Tanzimat devri edebiyatı birinci dönem sanatçıları kimlerdir? Tanzimat devri birinci dönem sanatçılarının isimleri, eserleri ve özellikleri hakkında bilgi.
BİRİNCİ DÖNEM SANATÇILARI
ŞİNASİ (1826 -1871)
Tanzimat Devri Türk Edebiyatı’mn kurucusudur. 1849 yılında Fransa’ya gönderilen ilk öğrenciler arasında bulunmuş ve Fransız edebiyatını yakından tanımıştır. Türk edebiyatına şu yenilikleri getirmiştir:
1. İlk özel Türk gazetesini çıkarmıştır. (Tercüman-ı Ahval -1860)
2. Noktalama işaretlerini düz yazıda ilk kez 0 kullanmıştır.
3. Türk basın hayatında ilk makaleyi Şinasi yazmıştır. (21 Kasım 1860’da Tercüman-ı Ahval mukaddimesi.
4. İlk tiyatro eserini yazmıştır. (1859’da yazılmış 1860’da Tercüman-ı Ahval’de tefrika edilmiştir.)
5. Şiirde yeni kavramları işleyerek genç kuşaklara öncülük etmiştir. (Reis-i Cumhur, sultana haddini bildirmek…)
6. Türk edebiyatında klasisizm’in ilk temsilcisidir.
Eserleri:
Tercüme-i Manzume, (Çeviri Şiirleri) Şair Evlenmesi, (İlk Tiyatro Eseri) Durub-u Emsal-1 Osmaniye, (Osmanlı Atasözleri) Münteha-bat-ı Eş’ar, (Seçme Şiirleri) Mühtehabat-ı Tasviri Efkar, (Makaleleri)
ZİYA PAŞA (1825 -1880)
Hem siyasi çalışmaları, hem de sanatçılığı ile tanınan Ziya Paşa, Reşit Paşa’nın yardımı ile saraya alınmıştır. Sonradan Fransızca öğrenmiş, Ali Paşa sadrazam olunca saraydan uzaklaştırılmıştır. Kıbrıs ve Amasya’da memurluk yapmıştır. Londra’da çıkardıkları “Hürriyet” Gazetesi’nde yazılarını yayınlamıştır. “Kanun-ı Esası Encümeni” üyeliğine seçilmiştir. Suriye, Konya, Adana valiliklerinde bulunmuş, Adana’da ölmüştür.
Eserleri:
Terkib-i bend ve Terc-i Bend:
Eş’ar-ı Ziya: Şiirleri
Zafername: Dönemin sadrazamı Âli Paşa’yı ve bazı sosyal bozuklukları yeren manzum bir eserdir.
Rü’ya: Karşılıklı konuşma şeklinde yazılmış mensur bir eserdir.
Defter-i A’mal: Hatıra yazıları
Harabat: Divan şiirlerinden oluşan üç ciltlik antolojidir.
Şiir ve İnşa: Divan şiiri ve nesrini eleştirdiği önemli makalesidir.
NAMIK KEMAL (1840-1888)
Türk ulusuna vatan topraklarını ve vatanda özgür yaşamayı sevdirmek için giriştiği soylal, politik ve edebî çalışmaları ile tanınmıştır. Mücadeleci kişiliği ile her zorluğun üstesinden gelmesini bilmiştir.
İlk makalasini Tasvir-i Efkar Gazetesi’nde yazmıştır. Daha sonra bu gazeteyi yönetmiştir. Yeni Osmanlılar Cemiyeti’ne üye olmuş. Ziya Paşa ile Fransa’ya gitmiş oradan da Londra’ya geçerek “Hürriyet” gazetesini çıkarmıştı. Yurda dönünce “Vatan Yahut Silistre” adlı oyunu yüzünden Kıbrıs’a sürüldü. 38 ay Magosa’da sürgün hayatı yaşadı. Ülkede meşrutiyet ilan edilince İstanbul’a döndü. Rodos ve Sakız’da mutasarrıflık (kaymakamlık) yaptı. Sakız Adası’nda 1888’de öldü.
Yurt, ulus, özgürlük, adalet kavramlarını çok iyi işleyen ve “Vatan Şairi” diye adlandırılan Namık Kemal Türk edebiyatında “romantizmin” ilk temsilcisi sayılmaktadır. Edebî türlerin hepsinde eserleri vardır.
Eserleri:
Tiyatroları: Vatan Yahut Silistre, Zavallı Çocuk, Kara Bela, Gülnihal, Celalettin-i Har-zemşah, Akif Bey.
Romanları: İntibah (Sergüzeşt-i Ali Bey), Cezmi.
Tarihi Eserleri: Osmanlı Tarihi
Evrak-ı Perişan, Kanije,
Eleştiri Eseleri: Tahrib-i Harabat, Takip, Renan Müdafaanamesi
AHMET MİTHAT EFENDİ (1844-1912)
Tanzimat devri Türk romancılarmdandır. Çeşitli yerlerde tahsilini tamamlayıp Rusçuk’ta Mektubi Kalemine memur oldu. Fransızca öğrendi. Mithat Paşa tarafından korundu. 1878 yılında Tercüman-ı Hakikat Gazetesi’ni çıkardı. 1908’den sonra Darülfünun’da umumi tarih ve felsefe okuttu.
.Ahmet Mithat devrinin popüler yazarlarındandır. Kalemini halkın eğitimi yolunda bir araç olarak kullandı.
Eserleri:
28 tane hikayeden meydana gelen Letaf-i Rivayet serisi vardır. Romanlarından birkaç tanesi şunlardır: Hasan Mellah, Hüseyin Fellah, Felatun Beyle Rakım Efendi, Henüz Onyedi Yaşında, Dürdane Hanım, Jön Türk v.s.
AHMET VEFİK PAŞA (1828-1891)
Tahsiline İstanbul’da başladı. Paris’te bir Fransız lisesinde devam etti. İstanbul’a dönüşünde Tercüme Odasına girdi. Tahran ve Paris elçisi, Maarif Nazırlığı, Meclis-i Mebusan Reisliği, Bursa Valiliği ve iki kere Sadrazamlık yaptı.
Avrupada gelişen Türkoloji çalışmalarına paralel olarak bizde dil, tarih ve folklor çalışmalarını sürdürdü.Tanzimat devrinde milliyetçi akımın ilk büyük temsilcisidir. Moli-ere’den çok çeşitli çeviri ve adapteler yaptı. Bursa’da vali iken bir tiyatro kurmuştur.
Eserleri:
Secere-i Türkî (Ebul Gazi Bahadır Han’dan Anadolu Türkçesine aktarılmış bir eserdir) ve Lehçe-i Osmanî adlı eserleri Türk dili ve tarihi bakımından önemli eserlerdir.
Moliere’den uyarladığı eserlerinden birkaç tanesi de şunlardır: Zor Nikahı Zoraki Takip, Dekbazlık, Meraki, Yorgaki Dandini.
ÂLİ BEY (1844-1899)
İstanbul’da doğdu. Çok çeşitli görevlerde bulundu. En son Duyun-u Umumi direktörlüğüne atandığında “Direktör” lakabını aldı. Bunun için Direktör Ali Bey dendi.
İlk mizah gazetemiz Diyojen’de mizahi yazılar yazdı.
Eserleri:
Kokona Yatıyor, Ayyar Hamza, Misafiri İstiskal, Lehçetü’l Hakayık.
