Süveyş Kanalı nerededir? Hangi denizleri birbirine bağlar? Süveyş Kanalı’nın tarihçesi, tarihteki önemi hakkında bilgi.
Süveyş Kanalı
Sina yarımadasıyla Mısır arasındaki Süveyş kıstağını aşan ve böylece gemilerin Afrika’nın çevresini dolaşmamalarını sağlayan okyanuslararası büyük kanaldır.
Akdeniz’i ve Kızıldeniz’i birbirine bağlama görüşü, oldukça eskidir: Firavunlar, İ.Ö. 1300’den başlayarak Süveyş körfezinde, bir Nil kanalı açtılar ve bu kanal Ptolemaios sülalesi ve Romalılar döneminde de kullanıldı.
KANALIN TARİHİ
İki denizi birbirine bağlamayla ilgili söz konusu görüş, Napolyon I’in Mısır seferi sırasında, sonra da 1820’den başlayarak daha derinlemesine bir biçimde Saint-Simoncular tarafından yeniden ele alındı. Bunlardan biri olan diplomat Ferdinand de Lesseps bölgeyi inceledi, Napolyon II’nin yardımıyla ve Mısır hıdivi Said Paşa’nın izniyle 1854’te, kanal açmakla görevli bir Süveyş Kanalı Evrensel Şirketi’ni kurdu. Lesseps, İngilizlerin engellemelerinin ve harcamaların tahminleri aşmasından doğan güçlüklerin üstesinden geldi.
1859’da yapımına başlanan kanal, 1869’da tamamlandı ve imparatoriçe Eugénie tarafından hizmete açıldı. Bu. durumda, İngilizler Ortadoğu ve Hindistan’daki emperyalist siyasetleri gereğince kanaldan yararlanabilmek için bütün ilgilerini buraya yönelttiler, 1875’te hıdiv İsmail Paşa’nın şirket içinde elinde bulundurduğu hisse senetlerini satın aldılar ve zamanla Mısır’ın siyasetinin denetimini Fransızlarla birlikte ele geçirdiler ve kanal, yapılan bir anlaşmayla dünyadaki bütün gemilere açıldı 26 Temmuz 1956’da Nasır, karşılığını ödeyerek Evrensel Şirket’i ulusallaştırdı ve kanalın işletilmesini ele aldı. Bu karar, Fransa, İngiltere ve İsrail’in sonuç getirmeyen bir tepkisine neden oldu (Ekim 1956). Birçok gemi yüzünden tıkanan kanal trafiği, Nisan 1957’de yeniden ulaşıma açıldı. 1967’de Sina’da bir başka savaş patlak verdi. Bu Altı Gün savaşında İsrail, kanalın doğu kıyısını işgal etti. Anlaşmaya varılamaması yüzünden her çeşit ulaşım duraksadı; bu arada
birçok gemi kanalın sularında bekletildi. Ekim 1973’te kanal, İsrail ve Mısır çatışmalarının yeniden merkezi oldu. Daha sonra kanalın doğu kıyısı boyunca, Birleşmiş Milletler Örgütü askerleri tarafından yansız bir şerit oluşturuldu ve kanal, 1975’te yeniden hizmete açıldı.
BENZERSİZ BİR ETKİNLİK
161 km uzunluğundaki kanal, alavere havuzu bulunmaksızın çölsü kıstağı ve genellikle alçak yükseltiyi, özellikle Amer gölleri çöküntü alanında aşar. Derinliği 7-8 m’den 11-12 m’ye, genişliği 50-60 m’den 100-125 m’ye ulaşır. Geçiş 15 saatte konvoylar (günde 3 konvoy) halinde gerçekleştirilir ve kavşaklar için ikiye ayrılmış yollar düzenlenir. 1967’den önce kanaldan, günde ortalama 25 gemi geçiyordu.
Ulaşım, özellikle 1945’ten itibaren Basra körfezindeki petrol işletmesinin gelişmesine koşut olarak son derece arttı.
Süveyş kanalı dünyanın en etkin deniz yolu oldu. Geçiş haklarından elde edilen gelir Mısır için pamuktan sonra ikinci büyük kaynağı oluşturmuş ve 1966’da bu gelir 95 milyon Mısır lirasına yükselmiştir. Süveyş kanalı kıyıları boyunca birçok’büyük kent gelişmiştir: Akdeniz üstündeki Port-Said; Timsah gölü üstünde yer alan ve kanalın yönetim merkezi olan İsmailiye; bölgenin yönetim merkezi Süveyş ve liman Port-Tevfik.
