Ülkeler Rehberi Suudi Arabistan – Suudi Arabistan ile ilgili bilgi, başkenti, tarihi, ekonomisi, bayrağı, komşuları, coğrafi konumu hakkında bilgi
Kaynak: pixabay.com
SUUDİ ARABİSTAN
- Yüzölçümü: 2.149.690 km2.
- Başkenti: Riyat.
- Dil: Arapça.
- Din: Müslüman (% 85 Sünni, % 15 Şii), az sayıda Hindu ve Hristiyan.
- Para birimi: 1 Suudi riyali = 100 hallala.
- Başlıca kentleri: Cidde, Mekke, Medine, Taif, Damam, Hofuf.
Güneybatı Asya’da devlettir. Arap Yarımadasının büyük bir bölümünü kaplayan ülke; kuzeybatı, kuzey-kuzeydoğudan Ürdün, Irak, Kuveyt, doğu-güneydoğudan Bahreyn, Katar, Birleşik Arap Emirlikleri, Umman; güneyden Yemen, batıdan Kızıldeniz ile çevrilidir. Kızıldeniz ve Basra Körfezi üzerinde kıyı şeridi bulunan ülke; kuzeyde Irak ile yansız, Kuveyt ile de bölünmüş bir bölgeyi paylaşır.
Yüzey Şekilleri;
Suudi Arabistan genelde çıplak bir ülkedir. Batıdan Kızıldeniz’in dar kıyı düzlüğü ardından dağ sırtlarından inen yamaçlar, doğuda Basra Körfezi düzlüğüne kadar uzanır. Dağ sırtları, kuzeybatıda 2.600 m’ye kadar yükselen Hicaz Bölgesi’ni; batıda 1.200 m yükseltili, Cidde’den içerilere doğru uzanan bir merkezi bölgeyi, güneybatıda 3.000 m’yi aşan ve Yemen sınırına uzanan Asir Bölgesi’ni içerir. İç kesimin büyük bölümü, özellikle doğusu ve ortası kayalık yaylalardan oluşur. Yaylalar, kuzeyden Nufud Çölü ile güneyde Rubülhali Çölü arasında kalır. Petrol yatakları, Basra Körfezi ile sınır oluşturan 240 km genişliğindeki Dehna Düzlüğü’nde uzanır.
İklim;
İklim, yükseklik arttıkça ılımanlaşmasına karşın, genelde sıcak ve kurudur. Yazın ortalama sıcaklık, gündüzleri 34°C iken, geceleri belirgin bir biçimde düşer ve yüksek bölgelerden don bile görülebilir. Kışın oralama sıcaklık Cidde’de 23°C, deniz düzeyinden 500 m yükseklikteki Riyad’da 14° C’dir. Güneybatıda ortalama 370 mm ile Asir Dağları, yıl boyunca en yüksek yağış alan bölgedir. Ancak, Riyad’ da bu ortalama, yalnız 80 mm’dir. Buna karşın yaşarpın yalnızca vahalar çevresinde sürdürülebildiği Nüfud Çölü’ne hemen hemen hiç yağmur düşmez. Bazı yıllar hiç yağış almayan Rubülhali Çölü, dünyanın en sıcak ve en kurak bölgelerinden biridir.
Kaynak: pixabay.com
Bitki Örtüsü ve Hayvanlar;
Suudi Arabistan’da su son derece sınırlı olduğundan bitki örtüsünün yetişebileceği topraklar, ancak vahalar ve kuru ırmak yataklarında bulunur. Yüksek bölgelerde devedikeni, akasya, ardıç, ılgın gibi batı ağaçlar göze çarpar. Buna koşut olarak, doğal hayvan yaşamı da sınırlı ve dağınıktır. Bir zamanlar Rubülhali Çölü’nde bol bulunan iri Afrika ceylanının avlanma sonucu soyu tükenmiş dağkeçilerinin sayısı ise çok azalmış durumdadır. Güneybatıda kurulan ulusal parkta, kırmızı tilki, babun, kurt, sırtlan ve leopar gibi hayvanlar koruma altına alınmıştır.
Ekonomisi;
Dünyada bilinen petrol rezervlerinin 1/4’üne sahip olan Suudi Arabistan, dünyanın en büyük petrol dışsatımcısıdır.
Tarım. Tarım alanları sınırlıdır. Toprak, yalnızca vahalarla sulanan bölgelerde ekime elverişlidir. Bu alanlar, toplam yüzölçümün % 0.2’sini içerir. Suudi Arabistan’ın kronik su sıkıntısı giderilemediğinden tarım hiçbir zaman önem kazanamamaktadır. Buğday, süpürgedansı, mısır, sebze, hayvan yemi ve meyve (özellikle hurma, domates, kavun ve karpuz) başlıca tarım ürünleridir. Asır Eyaleti, tarım için en elverişli olanakları bulunduğu bölgedir. Başka yerlerde tarım etkinlikleri vahalara bağımlıdır. Buraydah, Riyad, ve Elhofuf gibi birkaç yerde büyük sulama projeleri geliştirilmektedir. Devlet çiftçilere önemli para yardımı yapar.
Hayvancılık. Eti, sütü postu için yetiştirilen büyükbaş, küçükbaş (sığır, deve, koyun, keçi, katır), kümes hayvanları varlığı toplamı 32.2 milyondur. Balıkçılık gelişmemiştir.
Endüstri. Suudi Arabistan petrol zenginliğini kullanarak büyük bir endüstrileşme programı yürütür. Arıtma tesisleriyle petrol ve doğal gaz kaynaklarına dayalı işleme endüstrilerinin geliştirilmesine öncelik tanınır. Petro-kimya, demir-çelik, çimento, yapay gübre, metalürji, bakır ve çelik tel, boru, mobilya, besin, önemli endüstri etkinlikleridir. Cubai, Yanbu, ağır endüstri etkinliklerinin yoğunlaştığı merkezlerdir.
Kaynak: pixabay.com
Tarihi
18. yüzyılda İslâm dini içinde başlatılan yeni bir hareketin üyeleri, Arabistan’ı istilaya koyuldular. Bu hareket Muhammet Abdülvahap başkanlığında, Necit Bölgesi’nde gelişti. Vahabilik adını alan bu öğreti ilk zamanlarda olduğu gibi saf İslamlık inancına dönüşüm isteminde bulunuyordu. Vahabilik, kısa zamanda Müslümanlığın en bağnaz mezhebi oldu. 1811’de Vahabiler Yemen dışında, başkentleri Riyad’dan tüm Arabistan’ı yönetir duruma geldiler. Ancak 1818’de, Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa komutasındaki Osmanlı Ordusu karşısında bozguna uğrayıp dağıldılar. Çeşitli toparlanma çabalarına karşın, 19. yüzyıl boyunca güçlerini yitirdiler. Vahabiliğin önde gelen önderlerinden biri olan Abdülaziz İbni Suud, 1902’de Riyad’ı 1912’de de Necit’i Osmanlılardan aldı. Birinci Dünya Savaşı başlayınca, Osmanlı Ordusu’nun ileri hareketinden ürken İbni Suud, İngiliz korumasına sığındı. 1924’te Hicaz’ı ele geçiren İbni Suud, Arabistan’ı denetimi altına alıp, 1926’da kendini Hicaz Kralı ilan etti.
1932’de İbni Suud, Suudi Arabistan Krallığı’nın kurulduğunu resmen açıkladı. 1933’te ilk petrol arama hakkı Amerikan Standard Oil’e verildi. 1943’te, ülke ABD’nin müttefiklerine yaptığı “Ödünç Verme ve Kiralama” yardımlarından büyük ölçüde yararlandı. 1945’te Suudi Arabistan, Arap Birliği’nin kurucu üyelerinden biri oldu. Aynı yıl Ras Tanura’da bir rafineri işletmeye açıldı ve Doğu Suudi Arabistan’daki petrol kuyularını Akdeniz’e bağlayacak boru hatlarının yapımına başlandı.
1950’de Lübnan’ın Sayda Limanı’na ilk petrol pompalandı. 1948 Arap-İsrail Savaşı’na küçük bir Suudi askeri birliği de katıldı. 1953’te, Kral İbni Suud öldü ve oğlu Suud babasının yerine geçti. 1958’de başbakanlığa getirilmiş olan Veliaht Prens Faysal, 1964’te Suud’u tahttan indirerek yerine kendi geçti. 1967 Arap-İsrail Savaşı’na Suudi Arabistan da katıldı. 1970’lerin ilk yarısında, dış ülkeleri sık sık ziyaret eden Kral Faysal, Arap dünyasının önemli liderlerinden biri durumuna geldi. 1973’te, Suudi Arabistan, büyük boyutlarda silah alımları için ABD ve Büyük Britanya ile anlaştı. 1973 Yom Kimpur Savaşı başlayınca Suudi Arabistan, Batı’ya petrol göndermeyi durdurdu. 1975’te, Kral Faysal’ı yeğenlerinden biri öldürünce yerine kardeşi Halid tahta çıktı. Halid’in de 1982’de ölümü üzerine, Prens Fahd kral oldu. Temmuz 1987’deki Hac sırasında İranlı hacı adayları ile güvenlik güçleri arasında çıkan çatışmada 360 kişi öldü. Bu olan İran-Suudi Arabistan ilişkilerinin kopmasına yol açtıysa da İran’a belirli sayıda hacı adayı kontenjan verildi.
1988 Hac mevsimi bu önlemler sayesinde olaysız geçti. İran-Irak Savaşı’nda ateşkesten sonra İran ile Suudi Arabistan arasında bir yakınlaşma gözlendi. 1990 Hac döneminde (Temmuz), Mina’da şeytan taşlamadan dönen hacılar, El Muesyem Tüneli’nin kapılarının kalabalık nedeniyle kapatılması sonucu içeride kalınca yeni bir facia yaşandı. Havasızlık ve ezilmede, aralarında Türk hacıların da bulunduğu 1.500’e yakın insan yaşamını yitirdi. Mekke ve Medine gibi kutsal İslâm kentlerine sahip olmanın yanı sıra, madde zenginliğiyle de Arap dünyası üzerinde belirgin bir ağırlığı bulunan Suudi yönetim, son yirmi yıldan bu yana, bölgede uzlaştırıcı bir rol oynadı. Kimi zaman Körfez’deki küçük ülkelere bir tür koruyuculuk yaparken; kimi zaman Suriye’ye kredi açarak, bu ülkenin İran ile olan ilişkilerini frenledi. Irak Kuveyt’i işgal edince (2 Ağustos 1990) BM Güvenlik Konseyi’nin ekonomik ambargo ve askeri müdahale kararlarına katıldı. Müttefik güçlere Suudi Arabistan topraklarında askeri harekât hazırlığına izin verdi. Giderlerin karşılanmasında en büyük payı üstlendi. Körfez Savaşı’nda (17 Ocak-28 Şubat 1991), Suudi pilotlar başarılarıyla dikkat çektiler. 1998 Şubatında patlak veren ikinci Körfez bunalımında yine ABD’nin yanında yer aldı.
