Tarihte toprak yönetimi nasıldı? İlk Çağ’da, Orta Çağ Avrupa’da ve Türklerde toprak yönetimi hakkında kısaca bilgi.
Tarihte Toprak Yönetimleri
İlk Çağ’da Toprak Yönetimi
ilk Çağ Anadolu uygarlığı olan Hititlerde toprak devletin malıydı. Devlet bu toprakları üretim yapılsın diye komutanlara ya da valilere verirdi. Bu görevliler sadece toprağı işleme hakkına sahipti. Görevliler buralardan elde ettikleri gelirlerle asker beslerlerdi. Savaş zamanı bu askerler de savaşa katılırdı.
Orta Çağ’da Avrupa’da Toprak Yönetimi (Feodalite)
Feodalite, Orta Çağ’da kralların otoritesini kaybetmesiyle ortaya çıkan bir yönetim şeklidir. Derebeyler şatolarda yaşarlardı. Kendisine sığınan köylüleri karın tokluğuna topraklarında çalıştırırlardı. Köylüler toprakları işleyerek soylular, rahipler ve burjuvaları beslerlerdi. Aynı zamanda derebeyler istedikleri zaman köylüleri topraklarla beraber alıp satabilirlerdi.
Barutun Avrupa’ya taşınıp ateşli silahlarda kullanılmasıyla derebeylik rejimi yıkılmaya başlamış ve böylece merkezi krallar güçlenmiştir.
Türklerde Toprak Yönetimi
Osmanlı Devleti, Selçuklulardaki İkta sistemini örnek alarak Tımar sistemini geliştirmişlerdir.
Tımar: Osmanlı Devleti’nde tonrak sisteminin temelini oluşturmuştur. Devletin ekonomik, sosyal, idari ve askeri teşkilatında belirleyici etkendir. Osmanlı Devleti’ nde toprağın gerçek sahibi devlet idi. Ancak çiftçiden alınan vergiyi devlet değil; devlet adına maaş karşılığı görevli bir memur toplardı. Vergiyi toplayan memura sipahi bu sisteme de tımar sistemi adı verilir. Bu sistemde vergi toplayan sipahi toprağın sahibi değil devletin temsilcisidir.
Osmanlı Devleti’nin geniş bir coğrafyada altıyüz yıl hüküm sürmesinde bu sistemin etkisi büyüktür. İyi işlendiğinde devletin gücünü artıran bu sistem 18. yüzyıldan itibaren bozulmaya başladı. 1703’de Girit Adası’nda kaldırılmaya başlayan bu sistem 1839 Tanzimat Fermanı’yla tamamen ortadan kaldırıldı.
Tımar sisteminin kaldırıldığı yerlerde maaşlı memurluk sistemine geçildi.
► Tarımsal üretimde verimlilik,
► Hazineye yük olmadan güçlü bir ordu,
► Düzenli vergi toplama,
► Devletin en ücra köşesinde bile asayiş ve otorite sağlanmış oldu.
