Afrika’nın turizm cenneti güzel ülkesi Tanzanya’nın tarihi ile ilgili bilgiler. Tanzanya ne zaman kuruldu kimden bağımsızlığını kazandı.
Tanzanya
Kuzey Tanzanya’da Olduvai Vadisi’nde ortaya çıkarılan Homo habilis fosilleri, insan evriminin Doğu Afrika’da başladığı varsayımını güçlendirmektedir. Tanzanya’nın ilk gerçek insanları (Homo sapiens) Khoisanlı avcılardı. Sonraları, Kuşi dilini konuşan çiftçiler, Habeşistan’dan göç edip kuzey bölgesine yerleştiler. M.S. 1000 dolaylarında ülkeye Bantu dilini konuşan ve demiri işleyebilen insanlar yerleşti. En son gelenler Kenya’dan göç edip kuzey bölgesine yerleşen Nilotik (Nil yöresi kökenli) halktır. Ülkenin kıyı şeridinde Arap kültürünün egemen olduğu MS 10.-15. yüzyıllarda Kilva kenti, Doğu Afrika Kıyı İmparatorluğu’nun merkezi durumuna geldi.
Tanzanya Bayrağı
1502’de Afrika’ya ikinci gelişinde bu bölgeye de uğrayan Portekizli denizci Vasco da Gama, Kilva’yı vergiye bağladı ve Gama’dan sonra gelen Francisco D’Almaida da bu vergi uygulama yöntemini sürdürdü. D’Almaida, Kilva’yı ele geçirdikten sonra, kendi garnizonu olarak kullanmaya başladı. Portekizlilerin bu kıyı şeridindeki egemenlikleri Osmanlıların bölgeye yaptıkları saldırılar sonucu giderek zayıflamasıyla 1698’e kadar sürdü. 18. yüzyıl başlarında tüm Portekizliler sınır dışı edildi. Osmanlılar bölgeyi tümüyle ele geçirince Umman Sultanı İmam Seyyid Said Zengibar’ı başkent yaptı. Böylece Avrupalılar kıtasının iç kesiminde keşif ve araştırma yaparken, Araplar da çok kazançlı olan köle ticareti işini ele geçirip tek başlarına sürdürdüler. Bu ticaret 1873’te imzalanan Büyük Britanya-Zengibar Antlaşması ile yasaklandı ve 1876’da kıta topraklarında kölelik tümüyle ortadan kalktı.
1884’te, kıyı şeridinin iç bölgelerindeki Afrikalı şefler, adı Alman kolonileştirme topluluğu olan Alman Doğu Afrika Şirketi ile bir antlaşma imzaladılar. 1891’de bölge tümüyle Alman Hükümeti’nin koruyucu denetimi altına alındı. Zengibar da 1890’da aynı şekilde Büyük Britanya’ya bağlanmıştı. 1898’e kadar bölgeyi denetlemede başarı sağlayamayan Almanya kendi yönetimine karşı girişilen 1905-1907 Ayaklanması’nı 75 bin Afrikalıyı acımasızca öldürerek güçlükle bastırabildi.
Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra
Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra Milletler Cemiyeti Büyük Britanya’nın Tanganika’yı manda olarak yönetmesini kararlaştırdı ve ülke 1946’da kurulan Birleşmiş Milletler’in koruyuculuğu altına alındı. Ülkede savaş sonrasında ortaya çıkan milliyetçilik hareketlerinin kökeni 1929’da kurulan Tanganika Afrikalılar Birliği’ne (TAA) uzanır. Afrikalıların, Tanganika Yasama Meclisi’ne atanması ilk kez 1945’te gerçekleşti ve 1954’te Julius Nyerere TAA’nın başkanı seçildi.
Birlik 7 Temmuz 1954’te Tanganika Afrikalıları Ulusal Birliği (TA-NU) adıyla yeni bir kişiliğe büründü. Nyerere, daha kalabalık bir yasama meclisine üye seçildi. 1959’da hazırlanan yeni bir anayasa ile Afrikalılara mecliste çoğunluğu temsil hakkı verildi ve Ağustos 1960’ta yapılan seçimlere TANU, 71 üyelikten 70’ini ele geçirdi. Aynı yılın ekim ayında kurulan hükümete başkanlık eden Nyerere, 9 Aralık 1961’de Tanganika tam bağımsızlığını elde edince başbakan oldu. Bir yıl sonra önce Nyerere cumhurbaşkanı seçildi, ardından cumhuriyet ilan edildi. Bu arada bağımsızlık savaşı veren Zengibar da sonunda amacına ulaştı ve ada 10 Aralık 1963′ te Arapların üstünlüğünde bir Sultanlık konumu kazandı. Ancak 12 Ocak 1964’te zenci çoğunluğu desteklediği ve Afro-Şirazi Partisi’nin oluşturduğu Abeid Amani Karume başkanlığındaki Devrim Konseyi hükümeti devirerek başa geçti. Böylece Zengibar 1965’te tıpkı Tanganika gibi tek partili bir devlet oldu. Ocak 1964’te Tanganika askerlerinin ayaklanmaları İngiliz güçlerinin yardımıyla bastırıldı. Nisan 1964’te, Tanganika askerlerinin ayaklanmaları İngiliz güçlerinin yardımıyla bastırıldı. Nisan 1964’te Nyerere ve Kamure aralarında bir birlik antlaşması imzalayarak adı kısa bir süre sonra (Ekim 1964) Tanzanya Birleşik Cumhuriyeti olarak değiştirilen Tanganika ve Zengibar Birleşik Cumhuriyeti’ni kurdular.
Nyerere cumhurbaşkanı, Karume de ilk başkan yardımcısı oldu.
Nyerere cumhurbaşkanı, Karume de ilk başkan yardımcısı oldu. Ancak iki ülke bir türlü bütünleşemeyince Temmuz 1965’te hazırlanan geçici bir anayasayla her iki tarafa geniş bir bağımsızlık tanındı. 1972’de öldürülen Karume’nin yerini Aboud Jumbe aldı. Şubat 1977’de Birleşik Cumhuriyet’in iki ayrı topluluğunu daha da yakınlaştırıp bir araya getirmek amacıyla TANU ve Afro-Şirazi Partisi birleşerek Tanzanya Devrim Partisi’ni (Şama Şa Mapinduzi) oluşturdular.
Uganda Ordusu Ekim 1978’de Tanzanya’ya saldırdı. Sınırı geçen Uganda askerleri, Aralıkta geri püskürtüldü ve Ocak 1979’da Ugandalı kaçaklardan toplanan bir orduyu destekleyen Tanzanya güçleri Uganda’ya girdi. Kampala ele geçirilince, Amin, Nisan 1979’da ülkeden kazçmak zorunda kaldı. Ekim 1984’te, Ulusal Meclis, 1977’de Tanzanya ile Zangibar’ın birleşmesi sırasında yaralaşmış olan anayasada bazı değişiklik tasarılarını onayladı. Ülke yönetiminde, 1977’de son verilmiş olan uygulamaya dönüldü. Buna göre aynı anda iki başkan yardımcısı atanacak, bir Zengibar’ın başkanı ve Zengibar Devrimci Konseyi başkanı olurken öteki Birlik Hükümeti başkanı görevini üstlenecekti. 23 Ağustos 1984’te Ali Hasan Mvinyi, Devrimci Parti’nin başkan yardımcılığına seçilerek aynı yılın ocak ayında bu görevinden istifa etmiş olan ülkenin tarihsel liderlerinden Abud Jumbe’ye ardıl oldu. Böylece, Mvinyi, Tanzanya Cumhuriyeti’nin kurucusu ve bir numaralı tarihsel önderi Julius Nyerere’nin istifasıyla seçildiği cumhurbaşkanlığından sonra parti içinde de çok önemli bir göreve yükselerek siyasal konumunu güçlendirdi. Cumhurbaşkanlığından ayrılmış olmakla birlikte, parti önderliğini elinde tutan Nyerere, Ekim 1986’da yeniden seçildi. Merkezi hükümete karşı sert bir muhalefet izleyen Zengibar Başbakanı Şerif Hamad’ın görevden alınması ve yönetici yedi arkadaşıyla birlikte Şama Şa Mapinduzi Partisi’nden atılması, adada gerginliği daha da tırmandırdı (Ocak 1988).
J. Nyerere tarafından, ulusal birliği bozmakla suçlanan Hamad, Mayıs 1989’da tutuklandı. 1984 sonrasında en önemli dış gelişme Tanzanya ile Kenya ve Uganda’nın oluşturduğu Doğu Afrika Topluluğu’ nun resmen feshedilmesi oldu (Mayıs 1984). Buna karşın, Tanzanya-Kenya ilişkileri, bir düzelme sürecine girdi. Kenya Devlet Başkanı’nın Tanzanya’yı ziyareti (Aralık 1984) bu yönde adımlar atılmasının başlamasını sağladı. Malevi (Şubat 1988), Zaire (Eylül 1989) ile ekonomik, kültürel işbirliği antlaşmaları imzalandı.
