Tevfik Karabağ kimdir ve ne yapmıştır? Ünlü Türk etmolog Tevfik Karabağ’ın hayatı, çalışmaları ve başarıları hakkında bilgi.
Tevfik Karabağ (1911-2003)
Tevfik Karabağ 1911 yılında Kars’ta dünyaya gelmiştir. Bazıları onun doğa sevgisinin Kars’ta doğup büyümesinden kaynaklandığını söylerler. Onun çocukluğu Kars ve Erzurum şehirlerinde geçmiştir. Kars 1920 yılına kadar 1876’dan başlayarak, Rusların idaresinde kalmıştır. Kars 1920 yılında Türklerin idaresine geçince eğitim ve öğretime büyük önem verilmiştir. İlk ve orta okulu Kars’ta bitiren Tevfik Karabağ konservatuara gitmek ister ancak Kars’ta konservatuar yoktur; Tiflis’e gitmesi gerekir; ailesi ona müsaade etmez ve 1927’de bıraktığı kemanı bir daha eline almaz.
Eğitim Hayatı
İstanbul’a lise eğitimi için gönderilen Tevfik Karabağ 1930 yılında liseyi bitirmiştir. O yıl açılan Yüksek Ziraat Mektebi’ne gitmeye karar vermiştir, ancak onun doğa sevgisinden dolayı daha çok Tabii İlimler Bölümünün hocalarıyla ilişki kurmuş; özellikle Almanya’dan gelen hocalarla çok iyi anlaşmış; onlarla doğa yürüyüşlerine çıkmıştır.
1934 yılında okuldan mezun olan Tevfik Karabağ yedek subaylığını yapana kadar hidrobiyolog olan Prof. Woltereck’le çalışmış ve Bursa civarındaki sıcak ve soğuk sularda yaşayan tatlı su balıklarını incelemiştir.
1937 yılında askerliğini bitiren Tevfik Karabağ Fen Fakültesi’nde Tabii İlimler Bölümünde asistan olarak çalışmaya başlamıştır. Burada çalışma konusu olarak böcekleri seçmiştir. Macaristan’a gittiğinde bir bilim adamının ‘senin memleketin bir hazine’ diyerek onu uyarması üzerine Türkiye’deki böcekler üzerindeki çalışmalarını yoğunlaştırmıştır.
Doktora Çalışmaları
Yurda döndüğünde Yahudi hoca Bodenheimer’le doktora çalışmalarına başlar. Konusu Ankara civarındaki çekirgelerdir. Hüseyin Gazi ve Etimegut civarında araştırmalarına başlar.
1942 yılında tekrar askere giden Tevfik Karabağ 1.5 yıl sonra dönmüş ve 1944’te doktorasını tamamlamıştır. Konusunu çok seven Karabağ zaman zaman meslektaşlarıyla malzeme ve bilgi alışverişi yapmıştır. 1949 yılında doçent olmuştur.
Londra’da British Museum’da tabii tarih kısmında bir süre kendisine verilen yerde çalışmalarını sürdürmüştür. İki sene Londra’da kalan Tevfik Karabağ, orada müzenin zengin koleksiyonunu görme şansını elde etmiştir.
1951 yılında Londra Imperal College’in zooloji kısmındaki uygulamalara katılmış ve Türkiye’nin orthopterası adlı çalışmasını müze malzemesini de kullanarak tamamlamıştır.
O bu çalışmalarıyla Kraliyet Entomoloji Cemiyeti’ne üye olarak seçilmiştir. 1951 yılında Amsterdamdaki Uluslararası Entomoloji Kongresi’ne katılarak ülkesine dönmüştür.
Yurduna döndükten sonra, o ilkin Van ve Kars’a gitmiş; Hakkari’ye geçmiş; dağ taş çevreyi dolaşmıştır. O 1955 yılında tekrar 5 aylığına Londra’ya gitmiş orada çalışmalarını sürdürmüştür. O çekirgelerle ilgili önemli belirlemeler yapmış ve Türkiye’de bulunan bazı çekirgelere yanlış ad verildiğini belirlemiştir. Bu konu bilim dünyasında büyük yankı uyandırmıştır.
Ankara Üniversitesi
1957 yılında Tevik Karabağ, Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Dekanı seçilmiş; 1959 yılında tekrar bir yıllığına Londra’ya gitmiştir. 1966 yılında tekrar Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi dekanı olmuştur.
Tevfik Karabağ sistematik zooloji çalışmalarıyla ad yapmış bir bilim adamıdır. Nitekim onun da gayreti ile Biyoloji Bölümü içinde bu adla bir kürsü kurulmuştur. O iyi bir idarecidir. Onun da yoğun çabalarıyla Erzurum Atatürk ve Ankara üniversitelerinde araştırmacı olarak çalışan genç bilim adamları yetişmiştir.
Tevfik Karabağ 1977 yılında TÜBİTAK genel sekreterliğine seçilmiştir. Onun en büyük isteği doğa tarihi müzesi kurmaktı. DTCF’de paleoanropolog olan Muzaffer Şenyürek’le birlikte UNESCO’ya başvurarak destek almışlar ve beş buçuk yıllık bir uğraşı sonucunda müzenin kurulmasını sağlayabilmişlerdir.
