Şok durumunun belirtileri nelerdir? Şok durumundaki hastaya nasıl bir ilk yardım uygulanır, neler yapılmalıdır?
Vücuttaki kan ya da sıvı miktarını azaltan bazı yaralanma ya da hastalıklardan kaynaklanan genel bir vücut zayıflığıdır. Yaygın olarak “travmatik” (yara) şoku denen bu şok, hastanın yaraları yeterince tedavi edilse bile öldürücü olabilen ciddi bir durumdur.
Şoka şu kan-sıvı kaybı örnekleri neden olabilir: Dış ve iç kanamalarla kan kaybı; büyük yanıklardan plazma kaybı; bağırsak bozuklukları yüzünden su kaybı; tekrarlayan kusmalar ve ağır ishaller; akut karın acil durumları ya da kalp krizi. Aşırı ağrı ya da korku da benzeri bir durum yaratabilir.
Şoktaki hastada görülen belirtiler şunlardır:
– Hasta kendini güçsüz, baygın ve sersem hisseder, endişelidir ve yerinde duramaz. Kusar ve susuzluk hisseder.
– Derisi solmuş, soğuk ve ıslaktır, terleme görülebilir.
– Solunum yüzeysel ve hızlıdır; hasta esnemekte ve iç çekmekte olabilir.
– Kan sıvı miktarı düştükçe nabız hızı yükselir; fakat zayıflar, bazen de düzensiz olur.
– Bilinçsiz olabilir.
Hastaya önce doktor çağırmak koşuluyla uygulanacak ilk yardım yöntemi şöyledir:
– Hastayı sakinleştirip rahatlatın.
– Durumu uygunsa, hastayı bir battaniye üzerine yatırın. Başını alçakta tutun ve bir yana çevirin (beyne kan gitmesini kolaylaştırmak ve kusma tehlikesini azaltmak için, midedeki yiyecekler, solunum borusuna kaçarak boğulmasına sebep olabilir). Bacak kırıklarından şüphelenmiyorsanız bacakları yukarı kaldırın, bacaklarının altına bir yastık koyun.
– Hastayı sıcak tutun. Bir battaniyeyle örtün. Kesinlikle sıcak su şişesi (termofor) uygulamayın. Bu, kanın, yaşamsal organlardan çekilip çekilip deri damarlarına akışına yol açar.
– Dolaşımı kolaylaştırmak ve solunuma yardımcı olmak için dar giysileri gevşetin.
– Hasta susuzluktan yakınıyorsa, dudaklarını su ile ıslatın ama içecek herhangi bir şey vermeyin.
– Soluma hızını, nabzını ve yanıt verme düzeyini 10 dakikalık aralıklarla denetleyin.
– Solunumu güçleşir, kusma olasılığı belirir ya da hasta bilincini yitirirse iyileşme konumuna getirin.
– Solunum ve kalp atışı durursa hemen hayata döndürme işlemine başlayın. Suni solunum yapın.
– Hemen hastaneye kaldırın. İyileşme konumunu koruyarak sedye ile götürün.
Önemli uyarı:
Hastayı gereksiz olarak hareket ettirmeyin, bu şoku artırır.
Hastaya ağızdan herhangi bir şey vermeyin, bu daha sonraki anestetik verilişi önler ya da geciktirir.
Hasta kendine geldikten sonra da sigara içmesine izin vermeyiniz.
