Tal Nedir? Biyoloji’de Tal Ne Anlama Gelir? Özellikleri ve Yapısı

0
Advertisement

Biyolojide tal nedir? Alt yapılı bitkilerde özgün taller, temek ipliksi yapı, tal hakkında bilgi. Alt yapılı bitkilere özgü taller hakkında bilgi.

Tal; Gelişmiş bitkilere özgü sap ve yapraklar halinde farklılaşma göstermeyen bitki gövdesidir. Tal, üst yapılı bitkilerde de (ama çok seyrek olarak) bulunabilir. Bunun en iyi örneklerini tropikal akarsularda yaşayan garip görünümlü türler oluşturur; gerçekten de bu bitkiler, çok küçük dik durumlu yapraklar taşıyan ve dipte yayılmış olan yeşil bir kütle görünümündedir; ama bunlarda üst yapılı bitkilere özgü damarlar vardır ve bu tür tal, sap ve yaprakların değişikliğe uğramasıyla ortaya çıkmıştır.

Çiçeksiz bitkiler ya da sporlu bitkiler arasında yer alan ama oldukça gelişmiş olan ve gerçekte çiçekli bitkiler ya da tohumlu bitkilere yakın olan birçok ciğer yosunun da da aynı durum gözlenir. Diğer ciğer yosunları küçük yapraklar taşırlar ama bu tip uzantılar talli bitkilerin gelişmiş tiplerinde bulunur.

Ciğer Yosunları

ALT YAPILI BİTKİLERE ÖZGÜ TALLER

Tal yapısı gösteren bitkiler alt yapılı bitkilerdir. Gerçekte likenler için yaratılmış olan bu tal terimi tam anlamıyla mantarlar ve su yosunları için kullanılır, çünkü likenler, bu iki bitki grubunun bir araya gelmesinden ortaya çıkarlar.

Talin kesin bir tanımım vermek oldukça güçtür; bunun ancak olumsuz yönlü bir tanımı verilebilir, çünkü alt yapılı bitkilerde, tal son derece değişik görünümler alabilmektedir. Bütün ara biçimleri ya da geçiş biçimleri vafdır; buna göre aşağıda yalnızca tal biçimlerinin bir gruptan öbürüne nasıl evrim geçirdiği gösterilmeye çalışılacaktır.

Advertisement

Kuşkusuz en yalın taller bir hücrelilerdir. Bunlarda, bir hücre bölünür bölünmez iki yavru hücre, birbirlerinden tümüyle ayrılırlar. Bu duruma bakterilerde, suyosunlarında ve bazı mantarlarda rastlanır. Söz konusu yapı ilkel özelliktedir, bir gerilemenin etkisiyle de ortaya çıkabilir. Sözgelimi, birhücreli mantarlar olan maya mantarları kuşkusuz ipliksi (lifli) yapı gösteren mantarlardan meydana gelmişlerdir.

HÜCRE TOPLULUKLARI HALİNDE DÜZENLENME

Hücrelerin bölündükten sonra bir helme ile birbirlerine bağlı kaldıkları taller, hücre topluluklarından (koloni) meydana gelir. Bu hücreler ya peltem-si bir yapının içinde düzensiz bir kütle oluştururlar ya da tersine, tal içersinde kesin ve geometrik bir yerleşim düzenine sahip olurlar. Bakterilerde hücre topluluğu oluşumuna çok sık raslanır.

Bölünme sonucu meydana gelen ve yalnızca mikroskop altında görülebilenler “basit (birincil) kdöniler” olarak adlandırılır; çıplak gözle gözlenebilen daha büyük olanlaraysa “ikincil koloniler” denir. Bazı durumlarda koloniler, hücrelerin bölünmesi sonucunda meydana gelmezler, normal olarak birhücreli olan bir türün hücrelerinin bir arada öbekleşmesiyle oluşurlar; bu durum suyosunlarında ama aynı zamanda çok özel mantarlar olan cıvıkmantarlarda gözlenir. Bakterilerdeki birincil hücre toplulukları belirgin bir geometrik yerleşim gösterirlerse de tatlı sularda yaşayan bazı yeşil suyosunları, düzenli ama çok sayıda hücreden oluşmuş kolonilerden meydana gelirler; bu taller çok gelişmiş bir yapıya sahiptir, en tanınmış örnek olarak Volvox verilebilir; bu organizma, binlerce hücreden oluşmuş gevşek yapılı bir küre biçimindedir.

TEMEL İPLİKSİ YAPI

İpliksi taller uç uca dizilmiş hücrelerden meydana gelirler. Bazen ipliksi yapılarla çizgisel biçimde olan hücre topluluklarını ayırt etmek güçtür, ama kuşkusuz ipliksi yapı alt yapılı bitkilerde talin evrimini anlamakta temel oluşturur. İlkel biçimlerde iplikler aralarında bağımsızdır ve dallanma göstermezler; üst yapılı suyosunlarında ve mantarlardaysa iplikler çeşitli dallanmalar ve kaynaşmalar gösterirler ve gerçekten de dallanma sıradan bir görünüm sunabilir ama dallar üstünde bazı eksenler, daha baskın da olabilirler; sonuçta ortaya çıkan yapı bir ağacın oluşumunu anımsatır. İpliklerin aralarındaki kaynaşma, hücre toplulukları durumuyla karşılaştırılabilir; bir mantardan alınacak kesitte, oluşturucu nitelikli ipliksi yapılara Taşlanabilir, ama bunlar plektanşim olarak adlandırılan bir çeşit dokuyla karışır. Burada hâlâ güçlü bir ipliksi yapı söz konusuysa da, sözgelimi Amanita adlı mantarda olduğu gibi son derece karmaşık ve düzenli bir yapının oluşumuna yol açan bir büyüme vardır.


Leave A Reply