Sivil toplum nedir, özellikleri nelerdir? Sivil toplum kuruluşlarına örnekler, yapılan işler ve bir sivil toplum örgütünün özellikleri hakkında bilgiler.
SİVİL TOPLUM
İnsan onur ve saygınlığının ayrılmaz parçası olan insan hak ve özgürlüklerinin korunması çok önemlidir. İnsanlar günümüzdeki demokratik ve özgürlükçü toplum yapısına uzun süren mücadeleler ve bedellerle ulaşabilmiştir. Bireyin temel hak ve özgürlüklerinin güvence altına alınması, demokratik ortamın ve insan haklarının güvencesinin devamı ile mümkündür.
İnsan haklarına değer veren demokratik toplum, örgütlü bir toplumdur. Demokratik ve örgütlü toplumda hakların korunmasında en önemli rolü oynayan öğelerden biri de sivil toplumdur. Vatandaşların haklarını korumak, çeşitli sorunlarını dile getirmek ve kamuoyu oluşturarak seslerini yöneticilere duyurabilmek amacıyla kurdukları gönüllü kuruluşlara sivil toplum örgütü denir. Sivil toplum örgütleri, insan haklarının korunması için yapılan uğraşların demokratik araçlarıdır. Çeşitli meslek kuruluşları, dernekler, kulüpler ve sendikalar sivil toplum örgütleri olarak değerlendirilebilir.
Sivil toplum örgütleri, toplumda yaşanan bazı sorunları dile getirirler; çözüm yolları arayarak önerilerde bulunurlar. Ülke yönetiminde bulunanların dikkatlerini bu sorunlara çekmeye çalışırlar. Örneğin Milli Eğitim Vakfı, eğitim-öğretimdeki kaliteyi yükseltmek amacıyla gerekli araştırmaları yapma; dil, din, ırk, sosyal katman ve cinsiyet ayrımı yapmaksızın eğitim-öğretim yaşına gelen her kişiyi okula kavuşturma ve eğitimini sürdürmesini sağlama konularıyla ilgilenir. Yaptığı yayınlarla, düzenlediği toplantılarla vatandaşların ve yöneticilerin eğitimi konusundaki duyarlılıklarının artmasını sağlamaya ve eğitim için destek olmalarını teşvik etmeye çalışır.
Demokratik toplumlardaki sivil toplum örgütleri, kendi üyelerinin görüşlerini topluma yansıtarak kamuoyu oluşturmaya çalışırlar. Sivil toplum örgütleri aracılığıyla kamuoyu oluşturma, hak ve özgürlüklerin korunmasında çok önemlidir. Çünkü hak ve özgürlüklerin korunması konusunda sivil toplum örgütlerinin yaptıkları çalışmalar tek tek vatandaşların yaptıklarından daha etkilidir. Bu bakımdan toplumsal anlamda yapılacak etkinlikler için sivil toplum kuruluşlarına katılım çok önemlidir.
Örneğin alkol, sigara ve uyuşturucu madde kullanımından sakınmak ve çevremizdeki insanları bunlardan korumak her insanın görevidir. Ancak insan, tek başına bu konuda çok etkin olamaz. Aynı amacı taşıyan başka kişilerle bir araya gelirse ve örgütlü olarak hareket ederlerse daha etkin olabilirler. Ülkemizde alkol, sigara ve uyuşturucu madde bağımlılığı ile mücadele eden sivil toplum örgütü Yeşilay’dır.
Sivil toplumun özellikleri
Çoğu yazara göre, sivil toplumdan söz edebilmemiz için bir dizi koşulun var olması gerekir. Onu karakterize eden unsurlar şunlardır:
Bağımsız
Siyasi ve ekonomik güçlerin bağımsızlığı, sivil toplumdan bahsetmek için temel bir gerekliliktir. Bunların doğal karşı gücü olduğunu iddia eden yazarlar bile var. Bu şekilde sivil toplum, diğer güçlere karşı bir karşı ağırlık işlevi görecektir.
Heterojen
Sivil toplum genellikle çok çeşitli organizasyonlardan, derneklerden ve her türden sosyal hareketten oluşur. Bunlar hem içeriklerinde, hem işleyişlerinde hem de sürelerinde farklılık gösterebilir.
Dolayısıyla, az ya da çok sayıda vatandaşı bir araya getiren sivil toplum unsurları vardır. Bir de büyük bir geleneğe sahip, aradan geçen yüzyıllarda ayakta kalan ve dakik olanlar var.
Özgür
Sivil toplumdan bahsetmek için vatandaşlar ihtiyaç ve çıkarlarına göre bir araya gelmekte özgür olmalıdır. Ayrıca, her sistemin yasal sınırları dahilinde, kendilerine ulaşmak için önerilen eylemleri gerçekleştirebileceklerini de.
Bu nedenle, örgütlenme ve eylem özgürlüğü ne kadar büyükse, sivil toplumun gücü de o kadar büyük olur.
Demokratik
Gerçek bir sivil toplumun ancak demokratik toplumlarda var olduğunu düşünen birçok yazar vardır. Birleşmiş Milletler’e göre, sivil toplum demokrasinin savunmasında temel bir rol oynamaktadır. Küresel vatandaşlık fikrine ve insan haklarının savunulmasına yönelik ilerleme yurttaş katılımı yoluyla gerçekleşir.
Aynı şekilde BM, uluslararası sivil toplum kavramını ulusal çıkarların ötesinde savunur.
Alman filozof Jürgen Habermas gibi bazı yazarlar için sivil toplum olmadan demokrasi olamaz. Başka bir deyişle, gerçek bir kuvvetler ayrılığının olması için vatandaşların kendilerini örgütlemeleri, siyasi ve sosyal hayata çok farklı şekillerde aktif olarak katılmaları gerekmektedir.
Ancak, Antonio Gramsci gibi diğerleri için sivil toplum çok çeşitlidir ve bazı sektörler ile diğerleri arasında zıt çıkarlara sahiptir. Bu şekilde sürekli bir çatışma içindedir. Bu nedenle sivil toplum, sosyal sınıf çatışmalarının ortaya çıktığı ve çözüldüğü alan olacaktır.
