Temel Haklarımız Nelerdir? (Açıklamalı)

0
Advertisement

Temel haklarımız nelerdir? Yaşama hakkı, kişi dokunulmazlığı, sağlık hakkı, eğitim hakkı, dilekçe hakkı vb. hakkında bilgi.

Temel Haklarımız Nelerdir? (Açıklamalı)

TEMEL HAKLARIMIZ

♦ Bireyin insana yakışır bir şekilde yaşayabilmesini sağlayan ve öngören haklara Temel Haklar denmiştir.

Bu haklarımız aynı zamanda kişilik hakkı adını da alır.

Bu haklar ile;

♦ İnsanın değerinin korunması

Advertisement

♦ Başka haklardan yararlanabilmesi amaçlanmıştır.

Devletimizde Temel haklarımız veya kişi haklarımız Anayasa ile güvence altına alınmıştır. Anayasamızın 12. maddesinde “Herkes, kişiliğine bağlı, dokunulamaz, devredilemez, vazgeçilemez, temel hak ve özgürlüklere sahiptir” şeklinde bu anlayış ortaya konmuştur. Temel hakların devletler tarafından tanınması ve korunması gereklidir. Bunun olmadığı durumlarda toplumla devlet arasındaki bağlar kopar, işte bu yüzden devletler bu hakların çiğnenmemesi için çalışmak zorundadır.

İnsan hakları belgelerinde, Temel hak olarak yaşama, kişi dokunulmazlığı, sağlık, eğitim, dilekçe, Özel yaşamın gizliliği, konut dokunulmazlığı ve seçme – seçilme hakkı gibi haklar yer almaktadır.

Bu haklara kısaca bakacak olursak;

a) YAŞAMA HAKKI

İnsanın en doğal hakkı olan yaşama hakkı daha doğum öncesinden başlamaktadır. Daha gebelik sırasında anne ve bebek koruma altına alınmıştır.

Yaşama hakkı diğer hakların korunmasına da temel teşkil eder, şöyle ki yaşama hakkımızdan vazgeçip başka haklardan yararlanmamız söz konusu olamaz.

Advertisement

Anayasamız, yaşama hakkını 17. maddesinde “Herkes yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir.”

şeklinde güvence altına almıştır. Bu maddeden devletin bu konuyla ilgili gerekli şartları hazırlaması beklenmelidir. Yaşama hakkımız olağanüstü hallerde bile durdurulamaz ve yok edilemez bir haktır.

b) KİŞİ DOKUNULMAZLIĞI

Anayasamızın 17. maddesinde : “Tıbbi zorunluluklar ve yasada yazılı durumlar dışında, kişinin vücut bütünlüğüne dokunulamaz; rızası olmadan bilimsel ve tıbbi deneylere tabi tutulamaz.” denilerek bireyin kişi hakları güvence altına alınmaya çalışılmıştır. Yine aynı maddede “Kimseye işkence ve eziyet yapılamaz; kimse insan haysiyetiyle bağdaşmayan bir ceza ve muameleye tabi tutulamaz.” denilmiştir.

Görülüyor ki devletler bireyleri her yönden gelebilecek tehditlere karşı yasal önlemleri ile korumaya çalışmaktadır.

Devletler adaleti ve düzeni sağlayabilmek amacıyla bireylerin yaşamlarına müdahale edebilmektedir.

Buna göre;

♦ Mahkemelerce ölüm cezası verilmesi durumunda (ülkemizde şu an uygulanmıyor)

♦ Ayaklanmalar ve isyanlarda

♦ Meşru savunmalarda

♦ Yaşamın belirlediği zorunlu durumlarda devletin müdahalesi söz konusu olabilmektedir.

c) SAĞLIK HAKKI

Anayasamızın 56. maddesi bireylerin sağlık hakkını düzenleyici hükümler içermektedir. Bu madde de “Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Devlet, herkesin hayatını, beden ve ruh sağlığı içinde sürdürmesini sağlamak; insan ve maddi gücünde tasarruf ve verimi artırarak, sağlık kuruluşlarını tek elden planlar ve hizmet vermesini düzenler.” ifadesi yer almıştır.

Advertisement

Görülüyor ki, bireylerin sağlıklı yaşamayı isteme, devletlerin ise bunun için gerekli ortamı ve koşulları yerine getirmesi görevi oluşmuştur.

Eğer Devletler;

♦ Bulaşıcı hastalıkların oluşumunu önler,

♦ Çevreyi koruyarak sağlıklı yaşanabilecek ortamlar oluşturur,

♦ Koruyucu hekimlik gibi sağlık hizmetlerine ağırlık verirlerse sağlıklı bireylerin yetişmesine destek vermiş olurlar.

d) EĞİTİM HAKKI

Yine Anayasamızın 42 maddesi bireylerin Eğitim haklarını düzenleyici hükümler içermektedir. Burada “Kimse, eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamaz.” maddesi ile herkese eğitimin amaçlandığı ifade edilmiştir. Bu konuda devlette yönlendirici ve zorlayıcı olmuştur. Şöyleki ilköğretim, kız ve erkek bütün vatandaşlar için zorunlu tutulmuş ve tüm devlet okullarında parasız hale getirilmiştir. Bunun yanısıra sivil toplum kuruluşları da eğitime büyük destek vermeye çalışmaktadır.

Ayrıca devlet ve özel kurumlan maddi imkanı olmayan başarılı öğrenciler için burslar vererek gerekli yardımları yapmaktadırlar.

Ülkemizde eğitim Türkçe’den başka hiçbir dille yapılmamaktadır. Bu anlayış anayasamızın ilgili maddesinde de yer almıştır.

e) DİLEKÇE HAKKI

Demokratik ülkelerde görülen en önemli haklarımızdan birisidir. Anayasamızın 74. maddesinde haksızlığa uğrayan insanların haklarını korumalarıyla ilgili hükümler yer almıştır. Bu hükümlerde; “Vatandaşlar, kendileriyle veya kamu ile ilgili dilek ve şikayetleri hakkında, yetkili makamlara ve Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne yazı ile başvurma hakkına sahiptir.” ifadeleri yer almıştır.

f) ÖZEL YAŞAMIN GİZLİLİĞİ HAKKI

Her bireyin kendi hayatıyla ilgili, özel ve kendine özgü bir yaşamı vardır.

Bu yaşantısı ile ilgili bilgileri, yaşam tarzını isterse, başkaları ile paylaşabilir. Bu anlayış anayasamızda da yer almış ve korunmuştur. Anayasamızda özel hayatın gizliliği ve korunmasıyla ilgili üç ayrı madde ve bölüme yer verilmiştir.

Advertisement

1) Özel Hayatın Gizliliği: 20. maddede yer alan “Herkes, özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir.” ifadesi ile özel yaşam korunmaya çalışılmıştır.

2) Konut Dokunulmazlığı: 21. maddede “Kimsenin konutuna dokunulamaz. Yetkili kılınan mercinin emri bulunmadıkça kimsenin konutuna girilmez, arama yapılamaz ve buradaki eşyaya el konulamaz.” denilerek bireylerin konutları da güvence altına alınmıştır.

3) Haberleşme özgürlüğü: 22. maddede “Herkes haberleşme özgürlüğüne sahiptir. Haberleşmenin gizliliği esastır.” denilerek haberleşme özgürlüğünün üzerinde önemle durmuştur.

g) SEÇME SEÇİLME HAKKI

Bireylerin devlet yönetimine katılmasını, kendi görüş ve düşüncelerine uygun partiye üye olmayı sağlayan, devletin vatandaşa tanıdığı siyasi bir haktır.


Yorum yapılmamış

Reply To Eren Cancel Reply