Stres nedir, neden oluşur? Stresin insan hayatındaki yeri ve etkileri nelerdir? Stres belirtileri, stres hakkında bilgi.
Stres
Stres; Organizmanın herhangi bir uyarana (ameliyat şoku, travma, soğuk, heyecan, vb.) karşı gösterdiği tepkiyi belirtmek için kulandan terimdir (ingilizce zorlanma, gerginlik anlamındaki stress’ten).
Organizma, sözgelimi, hızla değişen bir ortama yerleştirildiğinde (örneğin ısı ya da basınç değişmesi, oksijen azalması) veya bir enfeksiyon etkeniyle ya da sertlikle karşılaştığında kendini korur ve yeni oluşan ortama uyum sağlamaya çalışır. Kanadalı H. Selye tarafından bulunan ve incelenen bu tepkilerin tümüne uyum sendromu ya da stres denir. Uyum yanıtına yol açan olay fiziksel, kimyasal, mikrobik veya fizyopatolojik (sözgelimi, kanama) bir uyarı olabilir. Organizmanın tepkisi, böbreküstü bezi hormonlarının dolaşan kana boşaltılması biçimindedir.
SENDROM VE YANIT
Uyum sendromu ya da stres başlıca üç dönemde açıklanabilir:
ALARM TEPKİSİ. Ani bir saldırı karşısında şaşıran organizma darbeyi hızla değerlendirir ve savunma tepkisi (karşı darbe) hazırlar. Saldırının çok ani ve şiddetli olduğu dönemde organizma güçleri aşılabilir; o zaman bedenin verdiği yanıt ortama uyum sağlamakta yetersiz kalabilir.
DİRENÇ. Organizma gittikçe saldırıya alışır ve saldırının şiddetiyle biçimine göre değişen bir sürede, uyarlanmış olan savunma olanaklarını artırır.
TÜKENME. Sürekli saldırıyla karşılaşan organizma savunma olanaklarını gittikçe tüketir. Bu durumda uyum olanaksızdır, yorulan organizma yeni bir ortama uyum sağlayamaz. Organizmanın savunma tepkisi temelde böbreküstü bezleri tarafından, özellikle de bu bezlerin kabuk bölümleri tarafından yönetilir. Böbreküstü bezi kabuk bölümünden salgılanan dezoksikortikosteron ve 11 – oksikortikosteroyitlerin üretimleri artırılır. Bu hormonlar, organizmaya tepki gösterme, savunma, uyum sağlama olanağı sağlayan organizma yapılarının gene hareketliliğini sağlarlar.
GÜNLÜK YAŞAMDA STRES
Günlük yaşam, stres yaratıcıdır. Ger çekten de gürültü, kirlilik, kalabalık heyecanlar gibi çevresel etkenler sürekli saldırı etkenleri oluşturmakta ve bedensel, ruhsal yaşamımıza zarar vermektedirler.
Bu değişik “saldırganlar” tarafından oluşturulan sürekli uyarı durumu “yedekler “imizi tüketmekte ve ilk önceleri genellikle kortizon tarafından iyileştirilen geçici hastalıklara yol açmak tadır. Çoğunlukla bu saldırılarla sürekli karşılaşan organizma şiddeti tepkilerle yanıt verir; bu tepkiler süreklilik kazanabilir, böylece uyun hastalıkları denen ve stresin ağır biçimini oluşturan hastalıklar ortaya çıkabilir. Bu hastalıklar arasında mide ülserleri, romatizma, yüksek tansiyon sinir hastalıkları, davranış bozuklukları, hatta ağır ruh hastalıkları sayılabilir.
