ayrıca Sava’nın Fiume’ye kadar uzanan kolu Kulpa Irmağı düşünülebilir. Bu çizgi haritada ilk anda göze çarpması bakımından nisbeten doğal bir sınır olarak kabul edilebilir. Burası aynı zamanda eskiden Osmanlı İmparatorluğu’nu da aşağı yukarı Hıristiyan aleminden ayıran sınır vazifesi görmüştür. Romanya bu sınırın dışında kalmakla beraber Balkan devletlerinden sayılır, Karpatların güneyini teşkil eden Transilvanya Alpleri yarımadanın sınırları dışındadır.
Balkan Yarımadası’nı doğuda Karadeniz, Marmara Denizi ve Boğazlar ile Ege Denizi kuşatır. Ancak, Çanakkale ve İstanbul boğazları da kesin bir doğal sınır sayılamaz, çünkü coğrafya bakımından kıyılar arasında benzerlik vardır. Balkan Yarımadası’nın güney sınırını Akdeniz, batı sınırını da Yunan ve Adriya denizleri meydana getirir.
Yüzölçümü: 620.000 km2
“Balkan” adı türkçedir, “dağ” anlamına gelir. Hazar Denizi’nin doğusundaki bir dağ kitlesine de Balhan (Balkan) denir. Bu addan da anlaşılabileceği gibi yarımada çok dağlıktır.
Balkan Dağları
Balkan Yarımadası genç dağ kıvrımları bakımından Akdeniz’in öteki yarımadalarına benzer. Genel olarak yarımadanın doğusundaki dağlar da kuzey-güney doğrultusunda uzanırlar. Transilvanya Alpleri büyük bir yay çizerek doğuya doğru uzanır, Balkan Dağları’nı meydana getirir. Balkanlar Bulgaristan’ı boydan boya keserek birkaç sıra halinde Karadeniz’e kadar uzanır. En yüksek yeri Yumrukçal (2.375) m.) dır. Şıpka Geçidi kuzey-güney arasında en önemli geçittir. Balkanların güneyini kaplayan Rodop Dağları Ege kıyılarına kadar ulaşır. Rodoplar genel olarak Balkanlar’dan yüksektir.
Alplerin Trieste’nin kuzeyindeki kesiminden başlayan ve denize paralel giden dağlar Balkan Yarımadası’nın batısı boyunca kuzey-güney doğrultusunda uzanır. Bunlara Dinar Alpleri denir. Dinar Alplerinin en yüksek yeri Durmitor Tepesi (2.534 m.) dir. Bunların büyük bir kesimi çıplak kayalardan ibarettir; devamlı bir su akıntısına rastlanmaz. Suların çoğu kayaların oyuklarından toprağın içine akarak kaybolur. Arazinin sarp oluşu bu kesimde yerleşmenin seyrek olması sonucunu doğurmuştur. Devamlı su akıntılarının olmaması geçitlerin de seyrek olmasına yol açar. Bu da ulaştırma işlerini güçleştiren sebeplerden biridir.
İşkodra Gölü’ne kadar devam eden Dinar Dağları’ndan sonra Arnavutluk Dağları başlar. Güneye doğru uzanan bu dağların doğusunda da Pindus Dağları vardır. Mora Yarımadası bu dağların uzantıları ile kaplıdır. Pinduslar Yunanistan’ın kuzey-doğusunda Selanik’e kadar uzanır.
Yarımadanın doğusunda Balkanlar’ın güneyinden başlayan Istranca Dağları kıyı boyunca İstanbul’a kadar gelir. Istrancalar’ın yüksekliği çok azdır en yüksek yeri 1.031 metredir.
Balkanlarda Nehir ve Göller
Balkan Yarımadası’ndaki nehirlerin en önemlisi aynı zamanda yarımadanın sınırını teşkil eden Tuna’dır. Orta Avrupa’dan çıkan bu nehir en önemli kollarından biri olan Sava’yı Balkanlar’dan alır. Dinar Alpleri’nden çıkan birçok çaylar kuzeye akarak Sava’yı besler. Zaten Dinar Alpleri’nin suları çoğunlukla kuzeye akar. Bu kesimde Adriya Denizi’ne akan sular azdır. Ancak Arnavutluk Dağları’ndan çıkan nehirler denize akar.
Balkan Yarımadası’nın diğer önemli nehirleri Meriç ve Vardar’dır. Meriç Bulgaristan’da doğar, güneye döndükten sonra Türkiye-Yunanistan sınırı boyunca akarak Ege Denizi’ne dökülür. Meriç’in bazı kolları gibi, Tuna’yı doğuda besleyen birçok ırmaklar da Balkan Dağları’ndan çıkar.
Balkan Yarımadası’nın en önemli gölleri Arnavutluk sınırlarında toplanan İşkodra, Ohri, Presba golleriyle Yunanistan’daki Beşik ve Takhino gölüdür. Özellikle Ohrid gölü turizm açısından Balkanlarda ki en gelişmiş merkezlerden birisi olma konumunu kazanmıştır. Bazı tanıtım yazılarında Ohrid için Balkanların Bodrum’u denilmektedir.
Balkanlar’da İklim
Daha çok kıyılara paralel uzanan dağlar yarımadayı denizden esen yumuşatıcı rüzgarlara karşı kapamıştır. Bu bakımdan, kuzey kesiminin iklimi orta Avrupanınki gibidir; kışlar soğuk, yazlar sıcak geçer. Ancak Orta Yunanistan ve Mora bir dereceye kadar Akdeniz iklimi özelliklerini gösterir. Yarımadanın batı kesimi genel olarak doğudan daha çok yağış alır. Dalmaçya’da kışlar yumuşak geçer, Yunanistan’ın kışları nispeten soğuk, yazları sıcak olur. Yugoslavya’nın iç tarafları ile Bulgaristan’da ise kışlar soğuk, yazlar oldukça sıcak geçer.
Balkanlar’da Bitki ve Hayvanlar
Avrupa’nın en zengin bitki çeşitlerine Balkan Yarımadası’nda rastlanır. Burada 6.600 çeşit bitki olduğu tespit edilmiştir. Yunanistan yarımadanın bitki bakımından en zengin bölgesidir. Jeolojik bakımdan çok eski olan orta kesim de çeşitli bitkilerin yurdu olmuştur.
Balkan Yarımadası’nın kuzey ve orta kesimlerinde 1.500 metreye kadar yapraklarını döken ağaç ormanlarına rastlanır. Bundan sonra 1.800 metreye ve daha yukarılara kadar uzanan kozalaklı ağaçlar, ormanlar vardır. Yarımadanın her tarafındaki ormanlar çevrede yaşayanlar tarafından geniş ölçüde tahrip edilmektedir. Bu yüzden birçok orman yok olmuştur.
Balkan Yarımadasının iç kesimlerinde yaşayan hayvanlar Orta Avrupa’nınkilere benzer. Dağlık bölgelerde dağ keçisi, çakal, kurt, vaşak ve ayı çoktur. Ormanlık kesimlerde ise geyik, yaban domuzu ve karaca yaşar.
Balkan Yarımadasında Yaşayanlar
Balkanlarda yaşayanların büyük bir kısmını Slavlar teşkil eder. Arazinin dağlık olması bunların küçük topluluklar halinde birbirinden ayrılmasına sebep olmuştur. Bugün Balkan yarımadasındaki Slav toplulukları Sırplar, Hırvatlar, Slovenler, Bulgarlar, Makedonyalılar’ dır. Romen, Macar ve Yunanlılarda da biraz Slav kanı taşımalarına rağmen Slav değillerdir. Arnavutlar ise İliryalılar’dan gelme, başlı başına ayrı ve eski bir topluluktur. Bütün yukarıda saydığımız halklar arasında Ortaçağ’dan itibaren yarımadayı işgale başlayan Türkler’de ağırlıklı olarak yaşamaktadır. Ayrıca Yahudi, Germen ve Çingeneler de vardır.
Balkan Yarımadası Avrupa ve Asya arasında bir köprü olduğundan zaman zaman göçlere sahne olmuştur.
