Test nedir? Nasıl ortaya çıkmıştır? Yakın tarihin bir ürünü olan test ile ilgili gelişimi, özellikleri ile ilgili genel bilgilerin yer aldığı yazımız.
TEST, insanlardaki çeşitli kabiliyetleri, bilgi ve zeka derecelerini, her hangi bir işe yatkın olup olmadıklarını, daha bunlara benzer özellikleri, meydana çıkarmak için başvurulan bir yoklama usulüdür.
Test, esası bakımından, bir çeşit imtihandır. Ancak, çok eskiden beri süregelmiş klâsik imtihanlarla test arasında iki büyük fark vardır. Bu farklardan birincisi sürat, dolayısı ile, zamandan kazanmadır. Gerçekten de, testle, özellikle büyük yığınların yoklanmasında, imtihanla alınacak sonuçlar için harcanması gereken zamanın onda birinden yüzde birine kadar varan bir zaman kazanılır. Bilgisayar ile yapılan test okumalarında ise muazzam bir zaman kazancı elde edilir. Testle, imtihan arasındaki ikinci fark ise şudur: Testte standartlık, dolayısı ile, eşitlik, bunun sonucu olarak da daha kesin bir adalet sağlanır.
Bugün test uygulaması, Türkiye de dahil, dünyanın hemen bütün ülkelerinde, kullanılmakla birlikte, test usulünün lehindeki, aleyhindeki tartışmalar henüz sona ermiş değildir. Taraftarları, insan zekâ ve kabiliyetini çabuk, kolay, doğru olarak tanımak için testin en sağlam, en objektif bir araç olduğunu ısrarla ileri sürerlerken aleyhtarları testin çok yalın, mekanik bir usul olduğunu, insan zeka, kabiliyetinin böyle basit, mekanik araçla değerlendirilemeyeceğini söylüyorlar.
Test yolu île insanların değerlendirilmesi düşüncesini ilk önce XIX. yüzyılın birinci yarısında İngiliz bilginlerinden Francis Galton öne sürmüştü. Gene İngiliz bilginlerinden Reiger, 1855’teki incelemeleri ile, Galton’un görüşlerini biraz daha genişletip geliştirmiş, bunların pratik kalıplarda uygulama çarelerini aramıştı. Amerika’lı bilgin ve eğitimci Cattell de, zihin çalışmalarını değerlendirecek yollar üzerinde yıllarca uğraştıktan sonra, 1890’da ilk olarak «Mental test» (zihin testi) ni yayınladı; kısa bir süre sonra Fransız psikoloğu Alfred Binet, test konusunda daha ileri, daha sağlam metotlar ileri sürdü. Fransız pedagoglarından Simon’un da katılması ile, iki bilginin birlikte ortaya koydukları «Binet-Simon» testleri, sonraları çok daha gelişmiş metotlar bulunmuş olmasına rağmen, hala değerini kaybetmemiştir.
Binet’le Simon’un, gene birlikte, 1905’te yayınladıkları «Zekânın Ölçümü» adındaki kitapları, önceleri dünyanın birçok ülkelerinde önemsiz, hafif bir eser olarak karşılanmıştı. Test usulünün yayılıp tutunması konusunda bu iki bilgin, sonradan gerçek birer önder olarak kabul edilmişlerdir. Onların çalışmalarını yaptıkları yıllardan bugüne kadar test konusunda pek çok gelişmeler, ilerlemeler olmuştur.
Test bugün, özellikle Amerika’da, artık tek başına bir bilim dalı haline gelmiş durumdadır. Pek çeşitli yeni yeni metotlar bulunmuş, test uzmanlığı bir meslek olarak kabul edilmiştir.
Testte Neler Aranır
Bugünkü durumda test, tek bir kişide, ya da topluluklarda hatırlıyabilme, hayal gücü, çabuk kavrayış gibi psikolojik yeteneklerle, yaratıcılık, eli işe yatkınlık gibi meslek eğilim ve yeterliliklerinin ne derecede bulunduğunu ölçmek için başvurulan yoldur.
Testleri önce iki uygulama bölümüne ayırmak mümkündür: 1) Bireysel testler; 2) Toplu testler.
Bireysel Testler. — Bir tek kişiye uygulanan testlerdir. Test uzmanı, adayı tek olarak alıp onu yalnızlık, sessizlik içinde kontrol eder. Bu konuda kontrol süresinin düzenlenmesi, sınırlanması çok önemlidir. Birleşik Amerika Devletleri’nde bireysel testlere geniş ölçüde yer verilmektedir. Hemen her dereceli okulda bireysel test odaları vardır. Test uzmanı, çeşitli yönlerden kontrol edeceği adayla birlikte, bu odaya girer, çalışmalarına başlar. Odanın bir yanı; dışarıdan içeriyi gösteren, içeriden dışarıyı göstermiyen, özel bir cam duvardır. Ayrıca dışarıda, içeriyi dinleme tertibatı da vardır. Böylece, test uzmanı adayı kontrol ederken, gerekirse, dışarıdaki başka uzmanlar da adayın davranışları ile konuşmalarını, görerek, duyarak, izleyebilirler.
Toplu Testler. — Bir topluluğa uygulanan testlerdir. Adaylara basılı kâğıtlarda, yazı, ya da şekil olarak, belli sayıda sorular verilir. Adaylar, çeşitli cevap yolları olan bu soruları değerlendirirler. Belli bir zaman sonra geri alınan test kâğıtları özel araçlarla doğru-yanlış işleminden geçirilerek puanlandırılır. En yüksek puanla en düşük puan basamağı arasında bîr «en küçük başarı sınırı» vardır. Puanları bu sınırın altında kalan adaylar elenmiş olur. Sınırın üstündeki-lerden puanı en yüksek olan en başarılı, ondan sonra daha küçük puanla gelenler, derece derece, ikinci, üçüncü sayılırlar.
Toplu testler, ilk önce Amerika’da, orduya alınan askerlerin hangi sınıflara ayrılabilecekleri konusunda ele alınmış, faydalı sonuçlar elde edilmiştir. Aradan geçen kırk, eili yıl içinde büyük ölçüde geliştirilen bu testler, bugün yurdumuzda da orta, yüksek dereceli bazı okullarda, seçme sınavı olarak uygulanmaktadır.
Testlerin, bilgi, zekâ, kabiliyetleri ölçmekten başka, daha özel dallara bölünmüş pek çeşitli şekilleri vardır. Değişen hayat ve meslek şartları dolayısı ile, çeşitli test şekillerinde, devamlı olarak değişmeler yeni yeni gelişmeler oluyor.
