23 Nisan 1920 günü açılan TBMM’nin açıldıktan sonraki ilk icraatları nelerdir? İlk meclisin ilk yapığı işler neler olmuştur?
YENİ HÜKÜMETİN ÇALIŞMALARI
Mustafa Kemal, 30 Nisan 1920’de yayınladığı bir bildiri ile yabancı devletlere Büyük Millet Meclisi’nin kurulduğunu bildirmişti. Hükümet, Mustafa Kemal’in başkanlığında yaptığı ilk toplantıda ülkenin yönetim işlerini, dışta yürüteceği siyaseti saptadı. Yeni Türkiye ile ilişkilerini artırmak isteyen Rusya ile ilişki kuruldu. Dışişleri Bakanı’nın başkanlığında bir heyetimiz Rusya’ya gönderildi (11 Mayıs 1920).
Mustafa Kemal, Büyük Millet Meclisi açılırken yaptığı konuşmada, Yeni Türkiye devletinin sınırlarını ve bu sınırlar içinde yabancı bir ulusun varlığının kabul edilmeyeceğini açıklamıştı. Böylece bağımsız bir Türkiye ve bunun varlığının bilinmesini istemişti.
Ancak, o günkü koşullar altında bağımsız bir Türkiye’nin dünyaca tanınmasına olanak yoktu. Bunun başlıca nedeni de, Birinci Dünya Savaşı’nı kazanmış Bağlaşık Devletlerin, bağımsız bir Türkiye istememelerinden ileri geliyordu. Bu devletler sürekli olarak İstanbul Hükümetini sıkıştırıyor ve yeni Türkiye devletinin bulunduğu Ankara’yı almak için planlar düzenliyorlardı. Bu nedenle hazırladıkları ve Türkiye’nin kalan topraklarını bölmeyi amaçlayan ve sonunda kabul ettirecekleri antlaşmanın (Sevr Antlaşması) son hazırlıklarım yapmaktaydılar.
Bütün bu olaylar olurken, Suriye’de bulunan Fransız Komiseri adına bir Fransız heyeti Ankara’ya geldi, (Mayıs 1920.) Bu heyet, Mustafa Kemal ile güneyde çeteler halinde savaşı sürdüren ulusal kuvvetlerin, savaşa yirmi gün ara vermesini sağlayan bir antlaşma imzaladılar. (30 Mayıs 1920.) Bu antlaşma ile Büyük Millet Meclisi, Türkiye’nin haklarını koruyan tek kuruluş olduğunu saptamıştı. Ayrıca bu antlaşma ile ulusal savaşımız Fransızlara anlatılmış, güneydeki ulusal kuvvetlerimizin şimdilik savaşı durdurmaları sağlanmıştı.
Bütün bu olaylar sürerken İstanbul Hükümeti, Mustafa Kemal’i bir kez daha askerlikten kovduğunu belirtiyor, onu ölüme mahkum ettiğini duyuruyordu, (11 Mayıs 1920).
YUNAN ORDUSUNUN ANADOLU İÇİNDE İLERLEMESİ
Büyük Millet Meclisi ve onun kurduğu hükümet henüz yurdun düşmandan kurtulması için gerekli hazırlıklara başlayamamıştı. Bu nedenle daha ordusunu kuramamış, gerekli silâhlarını sağlayamamıştı. 15 Mayıs 1919′ da İzmir’e çıkan ve oradan Anadolu içlerine yürüyüşünü sürdüren Yunan ordusu, suçsuz Türk köylüsünü öldürüp evlerini yakıp, yıkıyordu. Yunan ordusunun Anadolu içindeki bu ilerlemesi, yurdumuzun bölünmesi için hazırladıkları antlaşmanın kabulünü isteyen bağlaşık devletlerin destekleriyle oluyordu. Ulusal kuvvetlerimiz çok sayıdaki Yunan ordusu karşısında bir şey yapamadı.
Büyük Millet Meclisi dağınık haldeki ve bilinçsiz bir uğraş vermekte olan ulusal kuvvetleri bir yönetim altında birleştirmek için Batı Cephesi Komutanlığı’nı kurdu.
SEVR ANTLAŞMASI
Bağlaşık devletler, Osmanlı devleti ile sulh antlaşması yapmak üzere hazırladıkları tasarıyı Osmanlı devletine bildirmişlerdi. Bu antlaşmaya göre Türk toprakları bölünüyor, Türklere kalan yerde ise bağımsız bir Türk devleti tanımıyordu. Buna rağmen, İstanbul Hükümeti temsilcileri bir ulusu öldüren bu antlaşmayı imzaladılar (10 Ağustos 1920).
Büyük Millet Meclisi Hükümeti Sevr Antlaşmasını hiçbir zaman tanımadı ve kendisini buna bağlı görmedi. Büyük Millet Meclisi, 19 Ağustos 1920’de yaptığı bir toplantıda bu antlaşmayı imzalayan düşman devletlere karşı yılmadan bir çalışma ile savaş yapacağını ve bunu sonuna dek sürdüreceğini açıkladı. Ayrıca bu antlaşmayı imzalayan İstanbul Hükümeti temsilcilerini de vatan haini saydı. Sevr Antlaşması’nın maddelerini açıklayarak Türk halkını uyardı. Mustafa Kemal ile görüşmek üzere Ankara’ya gelen gazeteciler ve diplomatlar, Sevr Antlaşmasından bahsettikleri zaman her seferinde Mustafa Kemal; böyle bir antlaşma tanımadığını belirtiyordu. Büyük Millet Meclisi Hükümeti, 2/3 Aralık 1920 gecesi ilk antlaşmayı doğuda bulunan Ermenistan ile yaptı. Bu antlaşmaya Gümrü Antlaşması denir. 16 Mart 1921’de, Türk-Sovyet dostluk antlaşması yapıldı.
