Sun Yat Sen Kimdir? Sun Yat Sen hayatı, biyografisi, dönemi, siyasi kariyeri ile ilgili bilgi.
Dr. Sun Yat Sen
Sun Yat Sen;Çinli devlet adamıdır (Kanton yakınları 1866 – Pekin 1925).
Hong Kong’da tıp öğrenimi gördü. (1879-1884). Öğrencilik yıllarından başlayarak Çin ‘in yabancı egemenliğinden kurtulması ve kalkınması için verilecek bağımsızlık mücadelesinin yılmaz bir savunucusu oldu. Çin’in Yeniden Doğuşu İçin Birlik Örgütü’nü kurdu (1894). Kanton’da Mançu Hanedanı’nı devirmeye yönelik ayaklanma planının açığa çıkarılması üzerine yurt dışına kaçtı (1895). Bu örgüt daha sonra (1912), Guomingdang (Kuomintang -KMT) ya da Ulusal Halk Partisi adını aldı ve onun 1905’te belirlediği “üç ilke”yi benimsedi. 1911’e kadar Çin Hindi ve Avrupa ülkeleriyle ABD’de yürüttüğü mücadeleye yandaş ve maddi destek bulmaya çalıştı; çeşitli ülkelerin sürgündeki önderleriyle sürekli ilişki içinde oldu ve Çin milliyetçiliğinin simgesi durumuna geldi. Vuhan’da başlayan ayaklanma (Ekim 1911) sonucunda Hupei Eyaleti’nde Cumhuriyet ilan edilince Şanghay’a döndü. Nanking’de bir araya gelen ve Mançu yönetimine karşı olan eyalet temsilcileri tarafından, Çin Cumhuriyeti’nin geçici başkanlığına seçildi (Aralık 1911); imparatorluk temsilcisi Şuen Şi-Kay’ın önerisini kabul ederek imparator ve kendisinin karşılıklı olarak yönetimden çekilmelerini kabul etti (12-13 Şubat 1912). Yuen’in ölümünden sonra (1916) Kuzey ile Güney tam olarak koptu; geleneksel cumhuriyet üssü Kanton’da bir ayrılıkçı hükümet kurdu (1917). Nisan 1921’de toplanmasına öncülük ettiği Güney Eyaletleri Parlamentosu tarafından Çin Cumhuriyeti cumhurbaşkanlığına seçildi. Kuzey harekâtını başlatma kararı aldıysa da Büyük Britanya, ABD’nin kışkırttığı Güneyli bazı birliklerin başkaldırısı üzerine, Şanghay’a çekildi. SSCB ile yakın ilişki kurdu (1921). Yeniden Kanton’daki Güney Çin Hükümeti’nin başına geçti (Ocak 1923). İlk kez Kanton’da yasal olarak 3. Kongresi’ni yapan Çin Komünist Partisi’nin (Haziran 1923) Kuomintang ile cephe birliği kararının ardından ÇKP ve Sosyalist Gençlik Birliği üyeleri, Kuomintang’a katıldı. 1923 sonbaharında Sun Yat Sen’in çağrısı üzerine Kanton’a gelen Komünist Enternasyonal Temsilcisi M. Barodin, Kuomintang’ı yeniden örgütledi. ABD, 1923-1924 arasında Kuzey’deki hükümeti açıkça desteklemeyi ve silah göndermeyi sürdürürken, Sun Yat Sen, SSCB ile bir dostluk antlaşması imzaladı (Mayıs 1924). Güney Hükümeti’nin güçleri, bir askeri harekâtıyla Pekin Hükümeti’ni devirdi (Ağustos 1924). Sun Yat Sen, ülkedeki iç savaşı durdurmak ve Çin’in geleceğini belirlemek amacıyla Pekin’de bir kurultay toplanmasına çalıştıysa da Mart 1925 ‘te öldü. Yerine bacanağı Çan Kay Şek geçti.
