Teori ve kanunlar birbirinden farklı bilimsel bilgi türleri midir? Teori nedir, kanun nedir? Teori ve kanun arasındaki farklar nelerdir?
Teori ve kanun, bilimler alanında karşılaştığımız iki terimdir. Teoriler ve kanunlar bilimdeki çeşitli kavramları açıklasa da, teori ile kanun arasında kesin bir fark vardır. Teori bir şeyin neden olduğunu açıklarken, kanun belirli koşullar mevcut olduğunda ne olduğunu açıklar. Bu, teori ve kanun arasındaki temel farktır.
Teori nedir?
Teori, bir fenomen hakkında doğrulanmış bir dizi açıklama veya ifadedir. Teori “bir şeyi açıklamayı amaçlayan bir varsayım veya fikir sistemi, özellikle açıklanacak şeyden bağımsız genel ilkelere dayanan bir sistem” dir. Başka bir tanımla “Bir grup olguyu veya olguyu açıklamak için tasarlanmış, özellikle tekrar tekrar test edilmiş veya geniş çapta kabul görmüş ve doğal olaylarla ilgili tahminlerde bulunmak için kullanılabilen bir dizi ifade veya ilke” olarak tanımlar.
Özellikler ve Örnekler
Yukarıdaki tanımların gösterdiği gibi, bir teori, bilimsel yöntemlerle elde edilen bir açıklamadır. Sürekli gözlem ve tekrarlanan deneylerden sonra bir teori oluşturulur. Einstein’ın görelilik teorisi, Darwin’in evrim teorisi, Lavoisier’in oksijen yanma teorisi, kuantum teorisi, Einstein’ın özel görelilik teorisi ve hücre teorisi bilimsel teorilerin bazı örnekleridir.
Bir teorinin güvenilirliği, teoriyi desteklemek için kullanılan kanıt miktarına bağlıdır. Bazı teoriler gözden geçirilir veya yeni kanıtlarla değiştirilir. Örneğin, orijinal olarak Schleiden ve Schwann tarafından formüle edilen hücre teorisine DNA ve genetik gibi bazı yeni bilgiler eklenmiştir.
Evrim Teorisi
Kanun nedir?
Bilimsel bir kanun, bir teoriden farklıdır. Kanun, belirli koşullar karşılandığında ne olacağını açıklayan bir genellemedir. “Gözlemden çıkarılan, belirli bir doğal veya bilimsel olgunun belirli koşullar mevcutsa her zaman ortaya çıktığı sonucuna varan bir olgu ifadesi” olarak tanımlanabilir. Kanun, “Belirtilen koşulların karşılandığı tüm durumlar için fenomenler arasında değişmez olduğu gözlemlenen bir ilişkiyi tanımlayan bir ifade” dir.
Özellikler ve Örnekler
Yukarıdaki tanımların açıkladığı gibi, kanunlar tipik olarak gözlemlere, özellikle tekrarlanan deneysel gözlemlere dayanır. Daha spesifik olmak gerekirse, belirli koşullar karşılandığında ne olacağını açıklar. Örneğin, Newton’un birinci hareket yasası şunları ifade eder:
“Hareketsiz bir nesne hareketsiz kalır ve hareket halindeki bir nesne, dengesiz bir kuvvet tarafından harekete geçmediği sürece aynı hızda ve aynı yönde hareket halinde kalır.”
Bu kanundaki koşul italik olarak yazılmıştır. Bu yasaya göre, bir nesnenin konumu, bir dış kuvvet uygulanmadıkça değişmez.
Bilimsel kanunların bazı örnekleri arasında Newton’un hareket yasası, Mendel kalıtım yasaları ve Boyle yasası bulunur.
Kanunlar bir şeyin nasıl olduğunu ispatla açıklar, ancak bir şeyin neden olduğunu açıklayamazlar. Kanunlar evrensel olarak gözlemlenebilir gerçeklerdir; bu nedenle itiraz edilemez veya revize edilemez.
Kepler kanunu
Teori ve Kanun Arasındaki Farklar
Tanım:
- Teori: Teori, bir şeyi açıklamayı amaçlayan bir varsayım veya bir fikir sistemi olarak tanımlanır, özellikle açıklanacak şeyden bağımsız genel ilkelere dayanan bir sistem.
- Kanun: Kanun, gözlemden çıkarılan, belirli bir doğal veya bilimsel olgunun belirli koşullar mevcutsa her zaman ortaya çıktığı sonucuna varan bir olgu ifadesi olarak tanımlanır.
Fonksiyon
- Teori: Teoriler bir fenomenin nedenini açıklar.
- Kanun: Kanun, bir olgunun doğasını tanımlar.
Dayanak
- Teori: Teoriler kanıta veya kanıta dayanır.
- Kanun: Kanunlar bilimsel gözlemlere dayanmaktadır.
Koşullar
- Teori: Teoriler koşullardan oluşmayabilir.
- Kanun: Kanunlar, belirli koşullar karşılandığında ne olacağını tanımlar.
Revizyon
- Teori: Yeni kanıtlar ortaya çıktıkça teoriler revize edilebilir veya değiştirilebilir.
- Kanun: Evrensel olarak gözlemlenebilir olduklarından kanunlar tipik olarak revize edilmez.
Teori Nedir? – Sözlük Anlamı
- Teori : Kuram
“Alışılmış kalıpların çok dışında yeni fikir akımları, modern teoriler konuşulurdu o dünyada.” – Ç. Altan - komplo teorisi : Bir kimse, kuruluş veya ülkeye karşı gizlice, zarar verici tuzak kurulduğu varsayımına dayanan düşüncelerin tümü
“Komplo teorisi geliştirmeye çalışmıyoruz, zaten bir komplonun içindeyiz.” – A. Ümit - Güneş Dil Teorisi : Dilin türeyişi, felsefesi, psikolojisi ve sosyolojisi alanında Atatürk döneminde ortaya atılan bir kuram
