Kol Gezmek Anlamı;

Kötü durum ve davranışlar çokça olmak veya dolaşmak anlamında kullanılan bir deyimdir.

Deyimin Hikayesi;

Osmanlılar zamanında şehir ve kasabaların asayişini sağlamak maksadıyla zabıta memurlarının dolaşmasına “kola çıkmak” denirmiş. Tanzimat’tan evvel sadrazamlar, yeniçeri ağaları, kaptan paşalar kola çıkıp, yolsuzluk yaptığı görülenleri cezalandırırlarmış. Geceleri sokakta fenersiz gezen, kendinde şüphe uyandıran kimseler de kol gezenler tarafından çevrilir ve bunlar karakola ve zindana gönderilmeyip sabaha kadar çalıştırılmak suretiyle cezalandırılmak için mahalle hamamının külhanına gönderilirmiş. İstanbul’ un hemen her mahallesinde bulunan hamamların sabah namazından bir iki saat evvel hazır ve açık bulundurulması adettenmiş.

Oldukça ağır ve pis işlerden sayılan külhancılık eskiden daha çok Ermeniler tarafından görülürmüş. Külhancılar, devriye tarafından yakalanıp kendilerine teslim olunanları sabaha kadar odun taşımak, külhan ocaklarını temizletmek gibi işlerde çalıştırırlar ve sabahleyin üstleri başları kurum ve kir içinde bunları salarlarmış. Fenersiz gezen, hüviyeti meçhul adamların bu suretle hamamlara teslim edilmesi hem kol gezenleri karakola kadar gitme zahmetinden kurtarır, hem de bir daha fenersiz gezmelerini önlerlermiş. Kol gezenlerin tatbik ettikleri bu cezalar kanuni değil, ama hoş bir uygulama imiş.