Siyonizm nedir? Siyonizm felsefesi nasıldır? İsrail devlet nasıl kurulmuştur? Siyonizmin tarihçesi, ortaya çıkışı, özellikleri hakkında bilgi.
Kaynak: pixabay.com
Siyonizm; Yahudilik bilinç ve inancıyla bir din-ulus birliğinin güçlülük ilkelerini belirleyen; bu arada Filistin toprakları üzerinde bağımsız bir Yahudi devleti kurma amacına yönelik harekettir.
Adını bugünkü Kudüs Kenti’nin bir tepesi olan ve tarihte 10 1000 yılı dolaylarında Yahudilerin başkentleri olan Sion Kenti’nden aldı. 19. yüzyılda ortaya çıkan bir akım olmasına karşın, Yahudilerin ulusal bir yurda sahip olma düşüncesi, beni İsrail’in Romalılar tarafından Filistin’den sürülmesinden başlayarak değişik amaç ve biçimlerde savunulup sürdürüldü. Avrupa’nın belli başlı devletleri de değişik zamanlarda çeşitli gerekçeler ileri sürerek Ortadoğu’da bir Yahudi devletinin kurulması gerektiğini ileri sürdüler. Kaynağını dinden ve Yahudi düşmanlığı karşısındaki savunma gereksinmesinden alan çağdaş Siyonizm 19. yüzyılın ürünüdür.
19. yüzyılda tüm Avrupa’yı saran milliyetçilik akımı, Yahudi aydınlarını da etkiledi ve sorunlarına bu açıdan bakmalarına neden oldu. Yahudilerde ulus olgusunu, Odesalı Dr. Pinsker, Kendi Kendini Azat adlı kitabında ele aldı. Dr. Pinsker’e göre, sorunun özünü, Musevilerin başka ulusların içinde erimeyecek, yerli halka karışıp kültürlerini unutmayacak kadar sağlam temeller üzerine kurulu bir dinden gelmeleri oluşturur. Bu nedenle Yahudiler, yaşadıkları ülkelerin halklarıyla bütünleşmeyip onların kültürleriyle uyuşamadıklarından yaşadıkları çevrede tepkiyle karşılaşmaktadırlar. Dahası, öteki vatandaşlara tanınan haklardan yoksun bırakılarak, baskı ve işkence altında tutulmaktadırlar.
Devletlerarası ilişkilerde eşitlik ve saygının temel olduğunu belirten Dr. Pinsker, Yahudilerin bu baskı ve işkencelerden kurtulabilmeleri için, uluslararası sisteme bağımsız bir devlet olarak katılmaları gerektiğini ve ancak Filistin’de bir devlet kurularak bu sorunun çözümlenebileceğini belirtti. Sonraları bu devletin nasıl kurulacağı konusunda birçok siyonist ideolog arasında görüş ayrılıkları çıktı. Siyonizmi bu dağınık görünümünden kurtararak örgütleyen kişi ise Theodor Herzl oldu. Siyasal siyonizmi, Yahudi Devleti adlı kitabında sistemleştirdi ve Ağustos 1897’de İsviçre’nin Basel Kenti’nde düzenlediği Birinci Dünya Siyonist Kongresi ile uygulama alanına soktu. Kongrede Siyonizm konusundaki görüş ayrılıklarını giderdi, amacını ve buna ulaşmak için gerekli araçları belirledi, mali ve yönetsel örgütler kurdu.
Bu dönemden sonra Filistin’e olan Paludi göçü hızlandı. Osmanlı Devleti bu gelişmeyi özendirmemekle birlikte, engelleyici kesin önlemler de almadı. Aynı dönemde bölgede giderek etkisini artıran İngiltere ise siyonizmin bölgedeki bu etkinliklerin, giderek güçlenen Arap milliyetçiliğini dengeleyecek bir gelişme olarak görmekteydi, iki savaş arası dönemde İngiltere’nin manda yönetimi altına giren bölgeye, Dünya Siyonist Örgütü’nün yönlendiriciliğiyle Yahudi göçü daha da hızlandı. Almanya’da Nazilerin iktidara gelmesiyle daha uygun bir ortam kazanan bu göç hareketleri, bölgedeki Arap halkının şiddetli tepkisiyle karşılaştı. Durumun giderek denetimden çıktığını gören İngiltere, konuyu 1947’de Birleşmiş Milletler Örgütü’ne getirdi ve sonuçta Filistin topraklarının bölünmesi kararı alındı.
İsrail Devletinin Kuruluşu
Bu kararın ardından beliren kargaşa ortamında, 14 Mayıs 1948’de Tel Aviv’de toplanan Yahudi Ulusal Konseyi, İsrail Devleti’nin kurulduğunu ilan ederken, Siyonizm bölgedeki temel amacına ulaşmış oluyordu. Ancak, bu durum dört Arap-İsrail savaşına yol açtı (1948, 1956, 1967 ve 1973). Siyonizmin, devletten sonraki hedeflerinin, İsrail’e göçleri hızlandırarak yeni devleti orada yerleştirmek, bu ülkeye ekonomik ve askeri yardımlar sağlamak, İsrail’in topraklarını genişletmek ve ele geçirdiği yeni yerlere yerleşmesini kesinleştirecek politik propaganda ve girişimleri organize etmek, bazı önemli devletlerin politikalarını bu yolda etkilemek ve Yahudi dostluğu yaratmak gibi noktalarda toplandığı görülür. 1975’te Birleşmiş Milletler bir karar çıkartarak siyonizmi ırkçılık saydı.
