İş bölümü nedir ve neden gereklidir? Sosyal hayatta sosyolojinin önemi hakkında düşünceler, iş bölümü örnekleri ve yararları nelerdir, hakkında yazı
Kaynak: pexels.com
İş Bölümü Nedir?
En son ne zaman güzel bir restorana gittiğinizi düşünün. Büyük ihtimalle kapıda bir hostes sizi karşıladı ve masanıza götürdü. Daha sonra bir garson gelip siparişinizi aldı. Restorana bağlı olarak, su bardağınızı yeniden doldurmak ve yemeğinizi mutfaktan getirmek için bir komi gelmiş olabilir. Mutfak kapılarının arkasında da yemeğiniz üzerinde çalışan birkaç kişi vardı. Sebze doğrayan mutfak asistanlarından yemekleri hazırlayan ve bir araya getiren şeflere kadar, muhtemelen birkaç kişi lezzetli bir yemek ve keyifli bir yemek deneyimi yaşamanızı sağlamak için ekip olarak çalıştı. Farklı insanlar ve gruplar arasındaki bu görev dağılımına iş bölümü denir.
Neden İş Bölümü Gerekli?
İnsanların belirli görevlerde uzmanlaşmalarına izin verdiği için, iş bölümü ekonomik ilerleme için esastır. Bu uzmanlık, çalışanları daha verimli hale getirir ve bu da mal üretmenin veya bir hizmet sağlamanın toplam maliyetini azaltır. Ek olarak, insanları daha az sayıda görevde yetenekli ve verimli hale getirerek, iş bölümü insanlara yeni ve daha iyi şeyler yapmanın yollarını denemeleri için zaman verir.
Restoran ziyareti örneğine dönersek, aynı kişi sizi kapıda karşılamaya geldiğinde, masanıza kadar götürdüğünde, su getirse, siparişinizi alıp mutfağa gitse, sebzeleri doğramaya ve makarnanızı pişirmeye başlasa, akşam yemeğinin ne kadar süreceğini bir düşünün. İş bölümü yapan bir restoranda 45 dakikalık bir yemek, masanızla ilgili her işin bir kişi tarafından tamamlandığı bir restoranda birkaç saat sürebilir.
Sosyal İş Bölümünün Tarihçesi
İş bölümü, bir sosyal sistem içindeki görevlerin aralığını ifade eder. Bu, herkesin aynı şeyi yapmasından, özel bir rolü olan her kişiye değişebilir. Görevlerin esas olarak yaş ve cinsiyete göre avcılar ve toplayıcılar olarak bölündüğü günlerden zamanımıza kadar, insanların işi bölüştüğü bir gerçektir. İnsanların ilk kez gıda fazlasına sahip olduğu Tarım Devrimi’nden sonra iş bölümü toplumun önemli bir parçası haline geldi. İnsanların tüm zamanlarını yiyecekleri elde etmek için harcamayıp, uzmanlaşmalarına ve diğer görevleri yerine getirmelerine fırsat oluştu. Sanayi Devrimi sırasında, bir zamanlar uzmanlaşan insanların emekleri fabrikalarda bölüştürüldü. Ancak fabrikaların kendisi de bir iş bölümü yeri olarak görülebilir.
İş Bölümüne İlişkin Teoriler
İskoç bir sosyal filozof ve ekonomist olan Adam Smith, işbölümü uygulayan insanların, insanların daha üretken olmalarına ve daha hızlı mükemmelleşmelerine izin verdiğini teorileştirdi. 1700’lerde Fransız bir bilim adamı olan Emile Durkheim, uzmanlaşmanın insanların daha büyük toplumlarda rekabet etmesinin bir yolu olduğunu teorileştirdi.
Cinsiyete Dayalı İş Bölümlerine Yönelik Eleştiriler
Tarihsel olarak, emek, ister evin içinde ister dışında olsun, oldukça cinsiyetliydi. Görevlerin hem erkeklere hem de kadınlara yönelik olduğu ve karşı cinsin işini yapmanın doğaya aykırı olduğu düşünülüyordu. Kadınların bakıma daha uygun olduğu düşünüldü ve bu nedenle hemşirelik veya öğretmenlik gibi başkalarına bakmayı gerektiren işler kadınlar tarafından yapıldı. Erkekler daha güçlü görüldü ve fiziksel olarak daha zorlu işler verildi. Bu tür bir işbölümü hem erkekler hem de kadınlar için farklı şekillerde baskıcıydı. Erkeklerin çocuk yetiştirme gibi görevlerden aciz olduğu varsayılırken, kadınların ekonomik özgürlüğü çok azdı. Alt sınıf kadınlar genellikle hayatta kalabilmek için kocalarıyla aynı işleri yapmak zorundayken, orta sınıf ve üst sınıf kadınların ev dışında çalışmasına izin verilmiyordu. İkinci Dünya Savaşı’na kadar Amerikalı kadınların ev dışında çalışmaya teşvik edilmedi. Savaş sona erdiğinde, kadınlar işgücünü bırakmak istemediler. Kadınlar bağımsız olmayı seviyordu, birçoğu da ev işlerinden çok işlerini seviyordu.
Ne yazık ki, ev işlerinden daha çok çalışmayı seven kadınlar için, şimdi bile hem erkek hem de kadınların ev dışında çalışması normal olsa bile, ev işlerinin aslan payı hala kadınlar tarafından yapılıyor. Erkekler hala birçok kişi tarafından daha az yetenekli bir ebeveyn olarak görülüyor. Okul öncesi öğretmenliği gibi işlerle ilgilenen erkeklere, hala genellikle şüpheyle bakılıyor. İster kadınlardan bir işi tutması ve evi temizlemesi beklenmesi, ister erkeklerin daha az önemli ebeveyn olarak görülmesi olsun, her biri iş bölümünde cinsiyetçiliğin herkesi nasıl incittiğinin birer örneğidir.
