Sodyum insan sağlığı için neden gereklidir? Vücuttaki görevleri, sodyum yetersizliğinin belirtileri, nedenleri, sodyum kaynakları hakkında bilgi.
Kaynak: pixabay.com
Sodyumun İnsan Vücudunda Görevi ve Önemi
Tabiatta ve yiyeceklerimizde bol miktarda sodyum ve potasyum bileşikleri vardır. Sodyum ve potasyum bileşikleri vücut sıvılarında, vücudun bütün dolaşım sisteminde bulunur. Çok önemli görevleri vardır. Vücut çeşitli hormonların kontrolü ile kandaki sodyum ve potasyum tuzlarının miktarını belli bir ölçüde tutar. Vücut sıvılarının belli bir yoğunluk derecesini korumaları, yaşamın devamı için gereklidir. Vücut sıvılarının nötrlük düzeninin korunmasında görev alır. Potasyum, hücre içi sıvısında; sodyum, hücre dışı sıvısında daha çok bulunur.
Kandaki yoğunluk seviyesi, böbrekler tarafından da kontrol altında tutulur. Böbreklerden süzülen sodyumun önemli bir kısmı geri emilir. Aldosteron hormonu bu organizasyonu denetler. Bu hormonun yetersiz kaldığı durumlarda atılan sodyum geri alınamayacağı için vücuttaki seviyesi hızla düşer. Potasyumun durumu farklıdır. Bazı böbrek rahatsızlığı olan kimselerde potasyumun atımı hızlanır, sodyum atımı azalır, dokularda birikim başlar.
Suda kolaylıkla iyonize olabilen sodyum ve potasyum tuzları kaslarımızın muntazam çalışarak görevlerini başarı ile yerine getirebilmeleri, sinir sistemimizin ve sinirlerin uyarılmaları ve normal çalışabilmeleri açılarından da birinci derecede önemli görevler yapar.
Sodyum yetersizliği
- Zihinsel bulanıklık, bilinç bozukluğu, baş ağrısı,
- Kas yorgunluğu, kramplar,
- Kusma,
- Çeşitli eklem ağrıları,
- Solunum yetersizliği, sodyum eksikliğinin en çok görülen belirtilerindendir.
Sodyum yetersizliğinin nedenleri
- İshal,
- Kusma,
- Yanıklar,
- İlâç tedavileri,
- Addison hastalığı (böbrek üstü bezi yetmezliği),
- Böbrek hastalıkları,
- Kalp yetmezliği.
Vücutta fazla sodyum birikiminin neden olduğu durumlar
- Çeşitli ödemler, yani vücudun değişik yerlerinde su toplanması nedeniyle oluşan şişler,
- Tansiyon yüksekliği,
- Böbrek rahatsızlıklarıdır.
Bu rahatsızlıkları önlemek için ilk yapılacak şey yiyeceklerdeki tuz miktarını azaltmaktır. Rahatsızlığın durumuna göre ekmekteki tuz da azaltılır ve yemekler tamamen tuzsuz yapılır.
Sağlıklı bir insanın günlük tuz gereksinimi 8 ilâ 20 gram arasında değişir. Aşırı terlemenin çok olduğu hâllerde ve sıcak yaz aylarında bu gereksinimin artacağı unutulmamalıdır.
Yemek tuzu (NaCl)
Yemek tuzu, sodyum gereksiniminin en büyük kaynağıdır. Yiyeceklerimize kattığı özel lezzet sayesinde organizma tuz gereksinimini doğal olarak karşılar.
Genellikle deniz suyundan elde edilir. Bunun yanında kaya tuzları da çok eski oluşumlardan kalan depolardır. Ülkemizin gereksiniminin önemli bölümü Ankara ve Konya illerimiz arasındaki Tuz Gölünden ve Ege Denizi’nin İzmir’e yakın kesiminde yapılan üretimde karşılanmaktadır.
Rafine edilmemiş tuzda kalsiyum, magnezyum, sülfür ve fosfor bulunur. Bu maddeler, rafine edilmemiş tuzun kullanıldığı yiyecekleri etkiler. Örneğin; kaya tuzu, denizden elde edilen tuza nazaran daha fazla kalsiyum içerir, bu sebeple birlikte kaynatıldığı yiyecekleri sertleştirir. Tuzla kaynatılan baklagiller ve mısır gibi tahıllar çok sertleşir.
