Tarihte sebil ne demektir? Sebillerin özellikleri, Osmanlılar dönemindeki önemli tarihi sebiller, çeşmeler hakkında bilgi.
Sebil;Cami, türbe, tekke ve çeşme yanlarında halka parasız su ve şerbet dağıtmak üzere, hayrat olarak yaptırılan şebekeli bölmedir.
Duvar bölümü mermerden yapılan sebillerin ön bölümünde tunç parmaklıklar (şebekeler) vardır. Sebilin üstü kubbeyle örtülüdür, tavanı genellikle saçak biçimindedir. Anadolu’da yapılan sebillerin büyük bir çoğunluğu Osmanlılara aittir. Bunların bir bölümü kitabelidir. Anadolu’da ve Anadolu dışında Türkler, sebilin yanında, selsebil, çeşme ve şadırvan yapımına da önem vermişlerdir.
Memluk, Zengi, Artuklu saray ve medreselerinde selsebillerin yapıldığı görülür. Ayrıca Memluklarda sebilküttap denen çeşmeler de vardır. Sebil ve çeşmeler ayrı ayrı olduğu gibi bir arada da yapılmıştır. Sebillerin birçok mimari biçimi vardır. Bunlardan bazıları köşe sebilleridir. Süleymaniye’de Mimar Sinan Sebili (XVI. yy.), Bozdoğan Kemeri yanında Gazanfer Ağa Sebili (1614), Eyüp’teki Şah Sultan Sebili (1810), köşe sebillerine örnek olarak gösterilebilir. Seyrek olarak görülen bir tip sebil ise, Sultanahmet Camisi sebillerinde olduğu gibi, duvara açılan bir pencere biçimindedir. Yapının cephesini süslemek amacıyla gerçekleştirilen cephe sebillerine örnek olarak da, barok üsluptaki Kabataş Koca Yusuf Paşa Sebili (1787) gösterilebilir. Ayrıca anıtsal olarak yapılan, bağımsız çeşmelerin köşelerine sebiller de yapılmıştır. Sultanahmet’teki Ahmet III Çeşmesi‘nde (1728) Doğu mimarlık özelliklerinin yanında. Batı etkisi de görülür. Bu çeşmede cephelerde çeşmeler, köşelerdeyse sebiller yer almaktadır. Üstü saçakla örtülü ve beş kubbelidir. Cephesinde ozan Seyyid Vehbi’nin övgüleri vardır. Çeşme, tümüyle çiniler, altın yaldızlı kalem işleri ve renkli taşlarla süslenmiştir.
Osmanlılarda Mimar Sinan’ın gerçekleştirdiği su yollarına bağlı olarak çok sayıda sebil ve çeşme yapılmasına karşın, asıl gelişme Lale Devri’nde olmuştur. Osmanlılarda yapılan öbür önemli sebiller arasında şunlar sayılabilir: Çarşıkapı’da Koca Sinan Paşa Sebili (XVI. yy); Soğukçeşme Beşir Ağa Sebili (1745); Laleli Sebili (1763); Emirgân Abdülhamit I Sebili (1782); Eyüp Mihrişah Sebili (1796); Koca Mustafa Paşa Camisi’nde Rıfat Paşa Sebilleri (1855)
