Sümerliler neleri icat ettiler? Sümerlilerin bilim, sanat, teknoloji, hukuk alanındaki çalışmaları, icatları ve gelişmeleri hakkında bilgi.
Sümerlerin İcatları Nelerdir?
Yazı
Rahiplerin, ütün krallığı idare etmek için bir bürokrasinin oluşturmak, yiyeceklerin üretimi ve dağıtımı, hukuki ihtilaflar vb. ilgili bir sürü sorumluluğu vardı ve bir çeşit kayıt tutma gerekliydi. Bu nedenle yazı doğdu. Eski Sümerlerin en eski yazıları, taş ya da kil tabletler üzerine yazılmış malların dağıtımının kayıtlarıydı. Yazılar resim çizimleriydi, yani dağıtılan malların kaba çizimleriydi. Sonunda, yazılarını daha verimli hale getirmek için, ıslak kil üzerinde keskin bir kamış kullanarak, tabletler üzerinde kama çizgiler çizmekten oluşan çivi yazısını geliştirdiler. Çivi yazısı binlerce yıldır kullanılmış, bugüne kadar en uzun kullanılan yazı biçimi olmuştur.
Edebiyat: Çivi yazısının bulunmasının hemen ardından, Sümerler, Yaratılış öyküsüyle ilgili büyük destanlar, Kutsal Kitap’takilere benzer, sel hakkında bir destan ve aynı zamanda Gılgamış destanını yazdılar.
Teknolojik İcatlar – Gelişmeler
Araçlar: M.Ö. 3000 civarında, Sümerler bakırla kalayı karıştırarak bronzu keşfettiler, bu da keski, çekiç vb. yaygın kullanılan metal aletlerin icatlarına yol açtı.
Tarım: Dicle ve Fırat’ın yakınında bulunan Sümerliler, ilkel sulama biçimlerini ve bronzdan yapılmış olan ilk pullukları keşfettiler. Aynı zamanda hayvanları tarlalarında kullanan ilk kişilerdi. Monarşik yönetimin oluşumuyla birlikte, büyük ölçekli kullanımlar için sulama geliştirildi ve kanallar inşa edildi. Su yolları ayrıca taşkın kontrolü için kullanılmıştır.
El Sanatları: Sümerliler, simetrik kil ürünleri oluşturmak için kullanılan, çömlekçi tekerleğini yaratan ve kullanan ilk kişilerdi. Bu da ilk tekerleğin icadı için ilham verdi. Uzmanlar bunu ‘ilk bilinen mekanik cihaz’ olarak görüyorlar. Ayrıca çömleklerini güçlendirmek için cam ve sır geliştirdiler.
Ulaşım: İlk yelkenliler Sümer’de oluşturuldu. Fırat ve Dicle nehirlerini gezerek, Anadolu ve Suriye’den taş, metal ve kereste ithal etmek için kullandılar. Bu teknelerden bazılarının Hindistan’daki İndus’a bile ulaşmış olabileceği düşünülmektedir. Aynı zamanda sağlam bir ahşap tekerlek yapan ilk kişiler de olabilirler. Eşekler tarafından çekilen savaş arabalarının kalıntıları ve kayıtları, burada arkeologlar tarafından bulundu.
Savaş: Kayıtlar, Sümerlerin çeşitli askeri oluşumları ilk kez kullandığını ve bronz silahlarla ve zırhlarla donatılmış piyadeleri olduğunu gösteriyor. Aynı zamanda ilk kez surlar yarattılar ve kuşatma savaşını ilk uygulayanlardı.
Oyunlar: Dama oyunu ilk defa Sümer’de görüldü ve MÖ 2500 civarında yayıldı.
Tıp: Bu Mezopotamyalılar da tıp alanında çok ilerlemişlerdir. Muhtemelen hastalıkları tedavi etmek için hap ve kremleri ilk kullananlardı.
Matematik Alanındaki Buluşları
Kullanım Alanları: Matematik, MÖ 5500 civarında, giderek artan ihtiyaçlara cevap olarak geliştirilmiştir. Vergiler, arazi, sayım ve birey mülkiyeti vb. Alanlarının ölçülmesi, seyahat için gök haritaları oluşturma matematiği geliştirmiştir. Ayrıntılı bir ay takvimi oluşturulmuştur.
Sayı Sistemi: Eski Sümerler, M.Ö. 3000 civarında çivi yazısı tarzında bir sayı sistemi yarattılar. Sayı sistemi, 60’lık bir taban sayısına sahipti. Modern ondalık sisteme benzer şekilde, sayıları, 1’in sembolü ile aynı olan 60 sembolü vardı, daha büyük değerler solda idi. 60 saniye ve dakika cinsinden süreyi ve bir çemberin 360 derecesini ölçmek için kullanıldı. Yukarıdaki sistemi kullanarak bir abaküs yaratan ilk kişilerdi. Ayrıca, bu işlem ticaret işlemleri için de ilk kez kullanıldı.
Cebir ve Geometri: Toplama, bölme, kareler, karekök, küp kökleri vb. diğer matematik hesaplamalarının kanıtları, MÖ 2600 civarında bulunmuştur. M.Ö. 2000 civarında, Sümerler, cebir benzeri doğrusal, kübik ve ikinci dereceden denklemler üzerinde çalışmakta ustaydılar. Karmaşık geometrik problemlerindeki yeteneklerini gösteren kil tabletleri de vardır.
Ziggurat
Astroloji
Sümer’de din, yağmur ve güneş gibi doğanın güçlerini kontrol eden çok sayıda insan benzeri tanrıları içeren, çok tanrılıydı. Eski Sümerler, yıldızların ve gezegenlerin gökyüzünde düzenli bir şekilde hareket ettiklerini keşfettiklerinde, tanrıların gizli bir kodu olduğunu düşündüler. Bu inanışın sonucunda astroloji doğdu, bu da son derece detaylı astronomik ve matematiksel bilgilere yol açtı.
Yapı ve Mimari: Sümerliler Ziggurat denen yapıları yapan medeniyettir. Zigguratların en üst katları bir rasathane olarak kullanılmıştır. Sümer mimarisinin en ünlüsü Ur Zigguratıdır. Ayrıca, yaşam alanları, hazine odaları, depolar yarattılar. Aslında, Sümer yapıları çatılı, sütunlu ve kemerli olan ilk yapılardı.
Yönetim
Tartışmalı da olsa, Sümerlerin hükümdarlık türüne sahip ilk medeniyet olması büyük olasılıktır. Sümer devletleri, çoğunluğu rahip olan bir bürokrasi aracılığıyla krallığı yöneten, bir rahip kral tarafından yönetildi. Kralın ve memurlarının görevi orduyu, ticareti, hukuki sistemi yönetmek ve önemli dini törenler yapmaktı. Bu tür hükümetler kabile reisleri sistemini ele geçirdi ve krallığın çeşitli halklarını bir araya getirdi.
İş ve Ticaret: Bir kişinin imzasını taşıyan küçük silindirik mühürlerin oluşturulması işlemleri kaydetmek için kullanıldı. Bu ayrıca Sümer halkının kredi, sözleşmeler, iş ortaklıkları ve kredilerle ustalaştığını gösterdi.
Hukuk Alanındaki Gelişmeler
Sümerlerin bir hukuk kanunu ilk oluşturanlar olduğunu belirtmek gerekir. Bu sistemin özelliklerine bakalım.
İdare: Sümer hukuk devleti, bir sanığa yapılan cezalandırmanın merkezi bir makam tarafından verildiğini temin etmiştir. Bu sistemde, durum, sanık ve şikayetçi arasındaki bir ihtilafa dönüşmez. Bununla birlikte, Sümer yasası ile modern hukuk arasındaki temel fark, şikayetçinin sanığı mahkemeye kendisinin getirmesi gerektiğidir.
Yazılı Kanun: Sümer kanun hükmü yazılmıştır, bu da kanunun hakimin üzerinde olduğu anlamına gelir ve hâkimin bir suçtan ötürü cezalandırılması için yazılı kanuna başvurulması gerekir.
İntikam tabanlı Sistem: Erken Sümer yasası tamamen intikam üzerine kurulmuştur. Şikayetçiye karşı kabul edilemez davranışlar genellikle sanığa intikam temelli bir ceza ile son bulur.
Hammurabi Yasaları
Kral Hammurabi Kanunları
Hammurabi, Sümer kanunlarının en büyüğünü oluşturduğu bilinen bir Sümer Kralıdır. Kanunları 6 metre uzunluğunda bir taş levha üzerine yazılmıştır. Bu kanunların özellikleri:
***Kanunlar, ticaret, kölelik, aile hakları, vergiler, ücretler, tarifeler vb. Konuları ele alan 282 hükümden oluşuyordu.
***İntikam tabanlı sisteme dayanıyordu.
***Yasalar farklı sosyal sınıflar için farklıydı ve alt sınıflara karşı haksızlık olmasına rağmen, zayıfları daha güçlü sınıflardan korumak için hükümler vardı.
***Kanunları taş üzerine yazılan tek kişiydi.
